Quang cảnh Lễ viếng, truy điệu và an táng hài cốt 18 liệt sỹ là quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh ở Campuchia về nước tại Nghĩa trang Liệt sĩ huyện Đức Cơ (Gia Lai).
Từ nỗi niềm đó, cán bộ, chiến sĩ Đội K52 (Đội Quy tập hài cốt liệt sỹ, thuộc Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Gia Lai) vẫn luôn tiếp tục hành trình tìm kiếm, đưa những hài cốt đang thất lạc đâu đó trên chiến trường xưa về với gia đình, người thân và chính những đồng đội của họ.
Như thường lệ, vừa nhận được thông tin về hài cốt liệt sỹ chưa được quy tập, cán bộ, chiến sĩ Đội K52 cùng Ban Chỉ huy Quân sự huyện Chư Păh, tỉnh Gia Lai, đã có mặt tại gia đình cựu chiến binh Rơ Châm Rẽh, làng K’Te, xã Ia Phí, huyện Chư Păh, để thu thập thêm thông tin.
Gần 60 năm trôi qua, ông Rơ Châm Rẽh nhớ lại đã tự tay mình 2 lần an táng đồng đội hy sinh. Ông chỉ nhớ mang máng địa điểm chôn cất ở giữa khe núi trong làng, hướng mặt trời mọc. Ông Rẽh tâm sự: Năm 1963, ông nhập ngũ, tham gia cùng bộ đội chủ lực đánh Mỹ tại làng K'Te. Lúc ấy dân làng phải chạy vào rừng ở hết, chỉ có bộ đội ở đây bảo vệ làng rồi bị giặc bắn và ném bom nên nhiều đồng chí đã hy sinh. Đêm xuống, ông cùng thanh niên trong làng đem những đồng chí hy sinh chôn trên rừng. Giờ đây, địa hình thay đổi nhiều, để tìm thấy nơi chôn cất đồng đội là điều khó khăn.
Từ thông tin của ông Rơ Châm Rẽh, hơn 30 cán bộ, chiến sĩ Đội K52 triển khai kế hoạch lên đường tìm kiếm, cùng với niềm tin sẽ đưa được các anh trở về với vòng tay đồng đội.
Đóng quân tại khu vực khe suối Máu, làng Rồi, xã Ia Phí, huyện Chư Păh, cán bộ, chiến sĩ Đội K52 đào bới tại 15 vị trí với hơn gần 1.000 mét hào đất, đá, quyết tâm tìm những đồng đội còn nằm đâu đó trong lớp đất dày. Qua 3 tháng quyết tâm tìm kiếm, Đội K52 đã cất bốc được 12 hài cốt liệt sỹ, đưa các anh trở về với gia đình, trong vòng tay đồng đội.
Đội K52 thường xuyên họp, bàn phương án tìm kiếm đồng đội.
Thượng tá Hoàng Viết Ngọc, Chính trị viên Đội K52 cho biết, xác định việc tìm kiếm, quy tập hài cốt các liệt sỹ là nhiệm vụ cao cả, mang tính nhân văn, nhân đạo. Đây cũng là trách nhiệm của thế hệ con cháu hướng về cội nguồn theo đạo lý "uống nước nhớ nguồn", "ăn quả nhớ kẻ trồng cây" của người dân Việt Nam.
Việc tìm thấy 12 hài cốt liệt sỹ, ngoài công sức của cán bộ, chiến sĩ Đội K52, còn có sự đóng góp công sức của cấp ủy, chính quyền, Ban Chỉ đạo 24 huyện Chư Păh.
Ông Nguyễn Ngọc Thanh, Phó Chủ tịch UBND huyện, Trưởng ban Chỉ đạo 24 huyện Chư Păh cho biết, với sự nỗ lực, khắc phục khó khăn, cán bộ, chiến sĩ Đội K52 đã tìm thấy 12 hài cốt liệt sỹ hy sinh trên địa bàn. Đây là nhiệm vụ vô cùng ý nghĩa để mọi người nhìn nhận và biết ơn những người chiến sĩ đã hy sinh vì đất nước, vì quê hương. Thời gian tới, huyện Chư Păh mong muốn Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Gia Lai quan tâm, tạo điều kiện để địa phương phối hợp với Đội K52 tiếp tục thực hiện công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sỹ trên địa bàn.
"Hành trình trở về" với vòng tay đồng đội của 12 liệt sỹ được tìm thấy tại huyện Chư Păh thấm đẫm biết bao mồ hôi, nước mắt, niềm tin của cấp ủy, chính quyền và nhân dân trên địa bàn, cùng bao khó khăn, gian khổ của cán bộ, chiến sĩ Đội K52. Những việc làm thầm lặng mang ý nghĩa thiêng liêng cao cả của Đội K52 đã góp phần thực hiện tâm nguyện của dân tộc Việt Nam, xoa dịu phần nào nỗi đau của thân nhân các gia đình liệt sỹ trên mọi miền Tổ quốc. Hơn cả là các thế hệ con cháu mai sau mỗi dịp kỷ niệm Ngày Thương binh - Liệt sỹ 27/7 sẽ thành kính thắp những nén hương trước vong linh các anh hùng liệt sỹ tưởng nhớ, đời đời khắc ghi công ơn của các anh.
Đội K52 thành lập từ năm 2001 với nhiệm vụ tìm kiếm, cất bốc, hồi hương hài cốt liệt sỹ, quân tình nguyện và chuyên gia quân sự Việt Nam hy sinh trong các thời kỳ chiến tranh tại 3 tỉnh Đông Bắc Campuchia và tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sỹ trên địa bàn tỉnh Gia Lai.
Từ năm 1975 đến năm 2020, có hơn 3.000 hài cốt liệt sỹ được Đội K52 tìm thấy trên cả nước. Trong đó, riêng tại tỉnh Gia Lai, Đội K52 đã tổ chức khảo sát, tìm kiếm và khai quật gần 100 địa điểm, quy tập được 166 hài cốt liệt sỹ, đưa các anh trở về mai táng tại các địa phương trên cả nước.
Ngoài ra, 20 năm thực hiện nhiệm vụ trên đất bạn, cán bộ, chiến sĩ Đội K52 chủ yếu ăn, ở dã chiến, trong điều kiện khó khăn, thiếu thốn. Vượt qua bao gian nan, vất vả, với tình nghĩa đồng chí, đồng đội, đến nay Đội K52 đã quy tập được 1.428 hài cốt liệt sỹ hy sinh ở các tỉnh Ratanakiri, Stung Treng, Preah Vihear (Campuchia), đưa các anh về an táng tại nghĩa trang huyện Đức Cơ (Gia Lai).