Cần quy định rõ trách nhiệm, nghĩa vụ nộp phí, thuế bảo vệ môi trường

Đảm bảo quyền lợi của địa phương và người dân nơi có khoáng sản

Tham gia ý kiến với Quốc hội, nhiều cử tri Quảng Ninh cho rằng cần quy định rõ ràng, chi tiết hơn về trách nhiệm, nghĩa vụ của các tổ chức, cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, cá nhân trong việc nộp phí, thuế bảo vệ môi trường, bởi Luật hiện hành còn chung chung, hoặc chưa được đề cập đến. Trong đó, điều 68 không quy định trách nhiệm, nghĩa vụ nộp phí, thuế bảo vệ môi trường của tổ chức, cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, trong khi đó tại điều 82 thì quy định rất rõ trách nhiệm, nghĩa vụ nộp đủ và đúng thời hạn phí bảo vệ môi trường đối với hộ gia đình. 

Hiện nay, các quy định về thu phí bảo vệ môi trường như phí bảo vệ môi trường đối với nước thải, phí bảo vệ môi trường đối với khai thác khoáng sản, phí thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trường, phí thẩm định phương án cải tao, phục hồi môi trường… đã được Chính phủ ban hành và tại Nghị quyết số 24-NQ/TW Hội nghị Trung ương 7 khóa XI về chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường. 

Tuy nhiên, theo ông Trần Việt Dũng, Chủ tịch UBND huyện Hải Hà, thực tế số kinh phí thu được để đầu tư cho công tác bảo vệ môi trường rất ít. Lý do là chưa có cơ chế phù hợp để huy động sự tham gia, đóng góp của mọi tổ chức, cá nhân tham gia bảo vệ môi trường, các quy định về trách nhiệm và nghĩa vụ của người nộp phí bảo vệ môi trường, thuế tài nguyên còn chung chung. Cơ chế đầu tư cơ sở hạ tầng chủ yếu dựa trên tình thần tự nguyện, hỗ trợ của doanh nghiệp, chưa có quy định cụ thể, chưa có cơ chế pháp lý để ràng buộc. 

Ông Dũng giải thích, việc kê khai, nộp phí và thuế do các doanh nghiệp tự kê khai, nộp thuế, điều này cũng mang đến những bất lợi đối với việc thu thuế, phí tài nguyên. Bởi việc kiểm tra từng phương án vận chuyển và kiểm tra từng hóa đơn mua bán của các doanh nghiệp không phải chuyện dễ, chưa kể các trường hợp mua bán không có hóa đơn. 

Trong thực tế, việc thực hiện các quy định về đảm bảo quyền lợi của địa phương và người dân nơi có khoáng sản được khai thác rất khó triển khai thực hiện. Cơ chế để triển khai thực hiện cũng chưa rõ ràng, nhất là việc xác định thiệt hại đến hạ tầng kỹ thuật, công trình, tài sản khác khi khai thác khoáng sản. Cơ quan nào có thẩm quyền xác định mức độ thiệt hại và quy trình đề nghị tổ chức cá nhân khai thác khoáng sản có trách nhiệm sửa chữa, duy tu, xây dựng mới hoặc bồi thường chưa được quy định rõ ràng. Người dân trong khu vực bị ảnh hưởng chỉ thông qua các cuộc tiếp xúc cử tri và tiếp công dân để bày tỏ mong muốn nguyện vọng của mình. Riêng với quyền được ưu tiên sử dụng lao động địa phương vào khai thác khoáng sản và các dịch vụ có liên quan thì không có chế tài để đảm bảo thực hiện. Việc này phụ thuộc rất nhiều và ý chí chủ quan của các tổ chức, cá nhân khai thác khoáng sản trên địa bàn.

