Tham dự buổi lễ có lãnh đạo Tỉnh ủy, HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh An Giang, huyện Tri Tôn cùng đông đảo nhân dân huyện Tri Tôn và thân nhân gia đình Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân Neáng Nghés.
Đoàn văn công Cựu chiến bình tỉnh An Giang dâng hương tưởng nhớ Anh hùng, liệt sĩ Neáng Nghés.
Ông Cao Quang Liêm, Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch UBND huyện Tri Tôn cho biết: Nữ Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân Neáng Nghés sinh ngày 1/1/1942, tại xã Ô Lâm, huyện Tri Tôn, (An Giang), trong một gia đình Khmer nghèo khó, cha mẹ mất sớm nên chị và người anh phải ở với ông bà nội trong điều kiện chiến tranh ác liệt. Ngay từ nhỏ, chị đã có tinh thần chiến đấu chống lại ách áp bức, bóc lột tàn bạo của bọn tay sai. Năm 1960, khi ấy chị vừa tròn 18 tuổi nhưng đã sớm bộc lộ chí hướng đi theo con đường cách mạng, theo Đảng và trực tiếp tham gia làm công tác giao liên, tiếp tế gạo thóc, thuốc men cho vùng du kích.
Sau đó, chị tham gia Ban Chấp hành Hội Phụ nữ giải phóng của xã, vừa làm công tác tư tưởng, vận động đồng bào vừa làm nhiệm vụ giao liên, tiếp tế, thông báo tin tức cho tổ chức. Bằng ý chí quật cường và tinh thần quả cảm chị luôn hoàn thành tốt nhiệm vụ, không hề nao núng trước những gian manh, xảo trá của kẻ thù. Nhằm tránh sự phát hiện của địch, chị luôn sáng kiến nhiều hình thức trong công tác tiếp tế, để qua mắt sự kiểm soát khắt khe của kẻ thù, như: Giả là người gánh phân bò đi bón ruộng nhưng thực chất là tiếp tế lương thực vào cho đồng đội; giả đi giăng câu và giấu thuốc men, tài liệu tuyên truyền trong cái “cà om” nhằm không để cho quân giặc phát hiện. Bằng tài trí thông minh cùng với tinh thần gan dạ, chị đã góp phần rất lớn trong công tác chiến đấu và giao liên nhằm kịp thời cung cấp thông tin, vận chuyển lương thực cho các chiến sĩ.
Thời điểm này, cùng với Tri Tôn, đồng bào Ô Lâm đã tổ chức nhiều cuộc đấu tranh trực diện với đồn bót của kẻ thù, đòi chấm dứt càn quét, bắn phá và bồi thường nhân mạng, tài sản cho dân chúng. Trong đó, chị Neáng Nghés luôn thể hiện người nòng cốt, đi đầu cùng với đồng bào đấu tranh mạnh mẽ, không khoan nhượng..
Đầu năm 1962, tình hình cách mạng trong nước rất khó khăn, bởi đế quốc Mĩ thực hiện nhiều chiến lược nhằm tiêu diệt quân dân ta. Ở Ô Lâm, chúng đốt nhà, gom dân và lập ấp chiến lược Ô Tà Tưng, Tha La Păng Xây… là ấp chiến lược có quy mô lớn nhất tỉnh An Giang .
Tháng 3/1962, Huyện ủy Tri Tôn phát động phong trào đấu tranh chống áp bức, bóc lột và những thủ đoạn của quân địch. Phong trào đã thu hút hàng nghìn quần chúng tham gia, trong đó có cả các sư sãi, ta à cha. Trước tình hình đó, tên quận trưởng đích thân điều khiển lính ngăn chặn, buộc phải giải tán. Lúc đó, chị đã đấu tranh trực diện với tên quận trưởng bằng tinh thần quả cảm và kiên cường, cùng lời lẽ sắc bén nhưng chân thành, chị đã được đồng bào, binh sĩ đồng ý, ủng hộ. Tên quận trưởng lúng túng, buộc lòng hứa hẹn cho qua. Qua đó, uy tín của chị càng được nhân dân biết đến và ủng hộ cách mạng hơn, nhưng lại là tâm điểm chú ý của bọn giặc, quyết phải tiêu diệt chị.
