Phát huy trí tuệ, tâm huyết, kinh nghiệm hoạt động của người đại biểu nhân dân

Phát huy những kết quả khả quan của Kỳ họp thứ 9, kỳ họp này tiếp tục tiến hành theo hai đợt: Đợt 1, Quốc hội họp trực tuyến qua cầu truyền hình từ Nhà Quốc hội đến các điểm cầu tại Đoàn đại biểu Quốc hội các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (từ ngày 20/10 đến ngày 26/10/2020); Đợt 2, Quốc hội họp tập trung tại Nhà Quốc hội (từ ngày 2/11 đến ngày 17/11/2020). Hình thức này được đánh giá là phù hợp khi cả nước đang trong giai đoạn phòng, chống dịch COVID-19, đồng thời thể hiện sự chủ động, linh hoạt, đặt nền móng cho bước đổi mới trong hoạt động của Quốc hội trong Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

Giám sát đến cùng những nội dung được cử tri và nhân dân quan tâm

Điểm nhấn tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XIV là phiên chất vấn và trả lời chất vấn trước Quốc hội. Khác với các lần chất vấn trong nhiều kỳ họp trước, tại kỳ họp này, các đại biểu Quốc hội chất vấn và trả lời chất vấn về việc thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về giám sát chuyên đề và chất vấn trong nhiệm kỳ khóa XIV và một số nghị quyết trong nhiệm kỳ khóa XIII.

Phiên chất vấn diễn ra ở thời điểm sắp kết thúc nhiệm kỳ khóa XIV, kết quả của phiên chất vấn sẽ là cầu nối giữa hai khóa Quốc hội, chuyển tải những nỗ lực trách nhiệm của Chính phủ, của các bộ, ngành trong công tác chỉ đạo điều hành và trách nhiệm của các đại biểu Quốc hội trong việc theo dõi, giám sát; thể hiện vai trò, chức năng của Quốc hội trong việc thực hiện thắng lợi mục tiêu đã đề ra của nhiệm kỳ khóa XIV.

Phiên chất vấn và trả lời chất vấn được phát thanh và truyền hình trực tiếp để đông đảo cử tri và nhân dân theo dõi. Qua 2,5 ngày tiến hành, đã có 121 lượt đại biểu Quốc hội chất vấn và 41 lượt đại biểu tranh luận. Các thành viên Chính phủ, trong đó có 3 Phó Thủ tướng Chính phủ và 15 Bộ trưởng, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã trực tiếp trả lời chất vấn về các vấn đề thuộc trách nhiệm quản lý, điều hành của mình. Thủ tướng Chính phủ đã báo cáo làm rõ, cụ thể thêm một số nội dung thuộc trách nhiệm của Chính phủ và trả lời chất vấn của các đại biểu. Tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội cũng đã trả lời trực tiếp chất vấn của đại biểu Quốc hội.

Nội dung chất vấn của đại biểu Quốc hội rất đa dạng, bao phủ nhiều lĩnh vực của đời sống, là những vấn đề được xã hội đặc biệt quan tâm. Đặc biệt vấn đề sạt, lở đất, lũ lụt ở miền Trung gây nhiều thiệt hại về người và tài sản đã "làm nóng" nghị trường trong những ngày chất vấn, với hàng loạt câu hỏi đặt ra.

Người đứng đầu các ngành Công Thương, Tài nguyên và Môi trường, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Ủy ban Dân tộc và Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng đã giải đáp ý kiến của đại biểu. Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng cho biết, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo xây dựng các bản đồ cảnh báo khu vực có nguy cơ lũ ống, lũ quét, sạt lở đất nguy hiểm với tỷ lệ thích hợp. Nhưng hiện nay, tỷ lệ bản đồ này chưa phù hợp với các khu vực, mới chỉ ở tỷ lệ cao, tỷ lệ lớn, chưa có tỷ lệ nhỏ, nên chưa xác định chính xác được những điểm sạt lở phải di dời dân. Cùng với đó, phải xây dựng hệ thống cảnh báo sớm, kịp thời để sơ tán khẩn cấp người dân trước khi có sạt lở đất, lũ quét như kinh nghiệm của Nhật Bản và Hoa Kỳ.

Qua các báo cáo của Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Báo cáo tổng hợp kết quả thẩm tra, Báo cáo thẩm tra của Hội đồng dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội và nội dung chất vấn tại kỳ họp cho thấy bức tranh tổng thể trong việc triển khai thực hiện các yêu cầu của Quốc hội là toàn diện, có chiều sâu, kết quả tích cực là chủ đạo.

