PGS, TS Tạ Minh Tuấn, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam phát biểu khai mạc hội thảo.
Phát biểu tại hội thảo, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Tạ Minh Tuấn, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam cho biết, Đảng, Nhà nước luôn nhấn mạnh vai trò then chốt của khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Đặc biệt, Nghị quyết số 57-NQ/TW, ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia cùng nhiều văn bản chỉ đạo quan trọng khác, đã xác định rõ nhiệm vụ thúc đẩy chuyển đổi số, phát triển đột phá về khoa học - công nghệ, các xuất bản phẩm và truyền thông khoa học.
Những năm qua, các tạp chí trong Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam nói chung và Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam nói riêng đã nỗ lực triển khai chuyển đổi số như: tăng cường tham gia xuất bản điện tử; áp dụng phần mềm quản lý bài báo theo mô hình quốc tế; gán mã định danh số của một đối tượng (DOI) cho các bài xuất bản; mở rộng hợp tác với các cơ sở nghiên cứu, trường đại học; nâng cao chất lượng nội dung theo chuẩn mực quốc tế.
Tuy nhiên, thực tiễn cũng đặt ra nhiều vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu, trao đổi và hoàn thiện như: việc ứng dụng công nghệ số còn chưa đồng đều giữa các tạp chí; năng lực quản trị số, phân tích dữ liệu, khai thác trí tuệ nhân tạo trong công tác biên tập, phản biện còn hạn chế; khối lượng dữ liệu khoa học chưa được tích hợp, kết nối liên thông…
“Trong thời đại số, các tạp chí khoa học xã hội không chỉ thực hiện chức năng lưu giữ và phổ biến tri thức, mà còn phải góp phần định hướng giá trị, củng cố niềm tin khoa học và phản bác thông tin sai lệch, một nhiệm vụ đặc biệt quan trọng trong nền kinh tế tri thức và xã hội số hiện nay”, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Tạ Minh Tuấn nhấn mạnh.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Minh Phúc, Quyền Giám đốc, Tổng Biên tập Nhà xuất bản và Tạp chí Khoa học xã hội (Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam) cho biết, thực hiện các chủ trương và chính sách của Đảng và Nhà nước, đẩy mạnh đổi mới, phát triển của khoa học xã hội đất nước, hệ thống các tạp chí khoa học xã hội Việt Nam, với vai trò là nền tảng lan tỏa tri thức, phản biện chính sách, định hướng dư luận khoa học, cần phải đổi mới mạnh mẽ cả về nội dung, phương thức quản lý, công nghệ xuất bản và mô hình vận hành.
Chuyển đổi số không chỉ đơn thuần là số hóa quy trình, mà còn là quá trình tái cấu trúc toàn diện hoạt động nghiên cứu, xuất bản và phân phối tri thức, nhằm nâng cao chất lượng học thuật, mở rộng khả năng tiếp cận, gia tăng tương tác với cộng đồng khoa học trong nước và quốc tế.
Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Duy Lợi, Tổng Biên tập Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam, chuyển đổi số trong lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn diễn ra qua 4 giai đoạn chính: số hóa nội dung; ứng dụng hệ thống quản lý bản thảo; chuẩn hóa quốc tế hóa trong xuất bản; ứng dụng công nghệ mới giúp cải thiện tìm kiếm và tăng khả năng xuất hiện trên các hệ thống chỉ mục tạp chí khoa học. Trong đó, chuyển đổi số của các tạp chí khoa học xã hội và nhân văn là xu thế tất yếu, không chỉ vì yêu cầu quốc tế mà còn xuất phát từ nhu cầu nội tại của sự phát triển tri thức.
Lộ trình này đòi hỏi sự đầu tư bài bản, sự phối hợp giữa cơ quan quản lý, cơ sở nghiên cứu, nhà xuất bản và chính đội ngũ học thuật. Tương lai của các tạp chí khoa học xã hội và nhân văn sẽ phụ thuộc vào khả năng nắm bắt và ứng dụng công nghệ, duy trì chuẩn mực học thuật, phát triển hạ tầng số bền vững và thu hút nhân lực số. Chỉ khi đáp ứng đầy đủ các tiêu chí chuyển đổi số, các tạp chí mới có thể khẳng định vị thế của mình trong hệ sinh thái tri thức toàn cầu.
Quang cảnh hội thảo.
Tại hội thảo, các chuyên gia, các nhà khoa học tập trung phân tích, trao đổi làm sâu sắc hơn một số nội dung như: thực trạng chuyển đổi số trong hoạt động các tạp chí khoa học xã hội Việt Nam trong thời gian qua; các mô hình, kinh nghiệm trong việc ứng dụng công nghệ số vào xuất bản, phản biện, phân phối và quản lý tri thức; những khó khăn, thách thức mà các tạp chí trong nước đang phải đối mặt trong tiến trình chuyển đổi số… Từ đó, các đại biểu đề xuất giải pháp công nghệ, tổ chức và nguồn nhân lực, nhằm nâng cao chất lượng bài báo, tăng tính minh bạch, chuẩn hóa quốc tế và mở rộng ảnh hưởng học thuật.