Nhân viên y tế chăm sóc bệnh nhân mắc COVID-19 tại một bệnh viện ở Vũ Hán, Trung Quốc ngày 24/4/2020. Ảnh: THX/TTXVN
Theo báo Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng (SCMP), WHO đang chờ Bắc Kinh chấp thuận việc thành lập một nhóm quốc tế được cử đến quốc gia châu Á này để điều tra nguồn gốc của đại dịch COVID-19.
Trong một cuộc họp đặc biệt của ban điều hành WHO ngày 5/10, ông Mike Ryan - Giám đốc điều hành chương trình khẩn cấp y tế - thông báo tổ chức đã chọn được các chuyên gia từ khắp nơi trên thế giới để tham gia nhiệm vụ điều tra. Song giờ đây, việc ai sẽ được chọn vào nhóm và thời điểm họ được vào Trung Quốc tùy thuộc vào Bắc Kinh.
“Một danh sách các ứng viên đã được gửi cho giới chức Trung Quốc để cân nhắc và thực hiện các bước tiếp theo nhằm triển khai đội điều tra”, Giám đốc Ryan nói với nhóm cố vấn bao gồm đại diện các quốc gia thành viên.
WHO đang chịu sức ép trước yêu cầu của các quốc gia thành viên từ hồi tháng 5 về việc điều tra nguyên nhân vì sao virus SARS-CoV-2 gây ra COVID-19 lây từ động vật sang người.
Đầu tháng 8, hai chuyên gia của WHO đã làm việc với các quan chức y tế và nhà khoa học Trung Quốc để thành lập cơ sở cho đội điều tra. Trong một thông báo hồi tháng 7, WHO cho biết các chuyên gia quốc tế sẽ bắt đầu cuộc điều tra tại thành phố Vũ Hán – tâm dịch đầu tiên của Trung Quốc - “chỉ vài tuần” sau đó.
Tại cuộc họp ngày 5/10, các đại diện của Mỹ, Liên minh Châu Âu và Australia đã hối thúc WHO cử nhóm điều tra và chia sẻ thêm thông tin chi tiết về nhiệm vụ.
“Tính minh bạch trong công tác điều tra là rất quan trọng, chúng tôi muốn biết thêm thông tin về thành viên của nhóm điều tra và chương trình làm việc của nhóm”, thành viên ban điều hành WHO đại diện cho Australia - bà Caroline Edwards cho biết.
Tuy nhiên, giới quan sát nhận định WHO không thể cử một nhóm điều tra đến một quốc gia thành viên mà không có sự cho phép của nước chủ nhà.
Các nhà phân tích cho rằng tính hợp pháp của đội điều tra sẽ phụ thuộc vào ai tham gia và cách thức hoạt động, đặc biệt là sau những lời chỉ trích WHO đã dung túng cho Trung Quốc trong những tuần đầu bùng phát dịch bệnh. Mỹ cho rằng sự lây lan của COVID-19 xuất phát từ nguyên do WHO phụ thuộc vào thông tin ban đầu từ phía Bắc Kinh cung cấp.
Về phần mình, Trung Quốc luôn khẳng định họ giữ liên hệ chặt chẽ với WHO trong đại dịch. Đại diện của Ủy ban Y tế Quốc gia Trung Quốc Zhang Yang ngày 5/10 nói với ban điều hành: “Trung Quốc luôn minh bạch và trách nhiệm trong thực hiện các nghĩa vụ quốc tế”.
John Lee - một thành viên cấp cao tại Trung tâm Nghiên cứu Mỹ thuộc Đại học Sydney – nhận định nếu nhiệm vụ điều tra không được coi là đáng tin, điều này có thể ảnh hưởng đến vị thế của WHO.
Đầu năm, Bắc Kinh đã từ chối lời kêu gọi từ Mỹ và Australia về việc điều tra nguồn gốc của virus SARS-CoV-2 do Trung Quốc coi đây là âm mưu để đổ lỗi cho mình. Song cuối cùng, Bắc Kinh đã ủng hộ một nghị quyết của WHO kêu gọi điều tra khoa học.
Wang Yiwei - Giám đốc Viện Vấn đề Quốc tế và Trung tâm Nghiên cứu châu Âu tại Đại học Nhân dân - cho biết nhóm chuyên gia nên được WHO lựa chọn "dựa trên nền tảng chuyên môn" để tránh "chính trị hóa" một cuộc điều tra. Theo Dominic Meagher - một nghiên cứu sinh tại Đại học Quốc gia Australia ở Canberra, Trung Quốc muốn các chuyên gia không theo đuổi một chương trình nghị sự chính trị nào... Bất kỳ ai tiến hành cuộc điều tra đều không được phép vượt quá các điều khoản.