Diễn đàn Kinh tế Việt Nam 2021: Phục hồi và phát triển bền vững

Hơn 500 đại biểu là lãnh đạo các cơ quan Đảng, Quốc hội, Chính phủ, đại diện các tổ chức quốc tế, các chuyên gia kinh tế trong và ngoài nước sẽ tập trung thảo luận, đề xuất các giải pháp nhằm giúp Quốc hội có thêm căn cứ khoa học và thực tiễn, đồng hành cùng Chính phủ trong việc xây dựng, ban hành chính sách hỗ trợ nền kinh tế sớm vượt qua khó khăn, thích ứng tốt hơn với trạng thái bình thường mới, không “lỡ nhịp” xu thế phục hồi, phát triển của thế giới.

Diễn đàn do Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, Ban Kinh tế Trung ương và Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam tổ chức nhằm triển khai chủ trương của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ sẽ có bài phát biểu khai mạc, tham dự Tọa đàm cấp cao và có bài phát biểu kết luận, bế mạc Diễn đàn.

Cấp thiết, khẩn trương có chính sách hỗ trợ cả về kinh tế và xã hội

Thời gian qua, Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách kịp thời về phòng, chống dịch, hỗ trợ doanh nghiệp, người dân chịu tác động của dịch COVID-19. Chính phủ và các bộ, ngành đã chủ động, tích cực triển khai nhiều giải pháp để ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và người dân.

Tuy nhiên, nền kinh tế nước ta vẫn đang chịu tác động mạnh mẽ và tiêu cực của dịch COVID-19, đặc biệt từ đợt bùng phát dịch lần thứ tư, đã ảnh hưởng cả trong ngắn hạn, trung hạn và dài hạn, đến tất cả các ngành, lĩnh vực. Tăng trưởng GDP trong quý III năm 2021 giảm sâu chưa từng có (-6,17%), sản xuất của doanh nghiệp bị đình trệ, chuỗi cung ứng bị đứt gãy, lao động, việc làm, đời sống của người dân gặp rất nhiều khó khăn, gây ảnh hưởng đến các cân đối vĩ mô và việc thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội năm 2021 và giai đoạn 5 năm 2021 - 2025.

Nghị quyết số 32/2021/QH15 về Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2022 đã xác định: Tận dụng mọi cơ hội để thúc đẩy phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội trên cả nước, trong từng ngành, lĩnh vực, địa phương và duy trì các động lực tăng trưởng trong dài hạn. Kiên trì giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, nâng cao tính tự chủ, khả năng chống chịu, thích ứng của nền kinh tế. Nghị quyết đặt ra chỉ tiêu Tốc độ tăng tổng sản phẩm trong nước (GDP) khoảng 6-6,5%. Nghị quyết số 34/2021/QH15 về dự toán ngân sách nhà nước năm 2022 cũng xác định mức bội chi ngân sách nhà nước tương đương 4% tổng sản phẩm trong nước (GDP).

Để thực hiện thành công các nghị quyết của Quốc hội, cấp thiết, khẩn trương phải có các chính sách hỗ trợ cả về kinh tế và xã hội trên cơ sở phù hợp với điều kiện, bối cảnh thực tiễn của đất nước để bảo vệ thành quả đã đạt được trong thời gian qua, tránh nguy cơ tụt hậu và gia tăng khoảng cách với các nước phát triển trên thế giới, đạt được các mục tiêu trước mắt cũng như trong dài hạn. Xuất phát từ mong muốn và nhu cầu thực tiễn, Diễn đàn Kinh tế Việt Nam năm 2021 được hình thành với mục tiêu “phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội”. Diễn đàn mở rộng về nội dung, quy mô, không chỉ về các vấn đề kinh tế, mà còn đề cập sâu sắc về các vấn đề xã hội, môi trường.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Nguyễn Minh Sơn nhấn mạnh, đứng về phía Quốc hội, Diễn đàn được tổ chức nhằm mục đích tiếp tục đổi mới, cải tiến, nâng cao hiệu quả hoạt động của Quốc hội; các cơ quan của Quốc hội trong tăng cường giám sát việc thi hành Hiến pháp, luật, pháp lệnh, nghị quyết; nâng cao chất lượng quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, năng lực dự báo với tầm nhìn dài hạn, tổng thể, nhất là các vấn đề về kinh tế vĩ mô, tài chính, ngân sách nhà nước, đầu tư công, tài nguyên, môi trường, lao động, việc làm…

Bên cạnh đó, Diễn đàn góp phần đưa ra đề xuất, kiến nghị giải pháp nhằm thể chế hóa Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm giai đoạn 2021-2030; triển khai các nghị quyết của Quốc hội; nâng cao chất lượng, tính đồng bộ, khả thi của các đạo luật…

Việc tổ chức Diễn đàn cũng nhằm phát huy tối đa, tập hợp được đầy đủ trí tuệ, đóng góp không chỉ của các đại biểu Quốc hội mà đông đảo nhân dân, cử tri; thu hút, hình thành mạng lưới các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý chuyên sâu, hàng đầu trong nước, các chuyên gia của các tổ chức quốc tế; hình thành các luận cứ khoa học, thực tiễn có chất lượng, là đầu vào quan trọng để các cơ quan của Quốc hội tham vấn trong quá trình xây dựng báo cáo ý kiến đánh giá việc thực hiện các nghị quyết của Quốc hội và các chức năng, nhiệm vụ khác theo quy định.

