Đường phố tại Gorizia. Ảnh: Getty Images
Từ xa xưa, hai thị trấn Nova Gorica và Gorizia vốn là một và mang tên Gorizia. Nhưng đến năm 1947, Gorizia tách làm đôi khi Hiệp ước Paris thiết lập biên giới mới của châu Âu, hạn chế việc đi lại giữa Italy và Nam Tư.
Một ủy ban của phe Đồng minh đã quyết định rằng Gorizia thuộc về Italy và phần kém phát triển hơn của thị trấn nên nhập vào Slovenia lúc đó thuộc Nam Tư. Thị trấn mới về Slovenia được gọi là Nova Gorica. Kể từ thời điểm đó, Nova Gorica và Gorizia đóng vai trò hai thị trấn chia cắt giữa hai quốc gia.
Nhưng khi Slovenia gia nhập Liên minh châu Âu (EU) vào năm 2004, biên giới giữa hai thị trấn dần vô hình, tạo điều kiện giao lưu văn hóa lần đầu tiên sau nhiều thế hệ. Vào năm 2025, Gorizia cùng Nova Gorica sẽ tái hợp với tư cách là Thủ đô Văn hóa châu Âu xuyên quốc gia đầu tiên, thuộc khuôn khổ dự án có tên gọi là GO!2025.
Để vinh danh danh hiệu này, một lịch trình sự kiện văn hóa sôi động, bao gồm các buổi biểu diễn âm nhạc, khiêu vũ và triển lãm nghệ thuật đã được ra mắt.
Đài BBC (Anh) đưa tin, dự kiến sẽ có từ 2 đến 5 triệu du khách đổ về hai thị trấn này vào năm 2025, so với lượng khách du lịch thường niên là 250.000 người. Đây là một bước tiến lớn đối với điểm đến ít khách du lịch và xa xôi này.
Một góc Nova Gorica. Ảnh: Getty Images
Mặc dù từng chung một nguồn gốc nhưng Gorizia và Nova Gorica lại khá khác biệt. Gorizia là một thế giới cổ kính, với những con đường lát đá cuội và có nhiều quán cà phê. Ngược lại, Nova Gorica theo chủ nghĩa hiện đại, mới mẻ, có kiến trúc bê tông được bố trí theo các đường thẳng. Đó cũng là dấu hiệu rõ ràng nhất cho thấy bạn đã vượt qua một biên giới.
Kể từ năm 1985, danh diệu Thủ đô văn hóa châu Âu được EU trao tặng hàng năm cho một hoặc nhiều thị trấn, thành phố. Việc trở thành Thủ đô văn hóa châu Âu sẽ mang lại nhiều lợi ích, bao gồm nhận tài trợ của EU cho chương trình và cơ sở hạ tầng mới như tượng đài, cũng như quảng bá du lịch.
Gorizia và Nova Gorica là ứng cử viên xuyên quốc gia đầu tiên cho danh hiệu này. Về mặt hành chính, Gorizia và Nova Gorica là hai thị trấn riêng biệt, nhưng trên thực tế, hầu như mọi người sống ở đây đều nói cả tiếng Slovenia và tiếng Italy, người dân địa phương cũng sống và làm việc ở cả hai bên biên giới mà họ thích.