Vì sao giá vàng ‘nhảy múa’ lên hơn 93 triệu đồng/lượng?

Trong vòng 1 tháng tăng hơn 1,2 triệu đồng/lượng

Ghi nhận ngày 12/3, giá vàng trong nước đã đạt mức tăng mạnh so với những ngày trước đó. Cụ thể, lúc 15 giờ 30 phút, giá vàng SJC tại các cửa hàng vẫn neo ở mức mua vào 91,6 triệu đồng/lượng và bán ra 93,3 triệu đồng/lượng, tăng 600.000 đồng ở chiều mua và 300.000 đồng ở chiều bán so với phiên giao dịch trước.

Các thương hiệu vàng như DOJI và PNJ cũng đồng loạt điều chỉnh giá tăng, với mức mua vào từ 91,6 triệu đồng đến 92,2 triệu đồng mỗi lượng và mức bán ra dao động từ 93,3 triệu đồng đến 93,7 triệu đồng mỗi lượng.

So với đầu năm 2025, giá vàng trong nước đã tăng mạnh. Chỉ tính từ đầu tháng 1 đến nay, giá vàng SJC đã ghi nhận mức tăng lên đến 1,2 triệu đồng/lượng ở chiều mua và 0,9 triệu đồng/lượng ở chiều bán. Sự tăng giá này xuất phát từ nhu cầu mua vàng tăng cao, đặc biệt là trong bối cảnh lạm phát duy trì ở mức 4,2%, cao hơn mục tiêu 3 - 4%, khiến người dân tìm đến vàng như một kênh trú ẩn an toàn cho tài sản.

Lý giải giá vàng liên tục tăng cao, các chuyên gia tài chính cho rằng, nguyên nhân đầu tiên và quan trọng nhất là việc nguồn cung vàng bị siết chặt. Trong suốt thời gian qua, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) duy trì độc quyền sản xuất vàng miếng SJC, đồng thời kiểm soát rất chặt chẽ việc nhập khẩu vàng nguyên liệu. Điều này đã dẫn đến tình trạng khan hiếm vàng, đặc biệt là khi nhu cầu vàng tăng mạnh trong khi nền kinh tế vẫn gặp phải những bất ổn về lạm phát, tỷ giá và những yếu tố ngoại vi.

Ngoài ra, nhu cầu tích trữ vàng của người dân ngày càng lớn hơn, nhất là khi họ nhìn thấy giá trị của đồng tiền Việt Nam (VND) có dấu hiệu suy yếu và vàng vẫn được xem là kênh trú ẩn an toàn. Trước sự lo ngại về lạm phát gia tăng, giá trị của tiền đồng giảm sút, nhiều hộ gia đình và các nhà đầu tư nhỏ lẻ đã đổ xô vào vàng như một cách để bảo vệ tài sản.

Theo khảo sát của Viện Kinh tế Việt Nam vào đầu tháng 3, khoảng 65% hộ gia đình tại TP Hồ Chí Minh và Hà Nội tăng mua vàng từ đầu năm do lo ngại lạm phát. Điều này đã tạo ra áp lực tăng cầu rất lớn trong khi nguồn cung vẫn bị kiểm soát chặt chẽ, khiến giá vàng trong nước có xu hướng tăng mạnh mẽ, với mức giá vàng SJC vượt qua ngưỡng 90 triệu đồng mỗi lượng vào ngày 12/3.

Ảnh hưởng từ thị trường vàng thế giới và chính sách quản lý

Bên cạnh những yếu tố trên, thị trường vàng trong nước còn chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ thị trường vàng thế giới. Cụ thể, ngày 12/3, giá vàng thế giới giao ngay tăng lên mức 2.918 USD mỗi ounce, cao hơn khoảng 20 USD so với phiên giao dịch trước đó. Mức giá này đã đạt cao nhất trong ba tháng qua và phản ánh một trong những xu hướng quan trọng của thị trường vàng toàn cầu.

Các yếu tố gây ra sự tăng giá vàng thế giới bao gồm lo ngại về suy thoái kinh tế toàn cầu, sự bất ổn về tình hình chính trị và tài chính ở nhiều khu vực và sự yếu đi của đồng USD. Đây là một yếu tố quan trọng khiến vàng trở thành một tài sản trú ẩn hấp dẫn, khi đồng USD giảm giá, vàng được định giá bằng USD, trở nên rẻ hơn đối với các nhà đầu tư ngoài Mỹ. Điều này đã thúc đẩy nhu cầu vàng, khiến giá vàng thế giới tăng mạnh và gián tiếp đẩy giá vàng trong nước lên cao. Ngoài ra, sự lo ngại về lạm phát tại các quốc gia lớn, đặc biệt là Mỹ, cũng khiến nhiều nhà đầu tư tìm đến vàng để bảo vệ tài sản.

