Điều hành của Chính phủ năm 2022 - Bài 2: Chính sách chống dịch linh hoạt, hiệu quả

Cơ sở để đảm bảo cho thành công của yêu cầu nói trên là một năm chống chọi thành công của Việt Nam trước các dịch bệnh nguy hiểm.

Kiểm soát dịch bệnh tốt nhưng không chủ quan

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho rằng giai đoạn khẩn cấp của đại dịch vẫn chưa kết thúc; các biến thể mới có khả năng vẫn xuất hiện, có thể làm dịch COVID-19 trở nên phức tạp và gia tăng trở lại; thậm chí lây lan phổ biến hơn cả loại Omicron - biến thể chính trên toàn cầu hiện nay.

Trong bối cảnh đó thì thành quả phòng, chống dịch của Việt Nam vào năm 2022 thật đáng trân trọng. Theo Ban Chỉ đạo quốc gia phòng, chống dịch COVID-19, trong 30 ngày gần đây nước ta ghi nhận 12.008 ca mắc mới (giảm 23,5% so với 30 ngày trước đó), có 11 ca tử vong; số ca mắc mới trung bình 7 ngày đang ở mức 280 ca; riêng trong ngày 18/12 có 177 ca được ghi nhận, thấp nhất trong 60 ngày qua.

Vào ngày 24/12, Việt Nam đạt dấu mốc mới có ý nghĩa khi chỉ ghi nhận 107 ca mắc COVID-19 mới, giảm hơn 200 ca so với ngày hôm trước và không có trường hợp nào tử vong. Đây cũng là ngày có số mắc mới thấp nhất trong hơn một năm qua. 

Kể từ đầu dịch (tháng 1/2020) đến cuối tháng 12/2022 Việt Nam có hơn 11,524 triệu ca mắc, trong đó có gần 10,62 triệu người đã được điều trị khỏi, có hơn 43 nghìn trường hợp tử vong (chiếm 0,4% tổng số ca mắc), số còn lại đang được chữa trị.

Phát biểu kết luận tại cuộc họp của Ban Chỉ đạo quốc gia phòng, chống dịch COVID-19, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh yêu cầu phải đặt tính mạng, sức khỏe của nhân dân lên trên hết, trước hết; chuẩn bị cho nhân dân đón Tết an lành, mạnh khỏe, vui tươi, phấn khởi, không để ai bị bỏ lại phía sau.

Thủ tướng nêu rõ, dù dịch bệnh đã được kiểm soát, song tuyệt đối không được chủ quan, lơ là, mất cảnh giác, tiếp tục thực hiện thông điệp "2K (khẩu trang, khử khuẩn) + vaccine + thuốc + điều trị + công nghệ + ý thức người dân và các biện pháp khác", trong đó đặc biệt coi trọng việc tiêm vaccine và ý thức người dân.

Thủ tướng yêu cầu tiếp tục theo dõi chặt chẽ tình hình dịch, nhất là sự xuất hiện các biến thể mới của SARS-CoV-2, thường xuyên đánh giá, phân tích tình hình và các yếu tố nguy cơ; chủ động xây dựng các kịch bản, phương án ứng phó và triển khai đáp ứng với mọi tình huống có thể xảy ra của dịch; kịp thời cập nhật, bổ sung các hướng dẫn chuyên môn và hỗ trợ địa phương trong phòng, chống dịch; đồng thời cần tăng cường phòng, chống các dịch bệnh lưu hành, bệnh mới nổi khác như sốt xuất huyết, tay chân miệng, adenovirus, cúm, cúm gia cầm, đậu mùa khỉ...

Bộ Y tế, các bộ liên quan, UBND tỉnh, thành phố được giao nhiệm vụ tập trung chỉ đạo, kiểm tra thực hiện việc chuẩn bị sẵn sàng các phương án, điều kiện bảo đảm phòng, chống dịch COVID-19 và các dịch bệnh khác tại các cơ sở y tế trong dịp Tết Dương lịch, Tết Nguyên đán; tổ chức lực lượng, phương tiện ứng trực, theo dõi, giám sát diễn biến dịch và xử lý kịp thời các tình huống phát sinh; thực hiện tốt việc chăm lo, động viên vật chất, tinh thần đối với lực lượng trực chống dịch.

