Đột phá về thể chế mở đường cho sự phát triển của đất nước

Tạo đột phá trong xây dựng và hoàn thiện pháp luật

Những năm qua, quán triệt sâu sắc các Nghị quyết của Đảng và Quốc hội, Chính phủ luôn xác định xây dựng và hoàn thiện thể chế pháp luật là khâu đột phá, nhiệm vụ trọng tâm và ưu tiên hàng đầu, tạo nền tảng vững chắc cho việc nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý, điều hành và phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Về những kết quả nổi bật, Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Quốc Dũng khẳng định trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, Chính phủ đã dành ưu tiên rất lớn cho công tác xây dựng pháp luật. Công tác chuẩn bị hồ sơ luật được thực hiện theo hướng đổi mới quy trình, nâng cao chất lượng nhân sự và đặc biệt là tăng cường phối hợp giữa Chính phủ và Quốc hội ngay từ giai đoạn hình thành chính sách.

Để tạo đột phá trong công tác xây dựng và hoàn thiện pháp luật, năm 2025 Chính phủ đã xây dựng và trình Quốc hội ban hành Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (sửa đổi), Nghị quyết về cơ chế đặc thù và cơ chế đặc biệt xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật. Đây là 2 văn bản có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng thể chế, tháo gỡ các vướng mắc, khó khăn trong quá trình tổ chức thi hành pháp luật.

Phó Thủ tướng đánh giá cao vai trò của Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong việc xây dựng, định hướng lập pháp của cả nhiệm kỳ, xác định rõ các trọng tâm lớn và các lĩnh vực cần ưu tiên luật hóa. Định hướng này là cơ sở để Chính phủ xây dựng chương trình lập pháp hằng năm, bảo đảm tính chủ động, phù hợp thực tiễn và đáp ứng các yêu cầu phát triển trong kỷ nguyên số. Qua đó, nhấn mạnh sự phối hợp giữa Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội với các bộ, ngành của Chính phủ đã “đi vào chiều sâu, bài bản và thực chất hơn”. Từ khâu đề xuất chính sách, soạn thảo, thẩm tra đến tiếp thu, chỉnh lý, các cơ quan của Chính phủ đều nhận được sự hỗ trợ trách nhiệm và kịp thời từ Quốc hội. Điều này góp phần nâng cao chất lượng hồ sơ dự án luật trước khi trình Quốc hội.

Bên cạnh đó, thông qua hoạt động giám sát tối cao, chất vấn và nghị quyết giám sát chuyên đề, Quốc hội đã kịp thời chỉ ra nhiều tồn tại, vướng mắc, giúp Chính phủ rà soát, điều chỉnh và nâng cao kỷ luật, kỷ cương trong tổ chức thi hành pháp luật.

“Sự phối hợp chặt chẽ, chủ động giữa hai cơ quan đã tạo nên những chuyển biến mạnh mẽ trong chất lượng hoạt động lập pháp của nhiệm kỳ này” - Phó Thủ tướng khẳng định.

Trong bối cảnh thế giới biến động phức tạp, đất nước đang đứng trước cơ hội lịch sử để phát triển nhanh và bền vững hơn bao giờ hết. Để hiện thực hóa khát vọng trở thành quốc gia phát triển có thu nhập cao vào năm 2045, thể chế và pháp luật phải tiếp tục được hoàn thiện ở mức độ cao hơn, đồng bộ hơn, hiện đại hơn.

Phó Thủ tướng Hồ Quốc Dũng khẳng định, Chính phủ sẽ tiếp tục phát huy tinh thần đổi mới, sáng tạo, nâng cao chất lượng điều hành và nỗ lực cao nhất để xứng đáng với sự tin tưởng của Đảng, Quốc hội và nhân dân. Chính phủ đề nghị Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp tục đồng hành, chia sẻ, hỗ trợ để hoàn thiện công tác xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật theo tinh thần Nghị quyết 66 của Bộ Chính trị.

Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực pháp luật

Tại Diễn đàn, Phó giáo sư, Tiến sĩ Tô Văn Hòa, Hiệu trưởng Trường Đại học Luật Hà Nội, đã trình bày tham luận “Những giải pháp đột phá, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật”.

Hiệu trưởng Trường Đại học Luật Hà Nội cho rằng, trong bối cảnh đẩy mạnh hoàn thiện thể chế để đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, chất lượng nguồn nhân lực làm công tác xây dựng và thi hành pháp luật có ý nghĩa quyết định. Các Nghị quyết của Đảng đã đặt ra các yêu cầu đổi mới mạnh mẽ về tư duy, về phương thức và kỹ năng của đội ngũ cán bộ xây dựng pháp luật.

Trong những năm qua, quy mô đào tạo pháp luật tăng trưởng nhanh, đội ngũ cán bộ làm công tác pháp luật đã có đóng góp quan trọng cho quá trình xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật, cải thiện môi trường kinh doanh, thúc đẩy hội nhập. Tuy nhiên, chất lượng của nguồn nhân lực pháp luật hiện nay vẫn tồn tại nhiều hạn chế.

