Đề nghị thông qua dự án Luật Đất đai (sửa đổi) theo quy trình 3 kỳ họp

Không chạy theo số lượng

Trình bày Tờ trình của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2021 sẽ là: Tại kỳ họp thứ nhất, Quốc hội khóa XV (tháng 7/2021): thông qua 1 dự thảo Nghị quyết. Tại kỳ họp thứ 2, Quốc hội khóa XV (tháng 10/2021): thông qua 1 dự án luật theo quy trình tại 1 kỳ họp; cho ý kiến 5 dự án luật khác.

Về dự kiến Chương trình năm 2022, ông Hoàng Thanh Tùng nêu rõ: Ưu tiên đưa vào Chương trình các dự án nhằm kịp thời triển khai thực hiện văn kiện Đại hội Đảng khóa XIII, các nghị quyết của Hội nghị Trung ương, nghị quyết, kết luận, chỉ thị của Bộ Chính trị, Ban Bí thư; yêu cầu của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội; thực hiện các cam kết quốc tế; tiếp tục cụ thể hóa Hiến pháp; bảo đảm phù hợp, thống nhất với các luật, nghị quyết của Quốc hội mới được ban hành; đáp ứng yêu cầu cấp thiết về phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế.

Việc đưa các dự án vào Chương trình phải tính đến đặc thù hoạt động của Quốc hội, quỹ thời gian, nguồn lực, khối lượng công việc thực hiện tại mỗi kỳ họp Quốc hội và khả năng của các cơ quan có liên quan; không giao quá 3 dự án cho một cơ quan chủ trì hoặc cơ quan thẩm tra trong 1 kỳ họp Quốc hội. Đặc biệt coi trọng chất lượng, không chạy theo số lượng, cần chú trọng tính gối đầu của Chương trình để sắp xếp số lượng luật cho phù hợp.

Ngoài ra, không bổ sung dự án vào Chương trình ở thời điểm sát kỳ họp Quốc hội; không trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đưa vào Chương trình những dự án chưa bảo đảm chất lượng, không bảo đảm hồ sơ theo quy định. Không lạm dụng hình thức văn bản nghị quyết để sửa luật.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất với Chính phủ dự kiến trình Quốc hội khóa XV xem xét thông qua tại kỳ họp thứ 3 (tháng 5/2022) đối với 5 dự án luật đã được Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp thứ 2 (tháng 10/2021), bao gồm: Luật Cảnh sát cơ động; Luật Điện ảnh (sửa đổi); Luật Kinh doanh bảo hiểm (sửa đổi); Luật Thi đua, khen thưởng (sửa đổi); Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất với Chính phủ đưa vào Chương trình để trình Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp thứ 3 (tháng 5/2022), thông qua tại kỳ họp thứ 4 (tháng 10/2022) đối với 4 dự án luật, bao gồm: Luật Dầu khí (sửa đổi); Luật Phòng, chống bạo lực gia đình (sửa đổi); Luật Thanh tra (sửa đổi); Luật Thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn.

Riêng dự án Luật Đất đai (sửa đổi) là dự án luật phức tạp, có nội dung tác động lớn tới xã hội, cần nhiều thời gian để nghiên cứu, Quốc hội thảo luận kỹ lưỡng. Do đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội dự kiến đưa dự án Luật này vào Chương trình trình Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp thứ 3 (tháng 5/2022) và kỳ họp thứ 4 (tháng 10/2022) để thông qua tại kỳ họp thứ 5 (tháng 5/2023) theo quy trình tại ba kỳ họp. Trong quá trình chuẩn bị, nếu chất lượng dự án tốt và tiến độ chuẩn bị nhanh hơn, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ trình Quốc hội xem xét đẩy nhanh tiến độ thông qua theo quy trình tại hai kỳ họp.

Chủ động trong xây dựng pháp luật

Thảo luận tại phiên họp, các đại biểu cơ bản tán thành với Tờ trình của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Đại biểu Tô Văn Tám (Kon Tum) đánh giá, thời gian qua, Chính phủ tập trung nỗ lực thể chế hóa đường lối của Đảng, nghị quyết, kết luận của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Hiến pháp 2013 trong các đạo luật nhất định, đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Chất lượng dự án luật đã được cải thiện và nâng cao.

Tuy nhiên, theo đại biểu, việc thể chế hóa nghị quyết của Đảng còn chậm, chậm từ chương trình hành động đến các quy định pháp lý. Việc cụ thể hóa các quy định Hiến pháp về tự do ngôn luận, tự do lập hội… còn chưa kịp thời. Đặc biệt, vấn đề điều chỉnh Chương trình, đưa vào rồi lại rút ra, hồ sơ trình chưa đảm bảo về thời gian… là những nội dung tồn tại nhiều năm chưa được khắc phục.

