Tiết trời chuyển dần sang cuối đông. Còn một tháng nữa mới vào Xuân mà rừng mận Bắc Hà (Lào Cai) đã nở bừng hoa. Đã hẹn với bạn rồi, dẫu bận công việc đến mức nào cũng thu xếp để dịp này lên Bắc Hà chiêm ngưỡng hoa mận.
Mũ áo, giầy tất sẵn sàng để đón cái rét ngọt với sương mù vờn bay trên cao nguyên đá. Vào đến Bảo Nhai, rồi đến chân dốc Trung Đô đã thấy lác đác những cây mận nở trắng hoa, làm tăng cái phấp phỏng háo hức trong lòng. Xe vượt mấy quành dốc, đến cửa ngõ thị trấn bao giờ cũng mờ mịt sương, để rồi qua cây cầu nhỏ là đến xứ sở của bạt ngàn hoa mận.
Ôi hoa mận! Lòng khẽ cất lên tiếng chào thân thiết. Dẫu chẳng phải lần đầu lên với hoa mận, nhưng lòng vẫn dâng lên một cảm xúc như thể bất ngờ!
Cây mận, cái thứ cây kỳ lạ. Sau vụ quả trĩu trịt lúc lỉu la đà dâng mùa quả căng tròn, hồng tím ngọt giòn, cây mận xanh tươi hút mỡ mầu cho hồi sức từ cuối hè sang thu rồi lặng lẽ vào đông. Qua mấy cữ rét buốt trong mờ mịt sương buông, mận đồng loạt trút lá. Như một bất ngờ, một buổi trưa hửng nắng sương tan, mận trong vườn quanh nhà, mận trên những vạt đồi, mận trên những triền núi còn trơ lại tua tủa những cành khẳng khiu và những gốc mận mốc xám cương nghị đón những đợt sương giá nối tiếp nhau. Mận lặng lẽ giương thân cành đến giữa đông thì nở bừng hoa trắng.
Mấy loài cây ăn quả gắn với mùa Xuân có cây mơ, cây mận, cây đào, cây lê, cây bưởi. Thường thì các cây đợi đất trời chuyển tiết sang Xuân mới nở hoa. Hoa đào nở đúng dịp đón Tết cổ truyền nên hoa đào là hoa Tết. Đến tận cuối xuân thì mới thấy “cành lê trắng điểm một vài bông hoa”. Cây bưởi và cam quýt cùng loài mãi đến dịp Tết thanh minh mới nở hoa để bánh trôi nước mùng 3 tháng 3 được ướp hương hoa bưởi… Nhưng hoa mận thì khác. Hoa mận bừng nở ngay từ những ngày tiết đông vẫn còn đang buốt giá như tín hiệu sớm nhất báo tin Xuân. Bất ngờ một sắc trắng bừng lên giữa giá lạnh. Bất ngờ khi làn sương trắng mờ bay đi hiện ra một rừng hoa trắng bạt ngàn rồi lại ẩn mình trong sương phủ. Bát ngát một mầu hoa mận trắng, trên cành chưa một búp lá non nhú lên điểm xuyết. Những bông hoa xòe cánh trắng quanh chút nhụy ấp iu, tạo thành những chùm hoa kết nối, dâng thành cả một vườn hoa, cả một triền hoa, cả một thung lũng hoa, một mầu trắng điệp trùng như sóng. Mầu trắng ấy dâng lên từ đất từ nước của cao nguyên đá trong lành. Mầu trắng ấy kết tụ từ trời cao nguyên mây trắng nắng trong. Từ màu trắng tinh khôi ấy, thoang thoảng bay một làn hương thanh khiết, mùi hương riêng có của hoa mận, khách lặng lẽ chiêm ngưỡng, để hồn mình cùng hoa tĩnh lặng mới nhận ra.
Chầm chậm đi bên vườn mận, nhẹ bước trên lối mòn giữa những hàng mận đầy hoa, cảm nhận sắc mầu và mùi hương hoa mận mơn man, vài cánh hoa nhẹ vương trên áo. Mận ngan ngát lối vào Na Hối lên Bản Phố, mận tiếp lan đường lên Quán Dín Ngài, Lầu Thí Ngài hướng Lùng Phình lên Si Ma Cai. Mận lượn theo sườn núi vào Thải Giàng Phố phía mặt trời mọc. Mận quây tròn quanh chân núi Ba Mẹ Con. Cả thung lũng Bắc Hà bồng bềnh hoa mận trắng.
Những tốp thiếu nữ đi chợ sớm. Thiếu nữ Tày áo chàm, khăn xanh khăn đỏ, thiếu nữ Mông đung đưa váy xòe thêu hoa văn, thiếu nữ Dao khăn rực rỡ những chùm len đỏ. Tiếng nói cười trong trẻo lấp lánh giọt sương mai. Họ bước nhẹ giữa nền hoa mận trắng, áo váy thêu và má ửng nét hồng tươi.
Chợ phiên náo nhiệt rực rỡ sắc mầu giữa một vùng hoa mận trắng tĩnh lặng thanh bình.
Cao Văn Tư