Tuy nhiên, không ít vấn đề “đến hẹn” lại được đại biểu chất vấn, điều đó cho thấy việc giải quyết kiến nghị của đại biểu và cử tri chưa thực hiện hoặc thực hiện chưa rốt ráo, triệt để, chuyển biến còn chậm, chưa đạt kết quả đề ra. Vấn đề đổ xô đi học lấy chứng chỉ tin học, ngoại ngữ nhằm đủ điều kiện để thi xét nâng ngạch, thăng hạng lại một lần nữa được đại biểu nêu ra tại phiên chất vấn cho thấy trách nhiệm theo đuổi sự việc, giám sát đến cùng các vấn đề được người dân quan tâm của đại biểu Quốc hội.

Đánh giá về hoạt động quan trọng này, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nêu rõ: Với tính chất, phạm vi nội dung phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại kỳ họp này, có thể coi đây như là bước đầu tổng kết, đánh giá cuối nhiệm kỳ đối với hoạt động giám sát của Quốc hội. Việc chất vấn và trả lời chất vấn tại phiên họp thể hiện tinh thần trách nhiệm của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, các vị đại biểu Quốc hội trong việc theo dõi, giám sát đến cùng những nội dung được cử tri và nhân dân quan tâm mà đã được Quốc hội giám sát, ra nghị quyết yêu cầu thực hiện.

Thông qua 7 luật

Là kỳ họp cuối năm 2020 - năm tổ chức đại hội Đảng bộ các cấp, tiến tới Đại hội toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, chương trình nghị sự của Kỳ họp thứ 10 có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, góp phần tiếp tục thực hiện thắng lợi Nghị quyết của Đảng, Quốc hội, xây dựng đất nước ngày càng đổi mới, phát triển nhanh, vững mạnh về mọi mặt kinh tế, chính trị, xã hội.

Lập pháp là một trong những chức năng quan trọng cơ bản của Quốc hội, góp phần xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Thực hiện chức năng đặc biệt này, trong nhiều kỳ họp gần đây, công tác xây dựng pháp luật ngày càng được thực hiện bài bản, rất nhiều luật có ý nghĩa, vai trò quan trọng đã được Quốc hội thông qua, tạo cơ sở pháp lý để đất nước phát triển bền vững và hội nhập sâu rộng.

Tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội đã xem xét, thông qua 7 luật, 13 nghị quyết, cho ý kiến về 4 dự án luật. Các dự án luật được xem xét, thông qua tại kỳ họp đã được các đại biểu Quốc hội thảo luận, tranh luận thẳng thắn, trách nhiệm, tâm huyết, trí tuệ và quyết định thông qua với tỷ lệ tán thành cao. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng để kịp thời giải quyết các vấn đề phát sinh từ thực tiễn cuộc sống, góp phần phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững, nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân dân.

Tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội đã thông qua 7 luật, gồm: Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi); Luật Người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng (sửa đổi); Luật Cư trú; Luật Biên phòng Việt Nam; Luật Thỏa thuận quốc tế; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống nhiễm vi rút gây ra hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người (HIV/AIDS).

Một trong những nội dung được cử tri và nhân dân đặc biệt quan tâm tại kỳ họp này là việc Quốc hội biểu quyết thông qua Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi). Với số lượng 16 chương, 171 điều, Luật quy định về hoạt động bảo vệ môi trường; quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cộng đồng dân cư, hộ gia đình và cá nhân trong hoạt động bảo vệ môi trường - những vấn đề đang được nhân dân rất quan tâm.

Đối tượng thực hiện đánh giá sơ bộ tác động môi trường là nội dung được nhiều đại biểu nêu ý kiến trong quá trình thảo luận đã được Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Phan Xuân Dũng giải trình làm rõ hơn. Theo đó, chỉ các dự án có nguy cơ tác động xấu đến môi trường mức độ cao (Nhóm I) mới phải đánh giá sơ bộ tác động môi trường.

Phương án này giảm được thủ tục hành chính cho nhà đầu tư khi thực hiện dự án thuộc đối tượng phải quyết định, chấp thuận chủ trương đầu tư nhưng không thuộc nhóm dự án có nguy cơ tác động xấu đến môi trường mức độ cao.

Đối với các dự án đầu tư công, dự án đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) hoặc dự án đầu tư có nguồn vốn tư nhân không có tác động xấu đến môi trường mức độ cao, nhà đầu tư sẽ không phải đánh giá sơ bộ tác động môi trường. Phương án này không bỏ sót đối tượng là các dự án đầu tư có nguồn vốn tư nhân không thuộc diện chấp thuận chủ trương đầu tư, nhưng lại có nguy cơ tác động xấu đến môi trường mức độ cao.

Thông qua đánh giá sơ bộ tác động môi trường, nhà đầu tư tránh được lãng phí về tài chính, thời gian trong trường hợp dự án không đáp ứng được yêu cầu về bảo vệ môi trường ở ngay giai đoạn này.