Thị trường vàng toàn cầu cũng chứng kiến sự gia tăng mua vàng của các ngân hàng trung ương, đặc biệt là từ các quốc gia như Trung Quốc, Nga và Thổ Nhĩ Kỳ. Các quốc gia này tiếp tục mua vàng để đa dạng hóa dự trữ ngoại hối, đặc biệt là khi lo ngại về sự mất giá của đồng USD ngày càng tăng. Những động thái này đã tác động đến giá vàng toàn cầu, khiến nó có xu hướng tăng, qua đó ảnh hưởng đến giá vàng trong nước.

Theo nhận định của chuyên gia George Milling Stanley (State Street Global Advisors), giá vàng thế giới có thể đạt từ 3.000 - 3.200 USD/ounce vào cuối năm 2025 nếu lạm phát tại Mỹ tăng lên. Tuy nhiên, ông cũng không loại trừ khả năng giá vàng sẽ giảm xuống 2.400 USD/ounce nếu nền kinh tế toàn cầu phục hồi mạnh mẽ và các yếu tố hỗ trợ vàng giảm dần.

Trong khi đó, PGS.TS Nguyễn Quang Huy (CEO Khoa Tài chính - Ngân hàng Trường Đại học Nguyễn Trãi) nhấn mạnh, chính sách độc quyền sản xuất vàng miếng SJC của NHNN vừa là điểm mạnh, giúp ổn định thị trường vàng trong nước nhưng cũng là điểm yếu, khi kìm hãm sự cạnh tranh và không thể đáp ứng đủ nhu cầu ngày càng tăng. Theo đó, ông Quang Huy đề xuất cấp phép cho thêm 3 - 5 doanh nghiệp sản xuất vàng miếng để tăng nguồn cung và tạo sự cạnh tranh, giúp giảm áp lực lên giá vàng.

Tương tự, Hội đồng vàng Thế giới (WGC) cũng nhận định rằng, Việt Nam cần xóa bỏ độc quyền SJC và phát triển các sản phẩm đầu tư vàng hiện đại như quỹ ETF vàng để giảm bớt sự phụ thuộc vào vàng vật chất. WGC dự báo, nhu cầu vàng tại Việt Nam sẽ tăng 2 - 3% trong năm 2025, chủ yếu từ nhu cầu tích trữ vàng và sản xuất trang sức. Tổ chức này cũng khuyến nghị Chính phủ nới lỏng quy định nhập khẩu vàng để giảm chênh lệch giá và tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các doanh nghiệp vàng trong nước.

Trước áp lực giá vàng tăng cao, NHNN đã triển khai nhiều biện pháp để bình ổn thị trường vàng trong nước. Những biện pháp này không chỉ tập trung vào việc kiểm soát nguồn cung mà còn đối phó với tình trạng đầu cơ và thao túng giá, đồng thời chuẩn bị cho các giải pháp dài hạn.

Cụ thể, từ đầu năm 2025, NHNN đã bán vàng trực tiếp qua các ngân hàng thương mại lớn như Agribank, BIDV, Vietcombank, VietinBank và Công ty SJC. Đây là một động thái nhằm tăng cung vàng trong ngắn hạn, giúp giảm chênh lệch giá giữa thị trường trong nước và thế giới, đồng thời giảm sự khan hiếm vàng trong nước.

Ngoài ra, NHNN phối hợp với cơ quan chức năng thanh tra hơn 2.000 đại lý vàng trên cả nước trong quý 1/2025. Những nỗ lực này đã giúp phát hiện và xử phạt 15 trường hợp găm hàng và làm giá, góp phần kiềm chế tâm lý đầu cơ và thao túng giá trên thị trường vàng. Các biện pháp này phần nào giúp ổn định thị trường và ngăn chặn các hành vi không lành mạnh.

Về dài hạn, NHNN dự kiến sửa đổi Nghị định 24/2012 để cho phép các doanh nghiệp tư nhân nhập khẩu vàng nguyên liệu từ quý 3/2025. Điều này sẽ giúp giảm phụ thuộc vào nguồn cung vàng miếng SJC độc quyền và làm tăng tính cạnh tranh trong ngành vàng.

Mặt khác, NHNN cũng sẽ thành lập sàn giao dịch vàng quốc gia. Đề án này đang được nghiên cứu với mục tiêu chuẩn hóa giá vàng, tăng tính minh bạch và giảm biến động đột ngột của giá vàng trong nước. Khi thành lập, sàn giao dịch vàng quốc gia sẽ là công cụ hữu ích để tạo ra một thị trường vàng ổn định và minh bạch hơn.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng, những chính sách này tuy mang lại hiệu quả nhất định như giảm chênh lệch giá và ổn định tâm lý thị trường vàng nhưng về lâu dài, sự phụ thuộc vào nhập khẩu vàng quốc tế (do Việt Nam không sản xuất vàng) và tính bền vững của các biện pháp ngắn hạn vẫn là những vấn đề lớn cần được giải quyết trong thời gian tới. Theo đó, Chính phủ cần có những cải cách mạnh mẽ hơn để tạo ra một thị trường vàng minh bạch, hiệu quả và bền vững hơn trong tương lai.