Thủy điện Hòa Bình mở cửa xả lũ. Ảnh: Trọng Đạt/TTXVN
Vận hành hồ thủy điện an toàn tuyệt đối, tránh thiệt hại cho người dân và sản xuất
Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn Quốc gia nhận định, các tháng còn lại của năm 2021 có khả năng xuất hiện khoảng 9-11 cơn bão và áp thấp nhiệt đới hoạt động trên khu vực biển Đông, trong đó 3-5 cơn ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền nước ta. Đỉnh lũ trên các trên các lưu vực sông khu vực Bắc Bộ phổ biến ở mức báo động 1-2. Do đó, công tác dự báo, kiểm tra, rà soát để chủ động ứng phó với thiên tai là rất quan trọng; đặc biệt với hệ thống đê điều, công trình thủy lợi.
Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, hiện nay, cả nước có tới trên 7.000 hồ chứa nước lớn nhỏ với tổng dung tích trữ của các hồ khoảng trên 70 tỷ m3, trong đó có 466 hồ chứa thủy điện với tổng dung tích khoảng 56 tỷ m3 (tổng công suất lắp máy 19.681 MW), còn lại là hồ, đập thủy lợi.
Các hồ đập thủy điện và phần lớn các hồ đập thủy lợi đều bảo đảm an toàn phòng, chống lũ. Tuy nhiên, theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, đến nay cả nước vẫn còn trên 1.100 hồ đập thủy lợi đã được xây dựng khoảng trên 40 năm trước, không được duy tu bảo dưỡng thường xuyên, đã bị hư hỏng, xuống cấp, thiếu khả năng tháo lũ nhưng chưa được sửa chữa, nâng cấp; trong đó có trên 200 hồ đập có nguy cơ mất an toàn trong mùa mưa lũ.
Theo Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) Ngô Sơn Hải cho biết, năm nay lũ về muộn. Bình thường mọi năm là tháng 6, nhưng năm nay đến giữa tháng 7 nước lớn chưa về sông Đà, nên mực nước lòng hồ thủy điện Hòa Bình còn thấp. Tuy nhiên, dù ảnh hưởng của dịch COVID-19, Tập đoàn đã chủ động cử các đoàn kiểm tra; qua đó thấy rằng các đơn vị, trong đó có hồ thủy điện Hòa Bình thực hiện nghiêm túc công tác vận hành và chuẩn bị ứng phó trước mùa mưa bão. Hằng năm, trước mùa mưa bão, Tập đoàn EVN đều có các đoàn công tác đi kiểm tra an toàn và vận hành xả lũ công trình thủy điện trên bậc thang sông Đà.
Về các hệ thống theo dõi, giám sát thiên tai, theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, đến nay, đã lắp đặt 73 camera giám sát truyền hình ảnh các vị trí trọng điểm xung yếu đê điều. Hiện có 105 hồ chứa lớn đã lắp đặt hệ thống camera giám sát và quan trắc mực nước tự động gửi thông tin về Văn phòng thường trực Ban Chỉ đạo. Hệ thống trực canh cảnh báo thiên tai đa mục tiêu đã xây dựng 51 trạm, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang triển khai tiếp giai đoạn tiếp theo của Dự án.
Cho ý kiến về vấn đề này, ông Lê Công Thành, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường cho rằng hệ thống đo lường, cảnh báo có vai trò rất quan trọng trong phòng, chống thiên tai. Như về trạm đo mưa tự động, mật độ theo tiêu chuẩn quốc tế là 40km2 phải có 1 trạm đo mưa, tuy nhiên mật độ trạm của Việt Nam hiện chưa đủ dày, chưa hợp lý, đặc biệt là thiếu ở những vùng thường xuyên xảy ra thiên tai.
Do đó, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường kiến nghị, trong các dự án đầu tư về hệ thống đo lường, cảnh báo khí tượng thủy văn trong thời gian tới cần bổ sung thêm những trạm đo mưa tự động và nghiên cứu bổ sung các trạm rada thời tiết.
Phát biểu kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành đánh giá cao, biểu dương các bộ, ngành, đơn vị, công ty đã phối hợp nhịp nhàng, khoa học và hiệu quả trong vận hành công trình Thủy điện Hòa Bình bảo đảm an toàn, mang lại hiệu quả cao trên cả 3 nhiệm vụ: phát điện phục vụ phát triển kinh tế xã hội, cấp nước cho sản xuất, sinh hoạt và điều tiết lũ cho hạ du.
