“Chuyển hoá thách thức thành cơ hội để góp phần chuyển đổi cơ cấu kinh tế, phục vụ mục tiêu phát triển bền vững đất nước” là chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng tại Hội nghị tổng kết công tác năm 2020 và 5 năm 2016 - 2020; triển khai nhiệm vụ năm 2021 và phương hướng, nhiệm vụ các năm tiếp theo của ngành tài nguyên - môi trường do Bộ Tài nguyên và Môi trường tổ chức ngày 30/12, tại Hà Nội.
Toàn cảnh Hội nghị. Ảnh: monre.gov.vn
Hóa giải thách thức - vượt khó khăn - đạt thành tựu
Đó là "10 chữ vàng" mà Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng thay mặt Chính phủ dành tặng ngành tài nguyên - môi trường từ trung ương đến địa phương, từ văn phòng bộ đến các trạm khí tượng - thủy văn - hải văn xa xôi vì những nỗ lực suốt 5 năm qua.
Tại Hội nghị, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng ghi nhận, đánh giá cao, biểu dương sự nỗ lực và những kết quả quan trọng mà tập thể lãnh đạo, cán bộ, công chức, viên chức, người lao động của Bộ Tài nguyên và Môi trường và toàn ngành tài nguyên - môi trường đã đạt được trong năm 2020, nhiệm kỳ 5 năm 2016-2020.
Nhìn lại 5 năm qua, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng đánh giá ngành tài nguyên - môi trường đã phải đối mặt với những thách thức rất lớn do mô hình phát triển thiếu bền vững, biến đổi khí hậu - hạn hán diễn ra gay gắt tại các tỉnh Tây Nguyên, Nam Trung Bộ, xâm nhập mặn nghiêm trọng chưa từng có ở Đồng bằng sông Cửu Long. Đặc biệt, sự cố môi trường biển gây hậu quả nghiêm trọng tại 4 tỉnh miền Trung.
Tuy nhiên, “lửa thử vàng, gian nan thử sức”, bám sát các nghị quyết của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, toàn ngành tài nguyên - môi trường đã đoàn kết, thống nhất, tổ chức thực hiện đồng bộ, quyết liệt, bài bản và khoa học các nhiệm vụ, giải pháp, chủ động hóa giải, "biến nguy thành cơ", phát huy các nguồn lực tài nguyên, bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu cho phát triển bền vững đất nước.
Điều đặc biệt đáng lưu ý là về thể chế chính sách. Toàn ngành đã chuyển một bước từ bị động khắc phục những hạn chế, khiếm khuyết sang chủ động tham mưu giải quyết các vướng mắc, gỡ bỏ điểm nghẽn, rào cản về cơ chế, chính sách, qua đó giải phóng nguồn lực tài nguyên cho phát triển kinh tế - xã hội; tăng cường nâng cao chất lượng môi trường sống của người dân.
Mới đây, Luật Bảo vệ môi trường đã được Quốc hội thông qua, góp phần giải quyết hài hòa giữa phát triển kinh tế, xã hội với bảo vệ môi trường, nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng các nguồn tài nguyên cho giai đoạn phát triển mới. Hệ thống chủ trương, giải pháp về phát triển kinh tế biển được hoàn thiện từ Nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương đến Kế hoạch hành động của Chính phủ.
Bên cạnh đó, trong 4 năm qua, nguồn lực tài nguyên được phát huy hiệu quả cho phát triển đất nước. Chỉ tính riêng trong lĩnh vực đất đai, giai đoạn 2016-2020 hơn 230 nghìn ha đất đã được chuyển dịch nhằm phát triển kết cấu hạ tầng, công nghiệp, dịch vụ, đô thị và nhà ở; đưa 926 nghìn ha đất chưa sử dụng vào sử dụng chủ yếu cho phát triển rừng; thu hồi, yêu cầu đưa vào sử dụng gần 100 nghìn ha đất của các dự án chậm triển khai; nguồn thu từ tài nguyên đất trong 5 năm đạt gần 850 nghìn tỷ đồng.
Cùng với đó, trong nhiệm kỳ qua, ngành tài nguyên và môi trường đã triển khai thực hiện công tác điều tra, tìm kiếm nguồn nước phục vụ dân sinh vùng hạn mặn, vùng cao, biên giới, hải đảo; nghiên cứu giải pháp trữ nước cho Đồng bằng sông Cửu Long; các giải pháp tổng thể về quản lý, sử dụng bền vững tài nguyên nước, đảm bảo an ninh nguồn nước được tập trung triển khai; hoàn thành công tác lập bản đồ địa chất, khoáng sản cho 70% diện tích đất liền; 40% vùng biển Việt Nam, xác định tiềm năng, giá trị địa chất, khoáng sản cho phát triển kinh tế -xã hội; phát triển kinh tế biển được thúc đẩy trên nền tảng tăng trưởng xanh, bảo tồn đa dạng sinh học, các hệ sinh thái biển và hội nhập quốc tế; khu vực ven biển đóng góp 60% GDP cả nước; bảo vệ môi trường đã có đổi mới toàn diện tư duy quản lý, chuyển từ bị động ứng phó sang chủ động kiểm soát, bảo vệ môi trường, để các dự án lớn hoạt động an toàn về môi trường, đóng góp cho tăng trưởng.
Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng nhấn mạnh, năm 2020 khép lại 5 năm đầy thách thức, nhưng với những chủ trương, giải pháp đúng đắn cùng nỗ lực quyết tâm, tinh thần đổi mới sáng tạo, ngành tài nguyên và môi trường đã "hóa giải thách thức - vượt khó khăn - đạt thành tựu". Ngành đã có sự chuyển biến thực chất, đóng góp trực tiếp, gián tiếp cho tăng trưởng kinh tế, giải quyết các vấn đề xã hội, mang lại sự hài lòng cho người dân; đồng thời chuẩn bị nền tảng để phát triển mạnh mẽ trong giai đoạn mới.
Tại Hội nghị, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà cho biết: Năm 2020 là một năm hết sức đặc biệt với thế giới và với Việt Nam. Thiên tai, dịch bệnh COVID-19 đã ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển kinh tế - xã hội đất nước và ngành tài nguyên - môi trường. Trong bối cảnh đó, bám sát chủ trương của Đảng, Quốc hội, sự chỉ đạo điều hành sâu sát của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, sự phối hợp của các bộ, ngành, đặc biệt là sự nỗ lực, quyết tâm vào cuộc của các địa phương, ngành tài nguyên - môi trường đã phát huy tinh thần “kiến tạo, liêm chính, hành động, phục vụ nhân dân”, chủ động, sáng tạo để hóa giải các thách thức, chuẩn bị nền tảng để tăng tốc bứt phá, tạo ra những dấu ấn quản lý rõ nét, thực chất trên các lĩnh vực. Toàn ngành không chỉ hoàn thành nhiệm vụ đề ra trong năm 2020 mà còn về đích hoàn thành các nhiệm vụ, mục tiêu đặt ra trong kế hoạch 5 năm 2016-2021.
Chuyển hóa thách thức thành cơ hội, tập trung tháo gỡ các rào cản
Về phương hướng, nhiệm vụ năm 2021 và 5 năm tiếp theo, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng chỉ đạo: Bộ Tài nguyên và Môi trường cùng toàn ngành cần tiếp tục hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật trên cơ sở triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thư XIII của Đảng; tập trung triển khai công tác lập quy hoạch sử dụng đất đai quốc gia, quy hoạch không gian biển quốc gia, quy hoạch tài nguyên - môi trường vùng bờ, quy hoạch bảo vệ môi trường, đa dạng sinh học, quy hoạch tài nguyên nước quốc gia và các lưu vực sông. Đặc biệt, các địa phương cần khẩn trương triển khai lập quy hoạch sử dụng đất cấp huyện thời kỳ 2021-2030; thúc đẩy hơn nữa cải cách hành chính, đẩy mạnh thanh tra, kiểm tra, phát triển Chính phủ điện tử, chuyển đổi số, phát triển kinh tế số.
Về các lĩnh vực quản lý cụ thể của ngành tài nguyên - môi trường, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng yêu cầu triển khai có hiệu quả Đề án tăng cường quản lý đối với đất đai có nguồn gốc từ các nông, lâm trường quốc doanh; tập trung rà soát, xử lý tình trạng dự án chậm triển khai ở địa phương; tiếp tục đẩy mạnh việc cấp Giấy chứng nhận đối với diện tích còn lại cần phải cấp; nâng cao chỉ số tiếp cận đất đai.
Về quản lý tài nguyên nước, toàn ngành cần tiến hành tổng kiểm kê tài nguyên nước quốc gia; xây dựng chiến lược quốc gia về an ninh nguồn nước, quy hoạch tài nguyên nước quốc gia và các lưu vực sông; đẩy mạnh công tác lập và cắm mốc hành lang bảo vệ nguồn nước, công bố vùng bảo hộ vệ sinh khu vực lấy nước sinh hoạt; kiểm soát việc khai thác, sử dụng nước và việc thực hiện quy trình vận hành liên hồ chứa...
Về quản lý tổng hợp biển và hải đảo, ngành cần tăng cường các hoạt động điều phối trong quản lý tổng hợp tài nguyên, môi trường biển và hải đảo; xây dựng bộ tiêu chí, chỉ tiêu thống kê quốc gia về quản lý vùng biển cấp tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương có biển theo chuẩn mực quốc tế; phát triển đội tàu điều tra, khảo sát, nghiên cứu biển; triển khai nghiên cứu biển và hải đảo, gắn nghiên cứu với nhu cầu phát triển kinh tế biển của địa phương; triển khai Chương trình trọng điểm điều tra cơ bản tài nguyên, môi trường biển và hải đảo, Kế hoạch hành động quốc gia về quản lý rác thải nhựa đại dương đến năm 2030.
