Giảm thiểu tác động bất lợi tới môi trường đầu tư kinh doanh ở Việt Nam

Theo Tờ trình của Chính phủ, ngày 8/10/2021, Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) đưa ra tuyên bố Khung giải pháp hai trụ cột để giải quyết các thách thức phát sinh từ nền kinh tế kỹ thuật số.

Thuế tối thiểu toàn cầu không phải là điều ước quốc tế, không phải là cam kết quốc tế, không bắt buộc các quốc gia phải áp dụng. Tuy nhiên, nếu Việt Nam không áp dụng thì vẫn phải chấp nhận việc các quốc gia khác áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu, có quyền thu thuế bổ sung đối với các doanh nghiệp tại Việt Nam (nếu thuộc đối tượng áp dụng) mà được hưởng mức thuế suất thực tế tại Việt Nam thấp hơn mức thuế tối thiểu toàn cầu 15%, đặc biệt là các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài.

Trước bối cảnh nêu trên, để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của mình, Việt Nam cần khẳng định áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu. Theo hướng dẫn của OECD về quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu, thuế tối thiểu toàn cầu có bản chất là thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung và các nước cần quy định trong hệ thống pháp luật của mình cho phù hợp.

Thảo luận tại hội trường, các đại biểu Quốc hội cơ bản nhất trí cao với việc ban hành Nghị quyết theo thủ tục rút gọn tại một kỳ họp. Các đại biểu nhấn mạnh, để đảm bảo lợi ích quốc gia, dân tộc, cần ban hành chính sách để khuyến khích hỗ trợ đầu tư mới, đảm bảo công bằng cho tất cả các doanh nghiệp và giữ chân các nhà đầu tư.

Các đại biểu cũng đề nghị đánh giá kỹ tác động để có quy định phù hợp trong Nghị quyết và có giải pháp đảm bảo môi trường đầu tư. Chính phủ rà soát, đánh giá lại các chính sách ưu đãi để sửa đổi toàn diện các quy định pháp luật có liên quan, có tính toán các ưu đãi đối với các tập đoàn, doanh nghiệp Việt Nam.

Theo đại biểu Vũ Tiến Lộc (Hà Nội), dự kiến việc ban hành nghị quyết này sẽ có tác động rất lớn, có khả năng làm giảm sức hấp dẫn của môi trường đầu tư kinh doanh ở Việt Nam, đặc biệt là với các nhà đầu tư chiến lược trong bối cảnh cạnh tranh rất gay gắt trong thu hút đầu tư nước ngoài hiện nay.

Để giảm thiểu những tác động bất lợi, đại biểu cho rằng, cùng với việc ban hành Nghị quyết về thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu, Quốc hội cũng cần ban hành thêm nghị quyết về các chính sách ưu đãi, hỗ trợ để đảm bảo duy trì môi trường đầu tư hấp dẫn để đáp ứng cùng một lúc cả hai mục tiêu là thúc đẩy được dòng vốn đầu tư chất lượng cao vào nền kinh tế nước ta, phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế của Đảng và Nhà nước, đồng thời không vi phạm các cam kết quốc tế, không đi ngược với xu thế hội nhập.

“Chính sách hỗ trợ đầu tư cần bảo đảm nguyên tắc công bằng, hướng tới tất cả những doanh nghiệp đạt được các tiêu chí cụ thể mà chính sách của chúng ta hướng tới, không phân biệt đó là các doanh nghiệp thuộc đối tượng phải chịu thuế bổ sung hay không”, đại biểu Vũ Tiến Lộc phát biểu.

Theo đại biểu, các lĩnh vực, dự án được ưu tiên, thu hút gồm: lĩnh vực công nghệ cao thân thiện với môi trường, hoạt động nghiên cứu phát triển, năng lượng tái tạo...

Đồng tình với ý kiến của đại biểu Vũ Tiến Lộc, đại biểu Nguyễn Quang Huân (Bình Dương) cho rằng, song song với việc ban hành Nghị quyết này, cần nhìn trước các rủi ro như thị trường Việt Nam sẽ kém hấp dẫn hơn với các nhà đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), do đó phải có chính sách hỗ trợ bổ sung.

Bên cạnh đó, đại biểu Nguyễn Quang Huân đề nghị Chính phủ sớm có đánh giá toàn diện tác động, trong đó nghiên cứu đề xuất các chính sách hỗ trợ, nhấn mạnh chính sách với công nghiệp hỗ trợ, bởi công nghiệp hỗ trợ chính là điều giữ chân các doanh nghiệp FDI tốt nhất và Việt Nam cũng tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu nhiều hơn thay vì hiện nay tập trung vào giá trị xuất khẩu.

Theo Quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu hiện nay, có 4 nhóm quy định, nhưng theo báo cáo của Chính phủ, hiện nay Việt Nam chỉ áp dụng 2 nhóm quy định: quy định tổng hợp thu nhập chịu thuế tối thiểu và quy định thuế bổ sung tối thiểu nội địa đạt chuẩn vào năm 2024.

Đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy (Tây Ninh) đề nghị điều chỉnh lại phạm vi điều chỉnh của dự thảo Nghị quyết theo hướng: Nghị quyết này quy định về thu thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định tổng hợp thu nhập chịu thuế tối thiểu và quy định thuế bổ sung tối thiểu nội địa đạt chuẩn theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu.

Đại biểu Trần Hoàng Ngân (Thành phố Hồ Chí Minh) cho rằng, áp dụng mức thuế tối thiểu toàn cầu sẽ giúp đảm bảo được quyền và lợi ích hợp pháp của Việt Nam; thu được một khoản thuế bổ sung từ thuế tối thiểu toàn cầu; đảm bảo tính công bằng giữa các doanh nghiệp trong nước và các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài; thể hiện sự tiến bộ và minh bạch trong hệ thống quản lý thuế, môi trường đầu tư kinh doanh của Việt Nam tiệm cận với xu thế chung của thế giới. Đồng thời, giữ nguyên được các chính sách ưu đãi đối với các trường hợp không thuộc đối tượng áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu.

Để tiếp tục thu hút các nhà đầu tư nước ngoài vào Việt Nam, đại biểu Trần Hoàng Ngân cho rằng, bên cạnh việc đầu tư nâng cao hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội quốc gia; cần tiếp tục đầu tư nhiều nữa cho hạ tầng về giao thông, góp phần giảm chi phí logistics, chi phí sản xuất kinh doanh cho doanh nghiệp; hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng nhu cầu nhân lực cho các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài, đặc biệt là lĩnh vực công nghệ cao và kinh tế xanh; hỗ trợ thủ tục hành chính cho các nhà đầu tư nước ngoài, trong đó nên có đầu mối hỗ trợ cho các doanh nghiệp thực hiện các thủ tục hành chính.

Cuối phiên thảo luận, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu.