Ngày 10/7, tại thủ đô Phnôm Pênh của Campuchia đã diễn ra Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN+3 lần thứ 13 (gồm 10 nước ASEAN và Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc), Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao Mê Công - Nhật Bản lần thứ 5 và Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao Mê Công - Hàn Quốc lần thứ 2. Được sự ủy quyền của Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh, Thứ trưởng Ngoại giao Phạm Quang Vinh đã dẫn đầu Đoàn đại biểu Việt Nam tham dự các hội nghị.
Tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN+3, các bộ trưởng đã đánh giá cao các kết quả quan trọng trong hợp tác ASEAN+3 trên tất cả các lĩnh vực; cho rằng tiến trình ASEAN+3 đã phát triển cả về bề rộng và chiều sâu, hiện là một trong các cơ chế hợp tác năng động và hiệu quả nhất trong thúc đẩy hợp tác và liên kết ở Đông Á.
Thứ trưởng Phạm Quang Vinh đánh giá cao những tiến triển thực chất trong quan hệ ASEAN+3 cũng như sự tham gia tích cực và đóng góp quan trọng của ba nước Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc đối với tiến trình hợp tác. Thời gian tới, các nước ASEAN+3 cần tiếp tục thúc đẩy hợp tác sâu rộng hơn về các vấn đề tài chính - tiền tệ, trong đó có thực hiện hiệu quả Thỏa thuận đa phương hóa Sáng kiến Chiềng Mai, khuyến khích khu vực tư nhân tham gia Sáng kiến thị trường trái phiếu châu Á; tăng cường kết nối, thương mại, đầu tư, phát triển hạ tầng cơ sở và giao thông vận tải, phát triển nguồn nhân lực...
Hội nghị Bộ trưởng Mê Công - Nhật Bản đã rà soát lại tình hình triển khai và thảo luận về định hướng của các hoạt động hợp tác tương lai. Trên cơ sở quyết định của các nhà lãnh đạo tại Hội nghị Cấp cao Mê Công - Nhật Bản lần 4 (Tôkyô, tháng 4/2012), Hội nghị đã thông qua "Kế hoạch hành động Mê Công - Nhật Bản nhằm thực hiện Chiến lược Tôkyô 2012". Theo đó, các bên nhất trí triển khai các hoạt động và biện pháp cụ thể trong ba trụ cột hợp tác chính gồm: Tăng cường kết nối khu vực Mê Công;
Cùng nhau phát triển (hợp tác phát triển kinh tế, văn hóa, du lịch..); và Bảo đảm an ninh con người và môi trường. Phát biểu tại hội nghị này, Thứ trưởng Phạm Quang Vinh đề nghị trong giai đoạn 2013-2015 hợp tác Mê Công - Nhật Bản cần tập trung nguồn lực vào một số lĩnh vực có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển của tiểu vùng như: phát triển cơ sở hạ tầng cứng và mềm, chú trọng các hành lang kinh tế như Hành lang Đông - Tây, Hành lang phía Nam; quản lý, sử dụng hợp lý và bền vững nguồn nước sông Mê Công. Thứ trưởng cũng khẳng định hợp tác hiệu quả, thực chất giữa các nước về quản lý nguồn nước là một trong những điều kiện căn bản cho sự thành công của "Một thập kỷ Mê Công xanh"; và đề nghị Ban thư ký Ủy hội sông Mê Công (MRC) và các nước thành viên phối hợp chặt chẽ để sớm triển khai nghiên cứu về quản lý và phát triển bền vững sông Mê Công, trong đó có tác động của đập thủy điện trên dòng chính.
Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao Mê Công - Hàn Quốc đã kiểm điểm tình hình hợp tác trên cơ sở Tuyên bố sông Hàn thông qua tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao Mê Công - Hàn Quốc lần thứ nhất (10/2011). Đóng góp cho thảo luận tại hội nghị, Thứ trưởng Phạm Quang Vinh cho rằng bên cạnh việc bổ trợ các hoạt động hợp tác song phương, khuôn khổ Mê Công - Hàn Quốc cần đưa ra những sáng kiến hợp tác mới phát huy lợi thế của các thành viên như: đào tạo nhân lực phục vụ phát triển xa lộ thông tin tiểu vùng Mê Công; chia sẻ kinh nghiệm và hỗ trợ các nước Mê Công xây dựng và thực hiện mô hình tăng trưởng xanh. Thứ trưởng nhấn mạnh yêu cầu cấp thiết phải tăng cường hợp tác giữa các nước trong quản lý và sử dụng nguồn nước sông Mê Công, đặc biệt trước sức ép của gia tăng dân số và các hoạt động kinh tế, biến đổi khí hậu.
Bên cạnh kiểm điểm và định hướng hợp tác, các hội nghị cũng thảo luận về các vấn đề khu vực và quốc tế cùng quan tâm cũng như các thách thức đang nổi lên như an ninh lương thực, quản lý thiên tai, an ninh an toàn hàng hải, vấn đề Triều Tiên, cải tổ Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc...
Trong thảo luận, nhiều nước bày tỏ quan ngại sâu sắc về những diễn biến gần đây trên Biển Đông đối với hòa bình, ổn định, an ninh an toàn hàng hải ở khu vực, đặc biệt là những diễn biến phức tạp, gây phương hại đến vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của các quốc gia ven biển, khẳng định tất cả các nước phải tôn trọng luật pháp quốc tế và Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS).
Thứ trưởng Phạm Quang Vinh bày tỏ lo ngại về những diễn biến phức tạp gần đây ở Biển Đông, khẳng định lại lập trường của Chính phủ Việt Nam phản đối việc Trung Quốc phê chuẩn thành lập “thành phố Tam Sa” cũng như mời thầu 9 lô dầu khí nằm hoàn toàn trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam, vi phạm nghiêm trọng quyền chủ quyền và quyền tài phán của các quốc gia ven biển đối với vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa theo quy định của UNCLOS và trái với tinh thần DOC, gây phương hại đến hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn hàng hải ở khu vực.
Thứ trưởng nhấn mạnh lại các nguyên tắc về tôn trọng quyền chủ quyền và quyền tài phán của các quốc gia ven biển đối với vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa theo quy định của UNCLOS, giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, không sử dụng vũ lực, tôn trọng luật pháp quốc tế, nhất là UNCLOS và tinh thần DOC.
Trần Chí Hùng (P/v TTXVN tại Campuchia)