Dự án Luật Giao thông đường bộ (sửa đổi) và Luật Bảo đảm trật tự, an toàn giao thông đường bộ có lẽ là nội dung thu hút quan tâm rất lớn từ các đại biểu Quốc hội. Trên cơ sở Luật Giao thông đường bộ hiện hành, Chính phủ trình Quốc hội tách thành Luật Giao thông đường bộ (sửa đổi) và Luật Bảo đảm trật tự, an toàn giao thông đường bộ. Qua phiên thảo luận tại tổ và tại hội trường với nhiều ý kiến sôi nổi, thẳng thắn, trách nhiệm, đại biểu Quốc hội đề nghị phải đánh giá kỹ, làm rõ sự cần thiết có nên tách thành hai luật hay không? Có ý kiến đại biểu cho rằng việc tách hai luật là không phù hợp. Có ý kiến thể hiện sự đồng tình với đề nghị của Chính phủ. Đây là vấn đề rất lớn, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã xin ý kiến các đại biểu Quốc hội, là cơ cở để ban soạn thảo tiếp thu, chỉnh lý, hoàn thiện dự án luật.

Quyết định nhiều vấn đề quan trọng

Tại kỳ họp, Quốc hội đã biểu quyết thông Nghị quyết về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2021. Quốc hội đã quyết định mục tiêu tổng quát, các chỉ tiêu chủ yếu và 11 nhóm nhiệm vụ, giải pháp mang tính chất bao quát toàn bộ các lĩnh vực đời sống kinh tế, xã hội, môi trường, quốc phòng, an ninh, đối ngoại của đất nước, đồng thời yêu cầu Chính phủ, các cơ quan hữu quan tổ chức thực hiện tốt các mục tiêu, chỉ tiêu, nhiệm vụ mà Quốc hội đã đề ra.

Quốc hội đã quyết định ngày Chủ nhật, 23/5/2021 là ngày bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021-2026.

Quốc hội đã xem xét, bãi nhiệm đại biểu Quốc hội khóa XIV đối với ông Phạm Phú Quốc, Đoàn đại biểu Quốc hội Thành phố Hồ Chí Minh; phê chuẩn đề nghị của Thủ tướng Chính phủ về việc: miễn nhiệm chức vụ Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ đối với ông Chu Ngọc Anh, chức vụ Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đối với ông Lê Minh Hưng; bổ nhiệm Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ đối với ông Huỳnh Thành Đạt, Bộ trưởng Bộ Y tế đối với ông Nguyễn Thanh Long, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đối với bà Nguyễn Thị Hồng; phê chuẩn đề nghị của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao về việc bổ nhiệm Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao đối với các ông: Trần Hồng Hà, Phạm Quốc Hưng, Ngô Hồng Phúc.

Công tác nhân sự được tiến hành chặt chẽ, đúng quy trình, thủ tục theo luật định và đạt được sự đồng thuận cao.

Đặc biệt tại kỳ họp này, các đại biểu Quốc hội đã thảo luận, góp ý các dự thảo Văn kiện trình Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng. Với không khí thảo luận sôi nổi, tâm huyết, dân chủ và trách nhiệm, đa số các ý kiến của đại biểu Quốc hội thể hiện sự đồng thuận cao và cho rằng, các dự thảo Văn kiện được chuẩn bị kỹ lưỡng, bài bản, nghiêm túc, trách nhiệm, khoa học, chặt chẽ, số liệu phong phú trên cơ sở quán triệt hài hòa, sâu sắc giữa lý luận và thực tiễn, giữa tinh thần kiên định và đổi mới, kế thừa và phát triển.

Kết thúc Kỳ họp thứ 10, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đánh giá, “các vị đại biểu Quốc hội đã tiếp tục thể hiện tinh thần trách nhiệm phát huy cao độ trí tuệ, tâm huyết, kinh nghiệm hoạt động của người đại biểu nhân dân xuất phát từ thực tiễn đặt ra đã đánh giá, phân tích sâu sắc, toàn diện tình hình, từ kinh tế, văn hóa, xã hội, môi trường, quốc phòng, an ninh, trật tự an toàn xã hội, phòng, chống tham nhũng cho đến phòng, chống dịch bệnh, thiên tai, ứng phó  với biến đổi khí hậu,… để đề xuất những giải pháp sát thực, căn cơ trong từng nội dung mà Quốc hội xem xét, quyết định”.

Những kết quả tích cực, nhiều mặt của Kỳ họp thứ 10 tiếp tục khẳng định trách nhiệm, sự nỗ lực, quyết tâm cao của Quốc hội, không ngừng đổi mới, cải tiến, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động. Quốc hội ngày càng hoàn thiện, nâng cao chất lượng các dự án luật, các nghị quyết được thông qua, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động giám sát tối cao, việc quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, thể hiện rõ nét vai trò, trách nhiệm là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân, nơi gửi gắm niềm tin, sự kỳ vọng của cử tri và nhân dân cả nước...