Nhiều ý kiến khác nhau về bổ sung chức năng giám định tư pháp cho Viện kiểm sát nhân dân tối cao

Đa số ý kiến đại biểu Quốc hội tán thành về phạm vi sửa đổi của dự thảo luật. Theo đó, chỉ sửa đổi, bổ sung những quy định để tháo gỡ vướng mắc, bất cập trong giám định tư pháp theo vụ việc, nhằm phục vụ hiệu quả việc xử lý các vụ án kinh tế, tham nhũng.

Đáng chú ý, việc bổ sung chức năng giám định tư pháp cho “Phòng kỹ thuật hình sự thuộc Viện Kiểm sát nhân dân tối cao” (Điều 12) là nội dung được nhiều đại biểu quan tâm, cho ý kiến cụ thể.

Dự thảo Luật bổ sung quy định Phòng giám định kỹ thuật hình sự thuộc Viện Kiểm sát nhân dân tối cao là một trong các tổ chức giám định tư pháp công lập về kỹ thuật hình sự với nhiệm vụ giám định về âm thanh, hình ảnh từ các dữ liệu điện tử.

Các đại biểu Trần Hồng Hà (Vĩnh Phúc), Phan Thái Bình (Quảng Nam), Lý Tiết Hạnh (Bình Định)… tán thành với quy định tại dự thảo luật và cho rằng, việc bổ sung quy định này sẽ góp phần đáp ứng kịp thời nhu cầu giám định về âm thanh, hình ảnh thu thập trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử.

Qua nghiên cứu tài liệu, đại biểu Lý Tiết Hạnh (Bình Định) cho rằng, hiện nay, yêu cầu giám định kỹ thuật hình sự ngày càng cao. Trong khi đó, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao đang thực hiện điều tra 38 tội danh xâm hại hoạt động tư pháp. Vì vậy, nếu không có đơn vị giám định sẽ phát sinh những bất cập về thời hạn điều tra. Bên cạnh đó, qua công tác giải quyết các vụ án kinh tế, tham nhũng thời gian qua cho thấy, khó khăn, vướng mắc trong giải quyết các vụ án này thường do những trưng cầu giám định là chính. Do đó, đại biểu thống nhất việc bổ sung quy định nói trên.

Đại biểu Nguyễn Mai Bộ (An Giang) chỉ rõ, việc thiết kế cơ quan giám định thuộc Viện Kiểm sát nhân dân tối cao xuất phát từ yêu cầu tránh oan sai trong hoạt động điều tra, truy tố, xét xử. Vì vậy, việc bổ sung quy định này là cần thiết.

Dẫn lại các quy định trong Bộ Luật Tố tụng hình sự, đại biểu Nguyễn Mai Bộ nêu vấn đề, trường hợp Viện Kiểm sát tiến hành một số hoạt động điều tra và thấy kết quả giám định âm thanh, hình ảnh được cơ quan Công an thực hiện có vấn đề, nếu giao lại cho Công an giám định thì kết quả sẽ như thế nào?

Cho rằng trong thực tiễn lịch sử giám định tư pháp có nhiều vụ việc Công an giám định không ra, đến khi phải cho giám định quân đội vào thực hiện, sự việc mới được sáng tỏ, đại biểu Nguyễn Mai Bộ nhấn mạnh, việc bổ sung chức năng giám định tư pháp cho Viện Kiểm sát nhân dân tối cao là để chống oan sai.

Trong khi đó, một số đại biểu không tán thành với quy định trong dự thảo luật. Đại biểu Nguyễn Thị Xuân (Đắk Lắk) cho rằng, giám định tư pháp là lĩnh vực kỹ thuật chuyên biệt, đòi hỏi trình độ chuyên môn cao. Theo Luật Giám định tư pháp hiện hành, tổ chức giám định tư pháp công lập về kỹ thuật hình sự bao gồm: Viện Khoa học hình sự (Bộ Công an); Phòng Kỹ thuật hình sự thuộc Công an các tỉnh; Phòng Kỹ thuật hình sự (Bộ Quốc phòng). Từ khi Luật Giám định tư pháp 2012 có hiệu lực đến nay, Viện Khoa học hình sự (Bộ Công an) đã tiếp nhận 42 vụ trưng cầu giám định âm thanh, 18 vụ trưng cầu giám định kỹ thuật số điện tử, đáp ứng được yêu cầu về sự kịp thời, nhanh chóng trong giám định.

