Quang cảnh phiên họp. Ảnh: Sơn Nam/Pv TTXVN tại Thái Lan
Tại hội nghị, các bộ trưởng đã thảo luận nhiều vấn đề liên quan đến hợp tác nội khối, nhất là tiến trình xây dựng cộng đồng ASEAN vì sự phát triển bền vững và tình hình quốc tế, khu vực đang nổi lên.
Ông Vũ Hồ, Vụ trưởng Vụ ASEAN, Bộ Ngoại giao Việt Nam cho biết, về tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN dựa trên ba trụ cột chính trị - an ninh, kinh tế, văn hoá - xã hội, các bộ trưởng khẳng định sẽ tiếp nối các kết qủa đạt được trong năm 2018 theo chủ đề “xây dựng ASEAN tự cường, sáng tạo”.
Các bộ trưởng cũng đã trao đổi một cách sâu sắc, chi tiết về các thách thức an ninh truyền thống, phi truyền thống mà khu vực và thế giới đang phải đối mặt. Để giải quyết những thách thức đó, các bộ trưởng nhất trí tăng cường sự đoàn kết, thống nhất trên mọi phương diện trong toàn bộ tiến trình xây dựng cộng đồng ASEAN. Các bên nhất trí duy trì các nguyên tắc, biện pháp giải quyết những vấn đề “nóng” trên cơ sở đoàn kết, thống nhất, theo các nguyên tắc của luật pháp quốc tế vì hoà bình, ổn định và an ninh khu vực.
Đối với vấn đề Biển Đông, các bộ trưởng thống nhất quan điểm mục tiêu, lợi ích chung của tất cả các bên liên quan là duy trì hoà bình, ổn định, tự do hàng hải, tự do thương mại ở khu vực. Các bên khẳng định đề cao nguyên tắc, luật pháp quốc tế, nhất là Công ước Liên hợp quốc về luật biển (UNCLOS), tôn trọng nguyên tắc đối thoại, không đe doạ sử dụng vũ lực, sử dụng vũ lực cũng như các biện pháp gây mất niềm tin, nhất là các hành vi quân sự hoá ở các khu vực tranh chấp có thể tạo nên các sự cố trên biển, đe doạ ổn định, hoà bình khu vực.
Các bộ trưởng cũng nhất trí thực hiện đầy đủ Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) trong quá trình đàm phán Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) với Trung Quốc, được mong đợi sẽ hoàn thành trong Năm Chủ tịch ASEAN của Thái Lan. Các bên khẳng định ASEAN yêu cầu quan trọng là đảm bảo môi trường hoà bình, ổn định để tạo thuận lợi trong quá trình đàm phán.
Các bộ trưởng cũng đã thảo luận về Hiệp định đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP), cho rằng Hiệp định này sẽ có vai trò quan trọng đối với môi trường thương mại khu vực và góp phần duy trì các nguyên tắc tự do, hội nhập của hệ thống thương mại thế giới trong bối cảnh chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch đang gia tăng.
Hội nghị nhất trí với những chủ đề ưu tiên của nước chủ nhà, cho rằng đó là ưu tiên phù hợp, thể hiện sự tiếp nối những kết quả đã đạt được và tầm nhìn ASEAN trong bối cảnh khu vực, thế giới trong giai đoạn hiện nay. Thực hiện thành công những ưu tiên đó sẽ là bước phát triển tiếp theo của ASEAN, đóng góp tích cực vào kết cấu khu vực và thế giới.
Tham dự hội nghị, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh đã phát biểu ủng hộ các ưu tiên của Thái Lan, đồng thời khẳng định Việt Nam sẽ làm hết sức mình để góp phần hiện thực hoá những ưu tiên ASEAN 2019, làm tiền đề cho Việt Nam tiếp nhận vai trò chủ tịch hiệp hội trong năm 2020.
Tại hội nghị, các ngoại trưởng cũng đã tập trung thảo luận về phiên bản Chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của ASEAN thể hiện ý chí của các nước thành viên, nhằm đối phó với tình hình địa chính trị khu vực đang thay đổi nhanh chóng và sâu sắc.
Theo đó, Chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của ASEAN sẽ không ràng buộc khối này với bất kỳ một quốc gia cụ thể nào, thay vào đó sẽ là một giải pháp “đôi bên cùng thắng”. Trước đó, ASEAN đã đưa ra được phiên bản của riêng mình, bao gồm những nguyên tắc, đặc điểm tương tự đề xuất của Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ và Australia. Phiên bản trên chứa đựng các yếu tố như tính chất rộng mở, có sự tham gia của tập thể các quốc gia liên quan, tính minh bạch, một trật tự thế giới dựa trên nguyên tắc và vai trò trung tâm của ASEAN.
Tại hội nghị lần này, các bộ trưởng sẽ phải quyết định giữ tên sáng kiến là “Ấn Độ Đương - Thái Bình Dương” theo đề nghị chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump hoặc đặt tên khác.
Liên quan đến chủ đề này, theo một nguồn tin từ truyền thông Thái Lan, Bộ trưởng Ngoại giao Indonesia Retno Marsudi và người đồng cấp Thái Lan Don Pramudwinai tối 17/1 đã hội đàm lần thứ hai kể từ cuối năm 2018 để thảo luận về một văn bản định hình khái niệm.
Về mong muốn gia nhập ASEAN của Timor Leste, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Thái Lan Bussadee Santipitaks cho biết ASEAN sẽ gửi một phái đoàn khảo sát để đánh giá sự sẵn sàng của quốc gia non trẻ này.