Phó Thủ tướng nhấn mạnh, phải bảo đảm tuyệt đối an toàn hồ đập, thực hiện nghiêm các quy định, nghị định của Chính phủ về việc bảo đảm an toàn hồ đập, bởi nếu để xảy ra sự cố thì thiệt hại vô cùng lớn cho các địa phương đồng bằng Bắc Bộ và Thủ đô Hà Nội. Phó Thủ tướng lưu ý, cần sự phối hợp nhịp nhàng giữa thường trực Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống thiên tai, các ngành, địa phương và với nhà máy trong rà soát, kiểm tra, giám sát về quy trình xả lũ, bảo đảm yêu cầu tránh thiệt hại cho người dân.
"Cần thông tin, thông báo trước cho người dân và xác định lưu lượng xả nước phù hợp; tránh trường hợp "xả ào một cái sau khi công bố mấy tiếng đồng hồ, người dân không kịp di tản” - Phó Thủ tướng nhấn mạnh.
Bên cạnh đó là thường xuyên kiểm tra, đánh giá an toàn hệ thống, bảo dưỡng các thiết bị công trình liên quan đến vận hành cửa van xả lũ, hệ thống đập, hệ thống phát điện dự phòng,… để chủ động các phương án khi có mưa lũ lớn xảy ra. Trong thời gian tới tập trung rà soát lại, đầu tư thêm thiết bị dự báo khí tượng thủy văn, để nâng cao năng lực công tác dự báo, cảnh báo thiên tai.
Bên cạnh nhiệm vụ sản xuất điện, Phó Thủ tướng cũng nhấn mạnh việc quan tâm phục vụ yêu cầu sản xuất nông nghiệp của đồng bằng Bắc Bộ. Do đó, việc vận hành hồ chứa cần thực hiện chính xác, phối hợp nhịp nhàng, đáp ứng cả yêu cầu sản xuất nông nghiệp và sản xuất điện.
Thực hiện nghiêm các quy định bảo vệ an toàn đê điều
Sau khi kết thúc chuyến kiểm tra tại Hòa Bình, Phó Thủ tướng đã kiểm tra công trình Đập Đáy, đây là công trình phân lũ sông Đáy của Hà Nội.
Hà Nội là một trong những địa phương có hệ thống đê điều lớn nhất cả nước với trên 750km đê, trong đó trên 620km đã được phân cấp trải rộng trên địa bàn của 26/30 quận, huyện. Chiều dài đê của Hà Nội chỉ đứng sau Thanh Hóa (trên 1.000km đê), nhưng Hà Nội lại có nhiều tuyến đê quy mô lớn, trong đó có tuyến đê cấp đặc biệt bảo vệ cho Thủ đô Hà Nội, là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa của cả nước. Trong nhiều năm qua, hệ thống đê của Hà Nội, trong đó có tuyến đê Sông Hồng không được thử thách qua các trận lũ lớn, do đó tiềm ẩn nguy cơ xuống cấp, hư hại… mà chưa được khảo sát khắc phục, dễ dẫn đến sự cố không lường được trước. Trong khi đó, theo dự báo, thời tiết, khí hậu, thiên tai, mưa lũ diễn biến ngày càng bất thường, cực đoan, phức tạp và khó lường.
Sau khi đi kiểm tra công trình, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành lưu ý, tuyệt đối không được chủ quan, luôn đề cao cảnh giác để thường xuyên kiểm tra, kịp thời tu bổ, gia cố, nâng cấp hệ thống đê điều, nhất là các điểm xung yếu, chuẩn bị tinh thần chủ động, sẵn sàng ứng phó khi lũ lớn xảy ra. Phải kiên quyết thực hiện nghiêm các quy định về bảo vệ an toàn đê điều.
Đối với các điểm, các công trình xung yếu đã đầu tư thì phải tranh thủ thời gian, đẩy nhanh tiến độ hoàn thành. Đối với các điểm, các công trình xung yếu đang triển khai thủ tục đầu tư cần đẩy nhanh tiến độ đấu thầu, bố trí vốn, khởi công công trình.
Thành phố Hà Nội và các địa phương khẩn trương rà soát, báo cáo các điểm xung yếu chưa được đề xuất, chưa có kế hoạch triển khai tu bổ để chuẩn bị sẵn phương án gia cố, sẵn sàng vật tư, thiết bị và nhân lực để chủ động bảo vệ, tránh xảy ra sự cố mất an toàn.