Đại biểu Nguyễn Thị Xuân phân tích, theo quy định của Luật Tổ chức Viện Kiểm sát nhân dân, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao là cơ quan chức năng thực hành quyền công tố, kiểm soát hoạt động tư pháp của Việt Nam, không thấy quy định chức năng, nhiệm vụ về giám định tư pháp. “Nếu quy định chức năng, nhiệm vụ của phòng giám định tư pháp công lập thuộc Viện Kiểm sát nhân dân tối cao thì có xung đột với Luật Tổ chức Viện Kiểm sát nhân dân hay không? Viện Kiểm sát nhân dân vừa thực hiện quyền công tố, kiểm soát hoạt động tư pháp lại vừa trực tiếp thực hiện giám định thì có đảm bảo sự khách quan, công minh trong vấn đề này hay không?”, đại biểu băn khoăn.

Ngoài ra, theo đại biểu Nguyễn Thị Xuân, việc bổ sung quy định này không phù hợp với quan điểm chỉ đạo của Đảng tại Nghị quyết 39, Nghị quyết 18 về tinh giản biên chế, sắp xếp lại tổ chức, bộ máy hiện nay. Vì vậy, đại biểu đề nghị xem xét, cân nhắc kỹ nội dung này.

Đồng quan điểm, đại biểu Nguyễn Thanh Hồng (Bình Dương) cho rằng, nếu lấy lý do hiện chỉ có một số đơn vị giám định kỹ thuật hình sự thuộc Bộ Công an đảm nhiệm việc giám định tư pháp dẫn đến quá tải mà bổ sung vào luật quy định về Phòng giám định kỹ thuật hình sự thuộc Viện Kiểm sát nhân dân tối cao thì “không phù hợp”. “Nếu vì lý do này mà bổ sung thì tại sao chúng ta không thành lập thêm các phòng chuyên môn trong lực lượng Công an”, đại biểu Hồng đặt vấn đề.

Đại biểu Nguyễn Thanh Hồng cũng tranh luận lại với ý kiến cho rằng “trung bình thời gian mỗi vụ giám định về âm thanh, hình ảnh từ các dữ liệu điện tử từ 2 - 3 tháng, có vụ 5 tháng mới có kết luận... nên đã ảnh hưởng đến tiến độ giải quyết các vụ án”. Đại biểu cho rằng, lập luận như vậy là không thỏa đáng. Việc kéo dài thời gian điều tra có nhiều nguyên nhân, từ khởi tố vụ án, khởi tố bị can... chứ không chỉ phụ thuộc duy nhất vào kết quả giám định hình sự. Ngoài ra, việc lập Phòng giám định kỹ thuật hình sự thuộc Viện Kiểm sát nhân dân tối cao tuy không xung đột với hệ thống pháp luật hiện hành song sẽ dẫn đến chồng chéo chức năng, nhiệm vụ.

Trình bày Báo cáo giải trình tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga cho biết, việc bổ sung Phòng giám định kỹ thuật hình sự thuộc Viện kiểm sát nhân dân tối cao là tổ chức giám định tư pháp công lập về kỹ thuật hình sự đã được Chính phủ cân nhắc kỹ trên cơ sở thực tiễn hoạt động tố tụng, nhằm đáp ứng yêu cầu cấp thiết trong công tác điều tra, xử lý tội phạm về tham nhũng, tội phạm xâm phạm hoạt động tư pháp hiện nay.

Chính phủ đã có báo cáo bổ sung trình Quốc hội khẳng định về sự cần thiết của vấn đề này. Đồng thời, theo báo cáo đánh giá tác động của cơ quan chủ trì soạn thảo, quy định trên không làm tăng biên chế chung của ngành Kiểm sát nhân dân; yêu cầu về đầu tư cơ sở hạ tầng, đào tạo không lớn. Quy định trên cũng không có tác động tiêu cực đối với cá nhân, tổ chức trong xã hội; không gây tác động tiêu cực về giới; không làm phát sinh thủ tục hành chính và không xung đột với hệ thống văn bản pháp luật hiện hành.

Vì vậy, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Quốc hội tiếp thu theo hướng bổ sung Phòng giám định kỹ thuật hình sự thuộc Viện Kiểm sát nhân dân tối cao là một trong các tổ chức giám định tư pháp công lập về kỹ thuật hình sự với nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể tại khoản 4, khoản 5 Điều 12 dự thảo luật.