Bổ sung các cơ chế kiểm tra, giám sát thường xuyên

Ông Lê Xuân Thân, Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Khánh Hòa đề nghị Quốc hội cần nghiên cứu mở rộng phạm vi ô nhiễm cần được pháp luật tác động, điều chỉnh. Trên thực tế có nhiều hoạt động của con người diễn ra hằng ngày (tiếng cắt hàn kim loại, loa giàn âm thanh, còi hơ...) với âm thanh tầng số cao, gây tiếng ồn quá sức chịu đựng của con người. Tuy “ tiếng ồn” cũng được coi là một trong những hành vi được nghiêm cấm tại Điều 6 của dự thảo, song dự án Luật chưa thể hiện rõ “ gây tiếng ồn” có phải là “ gây ô nhiễm không khí hay không, thay mặt đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Khánh Hòa ông đề nghị luật cần quy định cụ thể về vấn đề này.

Mặt khác, Luật cũng cần bổ sung các cơ chế kiểm tra, giám sát thường xuyên, khi có phản ánh của người dân phải xử lý dứt điểm. Tránh để tình trạng người dân vượt quá chịu đựng nhưng cơ quan chức năng kiểm tra cho là “trong chuẩn cho phép”.

 Đối với ý kiến về giấy phép môi trường, đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Khánh Hòa chọn phương án 1, chỉ dùng một loại giấy phép môi trường, trong đó bao gồm cả nội dung cấp phép xả nước thải vào công trình thủy lợi; đồng thời quy định trong nội dung giấy phép môi trường đối với trường hợp có xả thải vào công trình thủy lợi phải có các yêu cầu đảm bảo an toàn công trình thủy lợi.

 Thượng tá Lê Hồng Phin, nguyên Phó trưởng khoa Cơ khí Cơ điện, Trường Trung cấp Kỹ thuật miền Trung, Chủ nhiệm Câu lạc bộ Môi trường biển Vĩnh Hòa nhất trí với ý kiến của các đại biểu Quốc hội góp ý trong kỳ hợp Quốc hội khóa XIV, kỳ họp thứ 10 sáng 24/10 và cho rằng để Luật đi vào cuộc sống, dễ thực hiện, Quốc hội cần có ngay hướng dẫn thi hành sau khi văn bản luật có hiệu lực, tránh chồng chéo nhiệm vụ để xảy ra hậu quả mà không rõ bộ, ngành nào chịu trách nhiệm.

 Ngoài ra, Thượng tá Lê Hồng Phin cũng mong muốn Luật cần phải xây dựng có tính bao quát, tổng thể, có giá trị cho hiện tại và tầm nhìn phát triển trong vài chục năm sau; hạn chế những lợi ích trước mắt và để lại hậu quả cho ngày sau. Luật cũng nên quan tâm đến việc sử dụng nguồn năng lượng tái tạo, kiên quyết giải thể những nhà máy thủy điện có công suất thấp, gây ảnh hưởng đến môi trường rừng, dẫn đến những hậu quả lũ lụt, biến đổi khí hậu. Các dự án có nguy cơ gây hại cho môi trường, cần kiểm tra, thẩm định kỹ càng.

 Cùng quan điểm với Thượng tá Lê Hồng Phin, anh Trần Công Huân, Bí thư Đoàn Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương – Nha Trang cho rằng, môi trường là ngôi nhà chung của tất cả các sinh vật, trong đó có con người sinh tồn và phát triển. Tuy nhiên hiện nay môi trường tại nhiều địa phương đang bị đe dọa nghiệm trọng. Do đó khi Luật có hiệu lực sẽ điều chỉnh thêm một số nội dung liên quan đến xử lý vi phạm về môi trường trong sản xuất kinh doanh, bởi đây là đối tượng gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, gây ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân.

Bên cạnh đó, hiện nay tình trạng xả rác bừa bãi tại một số thành phố, đô thị, đặc biệt là các thành phố du lịch. Môi trường xanh sạch đẹp là yếu tố liên quan đến việc phát triển kinh tế xã hội, thu hút khách du khách, do đó anh Huân mong muốn Luật cần chú ý nhiều hơn nữa vấn đề khen thưởng đối với hoạt động bảo vệ môi trường đối với cá nhân, tổ chức đã tích cực tham gia bảo vệ môi trường. Đó là yếu tố tạo động lực, góp phần tuyên truyền ý thức giữ gìn môi trường sạch, đẹp.