Phó Thủ tướng yêu cầu toàn ngành tổ chức đánh giá, lượng hóa được chi phí để giải quyết các vấn đề môi trường trong phát triển kinh tế - xã hội; phải xây dựng bộ tiêu chí GDP xanh cho nền kinh tế để giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa phát triển kinh tế với bảo vệ môi trường trong thu hút các dự án đầu tư; tập trung quản lý môi trường các khu công nghiệp, cụm công nghiệp, làng nghề; kiểm soát sác nguồn thải lớn, phòng ngừa các nguy cơ ô nhiễm, sự cố môi trường...
Cùng với đó, các đơn vị liên quan cần đẩy mạnh hiện đại hóa, nâng cao chất lượng dự báo, đa dạng hóa sản phẩm khí tượng - thủy văn, nhất là dự báo xa; dự báo, cảnh báo kịp thời các hiện tượng thời tiết, thủy văn cực đoan, nguy hiểm phục vụ phòng, chống và giảm nhẹ thiên tai; nghiên cứu xây dựng chương trình, giải pháp tổng thể để phát triển bền vững, chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, trình Chính phủ ban hành Nghị quyết phát triển bền vững, thích ứng biến đổi khí hậu cho khu vực Tây Bắc, khu vực Duyên hải và Tây nguyên của các vùng chịu rủi ro thiên tai; cập nhật Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu cho giai đoạn mới; lồng ghép vào quy hoạch, kế hoạch phát triển của quốc gia, từng địa phương; thực hiện vai trò điều phối trong triển khai Nghị quyết số 120/NQ-CP của Chính phủ về phát triển bền vững Đồng bằng sông Cửu Long thích ứng với biến đổi khí hậu.
Phó Thủ tướng đánh giá cao Bộ Tài nguyên và Môi trường với tư cách là cơ quan quản lý nhà nước có tính chất tổng hợp, đa ngành, đa lĩnh vực có mối quan hệ mật thiết với người dân và doanh nghiệp. Bộ đã lấy kết quả phục vụ người dân và doanh nghiệp làm thước đo đánh giá hiệu quả hoạt động; thể hiện được bản lĩnh vững vàng để chuyển hoá được những thách thức thành cơ hội, góp phần chuyển đổi cơ cấu kinh tế, phục vụ mục tiêu phát triển bền vững đất nước.
Tiếp thu ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà nhấn mạnh, để chuyển hóa các thách thức thành cơ hội, toàn ngành đặt quyết tâm cao nhất và tiếp tục đổi mới sáng tạo để hoàn thành các mục tiêu nhiệm vụ; phấn đấu sớm về đích hoàn thành các chỉ tiêu 90% chất thải rắn sinh hoạt đô thị được thu gom và xử lý bảo đảm tiêu chuẩn, quy chuẩn; 92% khu công nghiệp, khu chế xuất đang hoạt động có hệ thống xử lý nước thải tập trung; 100% cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng được xử lý; các nguồn tài nguyên được sử dụng hợp lý, hiệu quả bền vững, đóng góp 11% thu ngân sách nội địa.
Để đạt được các mục tiêu trên, trong năm 2021 và các năm tiếp theo, toàn ngành sẽ tập trung triển khai các giải pháp đồng bộ, tiếp tục hoàn thiện chủ trương, chính sách, pháp luật về quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu; ưu tiên đầu tư xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai, dữ liệu không gian địa lý, tài nguyên và môi trường; tiếp tục phối hợp nhịp nhàng giữa Trung ương và địa phương để nâng cao hiệu lực thực thi pháp luật, quản lý, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả các nguồn tài nguyên cho phát triển đất nước.
Bộ Tài nguyên và Môi trường nỗ lực tạo bước đột phá trong nghiên cứu khoa học về biển, phát triển kinh tế biển; đảm bảo an ninh tài nguyên trong giai đoạn trước mắt và lâu dài; tập trung triển khai thực hiện những nội dung mới, đột phá trong thực thi bảo vệ môi trường, giải quyết hài hòa hơn nữa mối quan hệ giữa phát triển kinh tế với bảo vệ môi trường; kiểm soát hiệu quả các nguy cơ ô nhiễm.
Bộ Tài nguyên và Môi trường đặt ra mục tiêu áp dụng việc xử lý rác thải bằng công nghệ hiện đại; thúc đẩy phát triển kinh tế tuần hoàn, tái chế, tái sử dụng tối đa các nguồn vật liệu, góp phần giải quyết vấn đề an ninh tài nguyên, an ninh môi trường và an ninh khí hậu; nghiên cứu xây dựng chương trình tổng thể quản lý thích ứng với biến đổi khí hậu cho các vùng chịu rủi ro thiên tai; đẩy mạnh hiện đại hóa, tăng cường mạng lưới trạm khí tượng thủy văn với công nghệ tiên tiến để nâng cao năng lực dự báo, cảnh báo thiên tai.