Bối cảnh đặc biệt phải có cơ chế chính sách đặc biệt

Tại Diễn đàn, các đại biểu sẽ đánh giá toàn diện, khách quan thực trạng nền kinh tế Việt Nam trong năm 2020 và năm 2021; các chính sách đã thực hiện để ứng phó đối với dịch COVID-19 và kết quả đồng thời làm rõ bối cảnh quốc tế, dự báo, đánh giá về diễn biến của dịch COVID-19 với biến thể, biến chủng mới; xu hướng cơ cấu lại nền kinh tế do tác động của COVID-19; xu hướng sản xuất, kinh doanh thay đổi do tác động của dịch bệnh...

Một nội dung quan trọng khác là Diễn đàn sẽ đưa ra các gợi ý về chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ, sự phối hợp giữa các chính sách nhằm hỗ trợ Chương trình tổng thể phục hồi kinh tế - xã hội; đề xuất giải pháp có trọng tâm, trọng điểm, tập trung vào các chính sách tác động ngay, một số chính sách dài hạn tác động đến động lực tăng trưởng nền kinh tế, cũng như xuất khẩu, tiêu dùng nội địa và một số ngành, lĩnh vực, đối tượng ưu tiên… gắn kết hữu cơ với giải quyết các vấn đề xã hội.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh nêu rõ: Với tinh thần chủ động vào cuộc từ sớm, từ xa, thời gian qua, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cùng cơ quan của Quốc hội, Chính phủ đã tổ chức nhiều cuộc làm việc với các chuyên gia, nhà khoa học để bàn về các chính sách hỗ trợ phục hồi, phát triển bền vững kinh tế - xã hội, đặc biệt là việc phối hợp chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ để thực hiện mục tiêu này. 

Trong đó, một yêu cầu được Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh tại các cuộc làm việc là phải đánh giá tác động chính sách hết sức kỹ lưỡng, đánh giá đúng, trúng tác động của đại dịch đối với kinh tế - xã hội ở trong nước, xác định được mức độ thiệt hại, khả năng phục hồi của nền kinh tế, xác định lĩnh vực cần tập trung hỗ trợ để phục hồi và phát triển, xác định lĩnh vực nào “trong nguy có cơ”, có tiềm năng để có thể đẩy nhanh tốc độ phục hồi và tác động lan tỏa đối với nền kinh tế. Đặc biệt, các giải pháp ngắn hạn cũng phải đặt trong tổng thể dài hạn, gắn với ổn định kinh tế vĩ mô và phát triển bền vững, không đưa ra các chính sách có thể giúp phục hồi kinh tế trong ngắn hạn, trước mắt nhưng lại gây bất ổn vĩ mô trong dài hạn.

Trước lo ngại rằng việc triển khai gói các chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ sẽ ảnh hưởng đến giới hạn nợ công, bội chi ngân sách, ổn định kinh tế vĩ mô... ông Vũ Hồng Thanh nêu rõ, trong bối cảnh đặc biệt thì phải có những chính sách đặc biệt. Các kế hoạch 5 năm về phát triển kinh tế - xã hội, đầu tư công trung hạn, tài chính - ngân sách, cơ cấu nền kinh tế đã đưa ra các chỉ tiêu cụ thể về nợ công, bội chi ngân sách... Trong giới chuyên gia, nhiều ý kiến tán thành việc tăng bội chi ngân sách nhà nước, nợ công, thậm chí có ý kiến cho rằng chỉ tăng mạnh trong 2 năm tới (mỗi năm tăng bội chi, nợ công tương ứng 1% GDP), với tinh thần là phải thực hiện nhanh, tác động tích cực tới nền kinh tế.

Với liều lượng tăng 1% GDP bội chi thì các mức an toàn về nợ công, nợ Chính phủ, nợ nước ngoài vẫn nằm trong tầm kiểm soát. Bên cạnh ý kiến của các chuyên gia, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế nhấn mạnh, tinh thần kết luận của Hội nghị Trung ương 4, khóa XIII là cần kết hợp các chính sách tài khóa, tiền tệ gắn với các kế hoạch vay - trả nợ công, đầu tư công, cơ cấu lại nền kinh tế… nhằm phục hồi kinh tế, bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô, có trọng tâm, trọng điểm, tập trung cả phía cung và phía cầu, vào các ngành, lĩnh vực có mức độ lan tỏa.

Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam Bùi Quang Tuấn nhấn mạnh, gói hỗ trợ phải đủ quy mô mới có đủ tác dụng; trong đó tập trung vào nâng cao năng lực y tế, gồm y tế dự phòng, y tế cơ sở cùng các vấn đề xã hội. Theo đó, Chính phủ cần rà soát lại các trọng tâm với mục tiêu ngắn hạn là hỗ trợ doanh nghiệp với công cụ tài chính, thuế, phí; tiếp cận nguồn vốn, tín dụng; gắn với tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho doanh nghiệp, hỗ trợ chuyển đổi số; hỗ trợ người lao động. Trong dài hạn, Chính phủ cần khơi thông các động lực và trụ cột tăng trưởng, đảm bảo vốn, công nghệ cao, công nghệ thông minh gắn với kinh tế số…

Với các nội dung toàn diện cả về kinh tế và xã hội được thảo luận kỹ lưỡng, các đề xuất được đưa ra tại Diễn đàn sẽ giúp Quốc hội có thêm những căn cứ khoa học và thực tiễn để xem xét, quyết định các chính sách hỗ trợ, đưa các hoạt động sản xuất, kinh doanh, đời sống văn hóa, xã hội của người dân, doanh nghiệp trở lại trạng thái bình thường mới trong thời gian ngắn nhất đồng thời lan tỏa, củng cố niềm tin cho người dân, doanh nghiệp và các nhà đầu tư.