Theo Hiệu trưởng Trường Đại học Luật Hà Nội, nguyên nhân của những hạn chế nêu trên xuất phát từ cả yếu tố khách quan và chủ quan. Bên cạnh tác động của hội nhập và cạnh tranh nguồn nhân lực chất lượng cao, yếu tố chủ quan vẫn chiếm tỷ trọng lớn như: tư duy hành chính trong quản lý nhân sự còn phổ biến, việc thể chế hóa chủ trương của Đảng về công tác cán bộ còn chậm, công tác kiểm tra giám sát cũng còn chưa nghiêm, cơ chế bảo vệ những người dám nghĩ dám làm, khuyến khích sự dám nghĩ dám làm còn yếu.

“Những hạn chế này đang tạo nên một vòng lặp bất cập trong phát triển nguồn nhân lực pháp luật, từ đào tạo phân mảnh dẫn tới nhân lực chất lượng không đồng đều, dẫn tới văn bản pháp luật chất lượng thấp, dẫn tới môi trường làm việc thiếu động lực, dẫn tới không thu hút được nhân tài và tiếp tục dẫn tới sự suy giảm chất lượng của nguồn nhân lực”, Hiệu trưởng Trường Đại học Luật Hà Nội nhấn mạnh.

Để phá vỡ “vòng lặp bất cập” của chất lượng nguồn nhân lực pháp luật hiện nay, Hiệu trưởng Trường Đại học Luật Hà Nội Tô Văn Hòa đề xuất tập trung vào năm giải pháp có tính đột phá: Cần đẩy mạnh sự phân công và chuyên môn hóa công tác xây dựng pháp luật phù hợp với sự đổi mới cách thức tổ chức công tác xây dựng pháp luật theo hướng khoa học và hiện đại. Công tác đào tạo cán bộ pháp luật cần được thực hiện một cách liên tục và chuyên sâu theo các công đoạn của quy trình xây dựng pháp luật. đẩy mạnh đào tạo và ứng dụng công nghệ số, đặc biệt là các ứng dụng của trí tuệ nhân tạo trong công tác xây dựng pháp luật. Tăng cường đầu tư có trọng tâm cho các cơ sở đào tạo luật trọng điểm và nâng cao chất lượng đào tạo pháp luật. Hoàn thiện khung pháp lý và cơ chế đãi ngộ đột phá để thu hút, duy trì và sử dụng hiệu quả nhân tài pháp luật.

Hoàn thiện thể chế để phát triển đất nước

Phát biểu bế mạc Diễn đàn, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nêu rõ, chủ đề “Hoàn thiện thể chế, pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới” của Diễn đàn thu hút sự quan tâm của xã hội, người dân và cộng đồng doanh nghiệp cũng như các cơ quan thông tấn, báo chí của Trung ương và địa phương.

Nội dung các tham luận và ý kiến phát biểu tại Diễn đàn đã góp phần làm sáng tỏ thêm nhiều vấn đề và những nội dung đổi mới trong hoạt động lập pháp của Quốc hội nhiệm kỳ khóa XV, kết quả đạt được, tồn tại, hạn chế, nguyên nhân, bài học kinh nghiệm, những yêu cầu và giải pháp tiếp tục đổi mới mạnh mẽ hoạt động lập pháp của Quốc hội trong thời gian tới, góp phần hoàn thiện thể chế, pháp luật, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nêu rõ, tại Diễn đàn, các cơ quan, tổ chức, các đại biểu và chuyên gia đã đề xuất 5 nhóm nhiệm vụ, giải pháp, cả khái quát, cả cụ thể và rất thiết thực nhằm tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật trong thời gian tới.

Trước hết, tiếp tục đổi mới mạnh mẽ tư duy, thúc đẩy đột phá chiến lược, kiến tạo hệ sinh thái phát triển mới, tập trung hoàn thiện toàn diện, đồng bộ thể chế để phát triển nhanh, bền vững đất nước.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội tập trung chỉ đạo xây dựng Đề án Định hướng lập pháp nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI, bảo đảm đồng bộ, thống nhất với Đề án “Hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới” do Bộ Tư pháp chuẩn bị.

Tăng cường kiểm soát quyền lực trong hoạt động xây dựng pháp luật, ngăn chặn tình trạng lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ trong xây dựng chính sách, bảo đảm mọi quyết định đều đặt lợi ích quốc gia, dân tộc và lợi ích của nhân dân lên trên hết; thường xuyên theo dõi, rà soát, đánh giá hiệu quả pháp luật sau ban hành, ứng dụng công nghệ trong tiếp nhận, phản hồi và xử lý các phản ánh, kiến nghị của người dân, doanh nghiệp liên quan đến việc thực thi pháp luật.

Thực hiện đồng bộ các giải pháp mang tính đột phá, toàn diện và quyết liệt để tạo ra sự chuyển biến căn bản về chất lượng đội ngũ nhân lực trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh và bền vững của đất nước.

Cũng theo Phó Chủ tịch Quốc hội, trong bối cảnh chuyển đổi số, kinh tế số, dữ liệu số đang được ứng dụng ngày càng sâu rộng vào mọi lĩnh vực quản trị quốc gia, công tác hoàn thiện thể chế, pháp luật không thể đứng ngoài dòng chảy đó của quốc tế.