Đại biểu cho rằng, quá trình chấp hành, điều hành, quản lý phải bám sát thực tiễn để đề xuất, ban hành hoặc sửa đổi, bổ sung các quy định pháp lý tương ứng để đáp ứng yêu cầu. Do vậy, việc Chính phủ đề xuất điều chỉnh đưa vào, rút ra dự án luật nào đó là có thể giải thích được.

Thế nhưng, nguyên nhân chủ yếu không phải khách quan mà là do tổ chức thực hiện chưa tốt, kỷ cương, kỷ luật, công tác xây dựng pháp luật chưa nghiêm. Trong lập đề nghị xây dựng dự án luật, một số cơ quan được giao chủ trì, chuẩn bị chưa thực sự chủ động, thiếu sự quan tâm đầu tư thoả đáng, chưa chú trọng công tác tổng kết, đánh giá tác động chính sách đến đời sống kinh tế - xã hội, môi trường... "Nguyên nhân thuộc về chủ quan, có thể khắc phục được nhưng tại sao lại tồn tại nhiều năm. Phải chăng chưa có cơ chế, trách nhiệm rõ ràng. Do đó, cần xây dựng cơ chế, trách nhiệm pháp lý theo hướng cá thể hóa trách nhiệm trong quá trình chuẩn bị và trình dự án luật trước Quốc hội", đại biểu Tô Văn Tám nhấn mạnh.

Về dự án Luật Đất đai (sửa đổi), đại biểu chỉ rõ, đây là vấn đề đang được cử tri và nhân dân quan tâm. Chính phủ đề nghị cho ý kiến vào kỳ họp thứ 3 và thông qua vào kỳ họp thứ 4. Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị thông qua theo quy trình 3 kỳ họp. "Đây là sự thận trọng có cơ sở bởi tính phức tạp và nội dung rộng lớn của vấn đề. Trên thực tế, việc quản lý, sử dụng đất đai cho thấy, đất đai chưa trở thành nguồn lực lớn, chưa được sử dụng tốt để phát triển kinh tế - xã hội. Nhiều tiêu cực, sai phạm xảy ra trong quá trình quản lý, sử dụng đất đai ở nhiều địa phương khi giao đất, thu hồi đất. Do đó, cần thông qua theo quy trình 3 kỳ họp bởi tính phức tạp cả về lý luận, thực tiễn của vấn đề sở hữu, quản lý, sử dụng đất đai", đại biểu phân tích.

Đề cập đến một số hạn chế trong thời gian dài vẫn chưa được khắc phục triệt để, đã thành "điệp khúc" như dự án luật đưa vào Chương trình với lý do hết sức cần thiết rồi lại xin rút, đại biểu Nguyễn Thị Kim Bé (Kiên Giang) cho rằng, điều này đã tạo ra thế bị động cho Quốc hội, đồng thời làm cho việc tổ chức thực hiện nghị quyết của Quốc hội về Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh không nghiêm. Một số dự án luật bổ sung vào Chương trình quá gấp làm cho việc nghiên cứu của đại biểu gặp khó khăn. Một số dự án luật trình ra Quốc hội chưa được chuẩn bị chu đáo, dẫn đến việc các đại biểu không đồng ý, rồi phải xin rút để trình lại, kéo dài thời gian xây dựng dự án luật.

Trong số đó, có dự án luật rất cấp bách theo phản ánh của cử tri và chính quyền địa phương, đó là Luật Đất đai. Dự án luật này đã được đưa vào Chương trình trong nhiều năm trước của Quốc hội khóa XIV nhưng nhiều lần xin lùi thời gian để Chính phủ nghiên cứu thêm và cho đến nay vẫn chưa được sửa đổi. Đại biểu kiến nghị Quốc hội cần có giải pháp khắc phục triệt để những tồn tại nêu trên để góp phần đổi mới, chủ động trong công tác xây dựng pháp luật.

Đại biểu Nguyễn Thị Kim Bé bày tỏ vui mừng khi Quốc hội đã đưa dự án Luật Đất đai (sửa đổi) vào Chương trình năm 2022 theo phản ánh của cử tri cả nước. Dự án Luật này sẽ được thông qua theo quy trình 3 kỳ họp: Trong năm 2022, lấy ý kiến hai lần, như vậy, tới giữa năm 2023, mới được thông qua và có thể đến đầu năm 2024 mới có hiệu lực thi hành, rồi lại phải chờ các văn bản hướng dẫn, có thể kéo dài đến cuối nhiệm kỳ luật mới đi vào cuộc sống.

Tán thành với phương án thông qua dự án Luật theo quy trình 3 kỳ họp, nhưng đại biểu Nguyễn Thị Kim Bé cho rằng, nên đưa dự án Luật vào kỳ họp cuối năm 2021 để tiến độ hoàn thành việc sửa đổi luật sớm hơn, kịp thời giải quyết những bất cập trong quản lý đất đai hiện nay.