Báo chí là kênh phản biện xã hội sắc bén

Phát huy vai trò tiên phong

Trao đổi với phóng viên báo Tin tức và Dân tộc, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội Tạ Văn Hạ cho biết, trong hơn một thế kỷ qua, Báo chí cách mạng Việt Nam đã không ngừng phát triển và trưởng thành, đóng vai trò đặc biệt trong sự nghiệp đấu tranh giành độc lập dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đặc biệt, trong thời kỳ đổi mới, hội nhập quốc tế, vai trò của báo chí không đơn thuần chỉ đưa tin, mà trở thành lực lượng xung kích trên mặt trận tư tưởng văn hóa, đóng vai trò định hướng dư luận xã hội.

Báo chí còn là kênh phát hiện, cổ vũ cái tốt, nhân lên những giá trị tích cực, những điển hình tiên tiến, từ đó góp phần tạo nên động lực phát triển mới từ lòng dân. Mỗi tấm gương người tốt việc tốt, mô hình sản xuất hiệu quả, cách làm hay ở cơ sở... khi được lan tỏa đúng cách có thể tạo hiệu ứng cộng hưởng lớn trong xã hội.

Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh, Đoàn ĐBQH tỉnh Lâm Đồng khẳng định, báo chí có vai trò đặc biệt quan trọng trong tuyên truyền những chính sách của Đảng, Nhà nước, Quốc hội đi vào cuộc sống. Báo chí ở nghị trường đã thông tin những vấn đề cơ bản, nóng nhất để người dân hiểu và thực hành theo pháp luật. Với vai trò thông tin  khách quan, trung thực, báo chí đã giúp người dân hiểu và kịp thời có những phản biện đối với cơ quan bảo vệ pháp luật.

Ví dụ, với vai trò tiên phong, kênh thông tin chính thống của Chính phủ, Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN) có sứ mệnh đăng phát các văn kiện chính thức của Đảng, Nhà nước, cung cấp thông tin phục vụ lãnh đạo, quản lý; đồng thời, lan tỏa thông tin đến công chúng. Đây chính là sứ mệnh lớn lao, thể hiện vai trò dẫn dắt và tầm vóc quốc gia trong truyền thông đối ngoại.

Không ít ĐBQH nhận định, những ấn phẩm như Tài liệu Tham khảo Đặc biệt, các chuyên mục phân tích kinh tế, thời sự quốc tế của TTXVN đã để lại dấu ấn sâu đậm. Đó là sản phẩm trí tuệ của những phóng viên, biên tập viên, lãnh đạo nhiều kinh nghiệm, đưa ra góc nhìn quốc tế sắc sảo, giúp Việt Nam có thêm căn cứ để đánh giá, phân tích tình hình, từ đó xây dựng các chiến lược, sách lược phù hợp.

“TTXVN không chỉ cung cấp thông tin, mà còn đóng vai trò phản biện xã hội, dẫn dắt dư luận, tạo cơ sở cho các nhà hoạch định chính sách đưa ra quyết định kịp thời, đúng đắn. Trong đó, Báo Tin tức và Dân tộc, ấn phẩm của TTXVN đã thực hiện tốt vai trò phản biện đó. TTXVN nói chung, Tin tức và Dân tộc nói riêng đã thể hiện được góc nhìn toàn diện, sâu sắc, nhất là trong giai đoạn đổi mới và hội nhập. Đặc biệt, các chuyên mục phân tích kinh tế, thời sự, xã hội... đã cung cấp những đánh giá có chiều sâu, giúp cơ quan lãnh đạo, quản lý có thêm cơ sở hoạch định chính sách phù hợp với bối cảnh trong nước và quốc tế”, Đại biểu Tạ Văn Hạ cho biết.

Báo chí thúc đẩy tiến bộ xã hội

Với các ĐBQH, báo chí là kênh phản biện chính sách sắc bén, góp phần thúc đẩy tiến bộ xã hội. Nhiều bài viết, phóng sự nêu bật các bất cập, điểm nghẽn trong thực tiễn, từ đó gợi mở giải pháp giúp đại biểu có thêm cơ sở để chất vấn, đề xuất hoàn thiện chính sách, pháp luật. Ngoài ra, báo chí cũng góp phần nêu gương điển hình, mô hình hay để nhân rộng, làm căn cứ cho việc luật hóa và xây dựng chính sách, nhất là với các nhóm chính sách ưu tiên.

Theo Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh, báo chí có vai trò đấu tranh với các hiện tượng gây tác động xấu trong xã hội. Chẳng hạn những thông tin về sữa giả, thực phẩm chức năng giả… đến với công chúng đầu tiên là qua kênh báo chí. Với vai trò phát hiện các hiện tượng, báo chí đã là một trong những kênh thông tin cung cấp cho các cơ quan chức năng, để kịp thời có giải pháp giải quyết, đảm bảo quyền lợi của nhân dân.

Trong giai đoạn phát triển mới hiện nay, báo chí cũng đứng trước nhiều thách thức và cơ hội song hành. Trước sự phát triển mạnh mẽ của mạng xã hội, thông tin không chính thống đến người dân nhanh chóng hơn là thông tin trên báo chí. Do đó, Luật Báo chí cần có biện pháp ngăn chặn, xử lý hiện tượng này.

“Lâu nay, thông tin giả chưa được xử lý rốt ráo, mới chỉ dừng lại ở việc xử phạt hành chính, cao nhất đến 7,5 triệu đồng nếu cá nhân, tổ chức vi phạm. Cần luật hóa mang tính căn cơ, hiệu quả hơn để bảo vệ những người làm báo chân chính. Đồng thời, cần thiết xây dựng dự án Luật Báo chí sửa đổi để trình Quốc hội cho ý kiến trong thời gian sớm nhất”, Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh cho biết.

Về vấn đề này, ĐBQH Tạ Văn Hạ khẳng định, trước hết, Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ thiết thực hơn, từ đặt hàng nội dung tuyên truyền đến đầu tư nâng cấp hạ tầng số, tạo điều kiện để báo chí đổi mới, bắt kịp xu thế phát triển. Bên cạnh đó, mỗi cơ quan báo chí, mỗi phóng viên cũng phải chủ động đổi mới, tìm ra cách làm phù hợp để vừa hoàn thành nhiệm vụ chính trị, vừa đảm bảo đời sống, vì người làm báo cũng cần có điều kiện nuôi sống bản thân và gia đình. Song, trong bất kỳ hoàn cảnh nào, phẩm chất nghề nghiệp và đạo đức người làm báo vẫn phải được giữ gìn, đó là ranh giới không thể vượt qua, dù phải đối diện với vô vàn khó khăn, cám dỗ.

Với ý nghĩa là một kênh phản  biện sắc bén, thúc đẩy tiến bộ xã  hội, nhiều ĐBQH cho rằng báo  chí cần có sự kết hợp giữa truyền  thống và hiện đại. Những giá trị truyền thống như tính chiến đấu, tính nhân văn, tính trách nhiệm xã hội và tính chuyên nghiệp phải được gìn giữ và tiếp tục phát huy, ngay cả khi ứng dụng khoa học công nghệ, trí tuệ nhân tạo để báo chí phù hợp với xu thế của thời đại. Điều đó giúp ngành báo chí không ngừng phát huy giá trị tốt đẹp vốn có trong 100 năm qua.