Bộ Y tế phải thường xuyên tổ chức giao ban trực tuyến với các địa phương để đôn đốc, hướng dẫn các địa phương phòng, chống dịch COVID-19 và các dịch bệnh khác; tổ chức hỗ trợ địa phương xử lý các tình huống khi được yêu cầu. Tiếp tục đẩy mạnh thông tin, tuyên truyền, nâng cao ý thức, nhận thức của người dân trong phòng, chống dịch, tiếp tục đẩy mạnh thông tin về tác dụng, hiệu quả của vaccine trong ngăn ngừa bệnh nặng, tử vong; khuyến khích, vận động người dân tham gia tiêm chủng đầy đủ, đúng lịch; tuyệt đối không chủ quan, lơ là với COVID-19.

 Đúng hướng khi chọn vaccine là vũ khí chiến lược

Tại cuộc họp ngày 23/12, Ban Chỉ đạo quốc gia phòng, chống dịch COVID-19 nhận định: Tình hình dịch bệnh COVID-19 ở các địa phương tiếp tục được kiểm soát; chiến dịch tiêm chủng đã đạt kết quả khả quan, tỉ lệ bao phủ vaccine của Việt Nam đã ở mức rất cao và là một trong những biện pháp hiệu quả nhất, có ý nghĩa chiến lược trong phòng, chống dịch bệnh.

Nhấn mạnh vaccine vẫn là vũ khí quan trọng nhất, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Trưởng ban Chỉ đạo yêu cầu Bộ Y tế và các địa phương tiếp tục tăng cường triển khai tiêm vaccine phòng COVID-19 cho các nhóm đối tượng, nhất là các đối tượng rủi ro cao. Thủ tướng giao chỉ tiêu, gắn trách nhiệm cá nhân trong công tác tiêm chủng; địa phương nào để xảy ra hậu quả dịch bệnh thì người lãnh đạo phải chịu trách nhiệm trước Đảng, trước pháp luật.

Tính đến cuối tháng 12/2022, tại Việt Nam đã có gần 266 triệu liều vaccine ngừa COVID-19 được tiêm cho người dân, trong đó tiêm cho người từ 18 tuổi trở lên là hơn 223,3 triệu liều; tiêm cho trẻ từ 12-17 tuổi là xấp xỉ 23,9 triệu liều; tiêm cho trẻ từ 5-11 tuổi là hơn 18,3 triệu liều.

Để so sánh, vào ngày 29/12/2021 ở nước ta mới có hơn 149,3 triệu liều vaccine được tiêm, trong đó tiêm mũi 1 là hơn 77,5 triệu liều. Vaccine được Chính phủ Việt Nam coi là vũ khí chủ lực trong chiến lược “5K cộng” chống COVID-19 từ sau đợt bùng phát dịch thứ tư vào giữa năm 2021. Như Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định: “Tiêm vaccine là giải pháp căn cơ, lâu dài, mang tính quyết định và có tính chiến lược để thoát khỏi COVID-19”.

Đáng lưu ý, theo số liệu của Bộ Y tế, tính đến ngày 15/4/2021 nước ta mới có hơn 73.000 người được tiêm vaccine phòng COVID-19, chủ yếu là lực lượng tuyến đầu chống dịch. Mặc dù Việt Nam xuất phát chậm hơn nhiều nước trong việc tiêm vaccine, nhưng thực tế cho thấy chiến lược vaccine của Việt Nam là phù hợp, kịp thời, hiệu quả. Đây là tỷ lệ khá cao so với thế giới.

Nhìn lại thời điểm từ bỏ "Zero COVID"

Những thành quả trong phòng, chống COVID-19 của năm 2022 ở nước ta gắn rất chặt với chiến lược "thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19" được Chính phủ áp dụng từ tháng 10/2021.

Từ bỏ chính sách "Zero COVID" là sự chuyển hướng mạnh mẽ của Chính phủ Việt Nam nhằm bảo vệ tính mạng, sức khỏe của người dân theo cách tốt nhất có thể để phục hồi kinh tế - xã hội. Điều này cần sự tính toán chặt chẽ về chuyên môn dịch tễ, cơ sở vật chất cũng như quyết tâm chính trị rất cao.

Cụ thể, ngày 11/10/2021 Chính phủ ra Nghị quyết 128/NQ-CP về việc ban hành Quy định tạm thời "Thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19".

