Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh tại Hội nghị.
Tham dự hội nghị có các bộ trưởng ngoại giao và trưởng đoàn của 53 thành viên ASEM, gồm 21 quốc gia châu Á, 30 quốc gia châu Âu và Liên minh châu Âu (EU) cùng Ban Thư ký ASEAN. Đoàn đại biểu Việt Nam do Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh dẫn đầu tham dự hội nghị. Nhà Vua Tây Ban Nha Felipe VI đã chủ trì lễ đón chính thức các bộ trưởng ngoại giao ASEM với nghi thức trang trọng.
Phát biểu khai mạc hội nghị, Đại diện Cấp cao của Liên minh châu Âu (EU) về chính sách đối ngoại và an ninh Josep Borrell đã nêu bật vị thế của ASEM là cơ chế hợp tác quan trọng hàng đầu giữa hai châu lục, đi đầu thúc đẩy chủ nghĩa đa phương và trật tự quốc tế dựa trên luật lệ, đóng góp vào xu thế hòa bình, hợp tác và phát triển. Với chủ đề "Châu Á và châu Âu: Cùng hợp tác vì chủ nghĩa đa phương hiệu quả", hội nghị lần này sẽ đề ra những biện pháp cụ thể để tiếp tục làm sâu sắc thêm quan hệ đối tác Á - Âu trên cả 3 trụ cột là đối thoại chính trị, hợp tác kinh tế và hợp tác trên các lĩnh vực khác.
Trong các phát biểu tiếp theo, trưởng đoàn các nước điều phối hiện tại là Singapore, Phần Lan và Nga đều nhấn mạnh nhu cầu cấp bách cần đẩy mạnh hợp tác đa phương để ứng phó với các thách thức toàn cầu. Nhà Vua Tây Ban Nha Felipe VI cho rằng ASEM cần đổi mới, nâng cao khả năng thích ứng và hiệu quả hợp tác, đi đôi với duy trì giá trị cốt lõi và nguyên tắc cơ bản của diễn đàn, qua đó khẳng định vai trò không thể thiếu của ASEM trong cục diện đang thay đổi nhanh chóng. Các ngoại trưởng cũng lắng nghe đại diện thanh niên Á - Âu trình bày những đề xuất nhằm thúc đẩy quan hệ đối tác Á - Âu.
Sau lễ khai mạc, dưới sự chủ trì của Đại diện Cấp cao của EU về chính sách đối ngoại và an ninh Josep Borrell, các bộ trưởng đã tiến hành phiên họp toàn thể đầu tiên về “Tăng cường sức sống cho hệ thống đa phương - thúc đẩy quan hệ đối tác ASEM về các vấn đề toàn cầu”. Các bộ trưởng khẳng định ASEM cần phát huy vai trò nền tảng thúc đẩy hệ thống đa phương, củng cố hệ thống thương mại đa phương, cải cách Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), trong đó thiết là giải quyết bế tắc của Cơ quan phúc thẩm WTO và chuẩn bị cho Hội nghị bộ trưởng WTO lần thứ 12 tại Kazakhstan vào tháng 6/2020. Hội nghị cũng nhất trí nhiều biện pháp tăng cường hợp tác ASEM ứng phó với các thách thức toàn cầu ngày càng gay gắt, nhất là biến đổi khí hậu, thiên tai và quản lý bền vững các nguồn tài nguyên, an ninh lương thực, năng lượng, nguồn nước, giảm chất thải nhựa ra đại dương...
Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh là một trong những Bộ trưởng đầu tiên, đại diện của ASEAN phát biểu tại hội nghị. Phó Thủ tướng nhấn mạnh, các cơ chế hợp tác đa phương với trung tâm là Liên hợp quốc đã khẳng định vai trò không thể thiếu trong 75 năm qua. Trước thềm thập niên thứ ba của thế kỷ 21, thế giới đang ở thời điểm bước ngoặt với những chuyển đổi sâu sắc và không thể đảo ngược của thời đại số, với những tiềm năng to lớn cho hòa bình và phát triển bền vững. Thế giới bước vào một thời đại mới của sự phát triển.
Tuy nhiên, Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh cho rằng chủ nghĩa đa phương đang đứng trước những thách thức chưa từng có, nhất là cạnh tranh và đối đầu gay gắt, tranh chấp thương mại gia tăng, tâm lý chống toàn cầu hóa và khác biệt về hệ thống thương mại đa phương, tác động sâu rộng của rủi ro công nghệ số, biến đổi khí hậu, bất bình đẳng gia tăng, sự chững lại của tăng trưởng kinh tế và thương mại, các thói quen không bền vững về môi trường...
Để ASEM tiếp tục đóng vai trò đi đầu thúc đẩy hợp tác đa phương và trật tự quốc tế dựa trên luật lệ và nâng cao vai trò chiến lược của diễn đàn trong các thập kỷ tới, Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh nêu 3 đề xuất quan trọng, bao gồm cần khẳng định vai trò nền tảng của luật pháp quốc tế và Hiến chương Liên hợp quốc đối với quan hệ quốc tế và hợp tác đa phương; cần một chương trình nghị sự mới và có tính thời đại cũng như cách tiếp cận tổng thể đối với hợp tác đa phương ở mọi tầng nấc, khu vực, liên khu vực và toàn cầu, trong đó đặt người dân vào trung tâm, chú trọng các vấn đề hòa bình, an ninh truyền thống và phi truyền thống trong kỷ nguyên số; thúc đẩy cải cách các thể chế đa phương, đặc biệt là Liên hợp quốc và WTO, nhằm thích ứng với thay đổi thời đại và giải quyết hiệu quả các vấn đề cấp bách của người dân.
Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh nhấn mạnh hợp tác đa phương có vị trí đặc biệt trong chính sách đối ngoại của Việt Nam, nêu bật cam kết mạnh mẽ của Việt Nam triển khai các mục tiêu phát triển bền vững, Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu, trong đó phấn đấu đạt mục tiêu chấm dứt sử dụng đồ nhựa dùng một lần vào năm 2025. Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao đề xuất Việt Nam tổ chức “Đối thoại cao cấp ASEM về nâng cao quyền năng kinh tế của phụ nữ trong kỷ nguyên số” trong năm 2020. Nhiều thành viên ASEM, trong đó có Australia, Trung Quốc, Đan Mạch, Phần Lan, Indonesia, Italy, Nhật Bản và Na Uy đã ủng hộ và tham gia đồng sáng kiến. Với vai trò Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc và Chủ tịch ASEAN trong năm 2020, Việt Nam sẽ tiếp tục đồng hành cùng các thành viên ASEM tăng cường sức sống cho hệ thống đa phương và thúc đẩy quan hệ đối tác ASEM trong các vấn đề toàn cầu vì hòa bình và phát triển bền vững ở hai khu vực và trên thế giới.
Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEM sẽ tiếp tục chiều ngày 16/12 với hai phiên thảo luận về kết nối bền vững Á - Âu và các vấn đề quốc tế và khu vực đang nổi lên.