Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe (trái, trước) và phu nhân Akie (giữa) tại sân bay Haneda ở Tokyo, chuẩn bị khởi hành thăm chính thức Trung Quốc. Ảnh: KYODO/TTXVN
Đây là chuyến thăm đầu tiên của một nhà lãnh đạo Nhật Bản tới Trung Quốc trong gần 7 năm qua, mở ra hy vọng đưa mối quan hệ song phương vốn thường xuyên trong trạng thái căng thẳng bước sang một giai đoạn mới.
Theo hãng thông tấn Kyodo, phát biểu với báo giới tại Văn phòng Thủ tướng trước thềm chuyến thăm, Thủ tướng Abe nhấn mạnh "Nhật Bản và Trung Quốc cùng gách vác trách nhiệm lớn đối với thịnh vượng khu vực và thế giới", vì vậy, ông mong muốn có các cuộc đối thoại thẳng thắn với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Thủ tướng Lý Khắc Cường về nhiều vấn đề toàn cầu. Thủ tướng Nhật Bản cho biết trong chuyến thăm này, ông dự kiến sẽ trao đổi quan điểm với các nhà lãnh đạo Trung Quốc về các nỗ lực song phương nhằm thúc đẩy một hệ thống thương mại tự do và công bằng, cũng như đưa Biển Hoa Đông “thành vùng biển hòa bình, hợp tác và hữu nghị”.
Theo kế hoạch, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường sẽ tiếp Thủ tướng Abe ngay sau khi nhà lãnh đạo Nhật Bản tới Bắc Kinh và ông Abe sẽ dự buổi tiệc chiêu đãi nhân kỷ niệm 40 năm ngày hiệp ước hòa bình và hữu nghị giữa hai nước có hiệu lực. Ngày 26/10, Thủ tướng Abe sẽ có các cuộc hội đàm riêng rẽ với Thủ tướng Lý Khắc Cường và Chủ tịch Tập Cận Bình. Ông cũng sẽ tham dự tiệc chiêu đãi do Chủ tịch Tập Cận Bình và Phu nhân chủ trì.
Nhằm thúc đẩy các chuyến thăm song phương cấp cao, Thủ tướng Abe mong muốn mời Chủ tịch Trung Quốc thăm Nhật Bản vào tháng 6/2019, nhân dịp Nhật Bản đăng cai Hội nghị thượng đỉnh Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20) ở Osaka.
Theo các nguồn tin Nhật Bản, trong bối cảnh căng thẳng thương mại giữa Trung Quốc và Mỹ gia tăng, Thủ tướng Lý Khắc Cường có thể đồng ý thúc đẩy liên kết các nền kinh tế khu vực. Hai thủ tướng dự kiến cũng sẽ thông qua việc gia hạn hoán đổi tiền tệ, trị giá khoảng 3.000 tỷ yen (tương đương 26,6 tỷ USD), nhằm ứng phó với nguy cơ khủng hoảng tài chính.
Thủ tướng Abe dự kiến sẽ thông báo cho Thủ tướng Lý Khắc Cường về việc Nhật Bản sẽ ngừng các dự án viện trợ phát triển chính thức (ODA) cho Trung Quốc, vốn đã được thực hiện trong suốt 40 năm qua, song thay vào đó đề xuất thiết lập cơ chế đối thoại mới giữa hai nước nhằm thảo luận việc hợp tác, hỗ trợ xây dựng cơ sở hạ tầng tại các nước đang phát triển.
Về lĩnh vực an ninh, Thủ tướng Abe và các nhà lãnh đạo Trung Quốc có thể sẽ nhất trí hợp tác hướng tới phi hạt nhân hóa Bán đảo Triều Tiên. Hai nước cũng sẽ ký kết thỏa thuận tạo điều kiện cho việc phối hợp tìm kiếm và cứu nạn trong trường hợp xảy ra tai nạn trên biển.
Quan hệ giữa Nhật Bản và Trung Quốc căng thẳng trong nhiều năm qua do các vấn đề lịch sử và tranh chấp chủ quyền đối với quần đảo hiện do Nhật Bản kiểm soát và gọi là Senkaku trên biển Hoa Đông, trong khi Trung Quốc cũng nhận chủ quyền đối với quần đảo này và gọi là Điếu Ngư. Căng thẳng gia tăng sau khi Tokyo quốc hữu hóa quần đảo này năm 2012.