Gắn bó với nghề gần 40 năm, nhưng bà Vùi Thị Liếng, ở bản San Thàng 1, cũng không biết nghề làm bánh có từ khi nào. Năm 22 tuổi, bà Liếng trở thành chủ một gian hàng nhỏ ở chợ, chuyên bán những món bánh truyền thống của dân tộc mình. Đến năm 55 tuổi, bà vẫn đều đặn làm dăm mẻ bánh các loại trước phiên chợ. Với bà, làm bánh bán không chỉ để trang trải chi phí sinh hoạt, mà đã thành thói quen. Mỗi tuần, riêng loại bánh bỏng ít nhất bà phải làm một mẻ 6 cân gạo nếp, còn lại là bánh trắng, bánh cắt, bánh phở, bánh khảo… Có đến hơn chục loại bánh được chế biến dưới đôi tay khéo léo của bà.
Bà Vùi Thị Liếng đang làm bánh. |
Để làm được một mẻ bánh bỏng, người thợ lành nghề phải qua nhiều công đoạn. Mỗi công đoạn đòi hỏi một sự khéo léo, am hiểu và kinh nghiệm đã được đúc kết qua nhiều năm. Bà Liếng chia sẻ: Gạo nếp phải là loại ngon, thường là nếp cái hoa vàng hạt tròn to được ngâm qua đêm cho nở đều. Sau khi ngâm xong, nếp được vớt ra để ráo nước rồi trộn đều với mỡ nước và đưa lên đồ. Khi hạt nếp chín mềm sẽ đem phơi, giã mỏng như cốm rồi tiếp tục phơi cho đến khi khô giòn. Từ gạo đã được phơi đem rang lên cho đến khi nổ phồng, đường trắng sẽ được đun cho tan chảy, tạo kết dính. Khi có độ dẻo thì đổ gạo đã rang vào đường trộn đều rồi đưa lên khuôn ép, cắt thành những chiếc bánh bỏng. Với quy trình làm chuyên nghiệp này, không ít khách hàng lầm tưởng bà Liếng “buôn qua tay” bánh từ nơi khác mang về bán. Nhìn cách bà làm bánh, cẩn thận, tỉ mỉ mới hiểu mỗi phong bánh khi làm ra đều chứa cả cái tâm, cái tình của người làm.
Năm 2013, bà Liếng trở thành tổ trưởng của Tổ liên kết sản xuất bánh truyền thống dân tộc Giáy với 26 chị em ở hai bản San Thàng 1 và San Thàng 2. Đây là một tín hiệu vui để nghề làm bánh truyền thống của đồng bào dân tộc được bảo tồn, phát triển và nhiều người biết đến. Với vai trò là tổ trưởng, bà luôn vận động chị em phụ nữ tham gia học nghề, làm nghề để giữ gìn nét văn hóa truyền thống vốn có. Để khuyến khích chị em trong tổ, Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam đã tặng cho mỗi chị một chiếc máy xay bột. “Có máy, chúng tôi tiết kiệm được nhiều thời gian so với khi phải sử dụng cối đá để xay bột. Đó không chỉ là món quà vật chất mà còn là món quà tinh thần, động viên chúng tôi gìn giữ nghề của dân tộc mình” - bà Liếng vui vẻ nói.
Rượu ngô truyền thống Sùng Phài của đồng bào Mông, lạp sườn, thịt sấy của đồng bào Thái… cùng với nghề làm bánh của đồng bào Giáy ở Lai Châu đã và đang mang lại lợi ích vật chất, ý nghĩa tinh thần cho đồng bào vùng cao. Trong guồng quay của công nghệ hiện đại, những người tâm huyết như bà Liếng cùng thành viên của Tổ liên kết sản xuất bánh truyền thống dân tộc Giáy vẫn gìn giữ những nét đẹp dân tộc tồn tại qua thời gian.