Ngày 13/3/1962, sau khi chuyển lương thực, thuốc men xong, trên đường về, chị đã bị địch phục kích và bắt. Chúng đưa chị về đồn Tha La Pang Xây giam giữ bằng lồng kẽm có gai. Nhiều lúc chúng còn đưa chị ra để tra tấn, nhằm tìm kiếm thông tin từ chị nhưng không được gì nên kẻ thù đã đưa chị ra giữa chốn đông người làm nhục và hãm hiếp chị.
Rạng sáng ngày 15/3/1962, bọn chúng thấy chị không còn giá trị lợi dụng được nữa nên đem chị ra cánh đồng phum Chông Khsách và lùa đồng bào ra để chứng kiến xem cuộc xử bắn. Chúng không trực tiếp bắn chị ngay mà giết dần giết mòn chị, trong sự đau đớn khôn cùng như: đánh gãy tay, cắt lỗ tai và các phần thân thể rồi mới bắn chết. Chúng ra lệnh không cho ai đem xác chị chôn.
Thương tiếc và khâm phục chị bao nhiêu, bà con càng căm thù lũ giặc bấy nhiêu. Các ta à cha và sư sãi chùa Wat Bông đã đến dinh quận trưởng Tri Tôn yêu cầu cho thân nhân đem xác chị về chôn. Ông Tà Xe, Tà Lết là cơ sở cách mạng, đã bọc thi thể chị trong chiếc đệm rồi cùng bà con đưa xác về chôn trên gò Xóp Khmók. Ít lâu sau, Huyện ủy Tri Tôn tổ chức lễ truy điệu đồng chí Neáng Nghés trọng thể, tuyên bố công nhận chị là đảng viên chính thức của Đảng Lao động Việt Nam. Ngày 25/3/2005, Chủ tịch nước đã truy tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân cho chị Néang Nghés vì có thành tích xuất sắc trong công cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước.
Phát biểu tại buổi tưởng niệm, Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch UBND huyện Tri Tôn nhấn mạnh, Neáng Nghés - người con gái của vùng đất Ô Lâm anh hùng đã anh dũng hi sinh khi mới tròn 20 tuổi, nhưng ý chí, lòng can trường của người con gái ấy vẫn sẽ sống mãi, trở thành hình tượng bất tử của lớp thanh niên Việt Nam trong năm tháng lửa đạn chiến tranh. Chị là biểu tượng của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, là tấm gương sáng ngời, làm rạng rỡ thêm truyền thống “Anh hùng, bất khuất, trung hậu, đảm đang” của người phụ nữ Việt Nam. Chị cũng là niềm tự hào của giới phụ nữ Tri Tôn nói riêng, quân, dân và Đảng bộ huyện Ti Tôn nới chung.
Hình tượng Neáng Nghés - người con gái của vùng đất Ô Lâm đã trở thành cảm hứng cho nhiều tác giả sáng tác thơ và nhạc. Nổi tiếng nhất phải kể đến vở ca múa nhạc “Chiếc áo nàng Sa Rết” ra đời năm 1967 trong chiến khu vùng căn cứ Bảy Núi, do tác giả Trình Minh Trị sáng tác,...
Để tưởng nhớ, tri ân công lao to lớn của Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân Neáng Nghés, năm 2019, Đảng bộ và Nhân dân huyện Tri Tôn đã triển khai nâng cấp, tôn tạo khu tưởng niệm Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân Neáng Nghés với tổng kinh phí hơn 5 tỷ đồng. Nơi đây trở thành địa chỉ đỏ cho thế hệ trẻ và người dân tỉnh An Giang nói riêng, cả nước nói chung về truyền thống cách mạng hào hùng ở vùng Bảy núi An Giang, góp phần thắt chặt tinh thần đoàn kết, gắn bó keo sơn giữa hai dân tộc Kinh – Khmer.