Quy định nêu rõ: "Tổ chức Y tế thế giới, các nhà khoa học và các quốc gia nhận định, dịch COVID-19 chưa thể được kiểm soát hoàn toàn trước năm 2023; có thể xuất hiện các chủng virus mới nguy hiểm hơn làm cho dịch diễn biến phức tạp khó lường. Tuy nhiên, việc bao phủ vaccine, có thuốc điều trị giúp giảm số ca nặng, tử vong và giảm tỷ lệ mắc. Do vậy, đã có nhiều quốc gia thay đổi chiến lược ứng phó dịch bệnh từ cố gắng dập tắt dứt điểm sang sống chung an toàn với dịch bệnh.

Đối với Việt Nam, một số kinh nghiệm đã bước đầu được đúc kết từ thực tiễn phòng, chống dịch; năng lực ứng phó của hệ thống y tế từng bước được nâng lên; diện bao phủ vaccine, nhất là đối với nhóm người có nguy cơ cao, ở các đô thị lớn tăng nhanh giúp chúng ta chủ động hơn trong phòng, chống dịch.

Từ thực tiễn tình hình, ý kiến phân tích của các nhà khoa học, chuyên gia, các địa phương và Ban Chỉ đạo quốc gia phòng, chống dịch COVID-19, Chính phủ xác định mục tiêu công tác phòng, chống dịch vẫn là nhiệm vụ trọng tâm nhằm bảo vệ tối đa sức khỏe, tính mạng của nhân dân, khôi phục, phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an sinh, trật tự, an toàn xã hội; chuyển hướng chiến lược phòng, chống dịch sang "thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19".

Thực tế cho thấy, sau gần hai năm chống chọi với đại dịch, không chỉ Việt Nam mà hầu hết các quốc gia, vùng lãnh thổ trên thế giới lần lượt từ bỏ mục tiêu "Zero COVID" rất khó đạt được và cái giá phải trả rất cao về kinh tế-xã hội, kể từ khi biến thể Delta xuất hiện.

Đối mặt với sự xuất hiện tràn lan của Delta trong cộng đồng thì mục tiêu "Zero COVID" gần như là không tưởng và sự hy sinh rất lớn về sức người, sức của để "quét sạch" COVID-19 trong thời điểm hiện tại không còn nhiều ý nghĩa.

Tại châu Á, Singapore là quốc gia đầu tiên từ bỏ chiến lược "Zero COVID" vào tháng 6/2021, tiếp đến là Australia vào cuối tháng 8, rồi New Zealand vào đầu tháng 10, Thái Lan vào đầu tháng 11...

Để chuyển hướng sang chiến lược mới trong phòng, chống dịch COVID-19, Chính phủ Việt Nam đưa ra quan điểm: "Bảo đảm mục tiêu kép nhưng đặt sức khỏe, tính mạng người dân lên trên hết, trước hết; các giải pháp phòng, chống dịch phải dựa trên cơ sở khoa học, phù hợp với thực tiễn và điều kiện của đất nước; đảm bảo người dân được bảo vệ tốt nhất trước dịch bệnh, được tiếp cận dịch vụ y tế sớm nhất, nhanh nhất, ngay từ cơ sở; nhưng không gây ách tắc cho lưu thông, sản xuất.

Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng; huy động cả hệ thống chính trị; đề cao trách nhiệm của các cấp ủy Đảng, chính quyền, trách nhiệm người đứng đầu trong phòng, chống dịch, thực hiện mục tiêu kép; bảo đảm sự lãnh đạo, chỉ đạo thống nhất trong toàn quốc, đồng thời phát huy tính chủ động, sáng tạo của chính quyền các cấp, nhất là cấp cơ sở.

Trong phòng, chống dịch phải lấy phòng dịch là cơ bản, lâu dài; y tế là lực lượng nòng cốt cùng với các lực lượng quân đội, công an... nhưng phải huy động sự tham gia của tất cả các lực lượng, các tầng lớp trong xã hội. Phát huy vai trò của người dân, doanh nghiệp là trung tâm, là chủ thể trong phòng, chống dịch, trong sản xuất, kinh doanh, sinh hoạt an toàn.

Các giải pháp thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19 phải được thực hiện dứt khoát, kịp thời, quyết liệt; đảm bảo hài hòa giữa các giải pháp chuyên môn y tế với các giải pháp hành chính, kinh tế - xã hội.

Bài cuối: Hướng tới an sinh xã hội toàn diện