Tổng thống Nga Vladimir Putin. Ảnh: TASS
Theo hãng thông tấn TASS, thông tin này được tiết lộ trong các tài liệu mật của Chính phủ Mỹ, do Cơ quan Lưu trữ An ninh Quốc gia, một tổ chức nghiên cứu công lập thuộc Đại học George Washington, công bố.
Cụ thể, trong cuộc gặp với Tổng thống Bush năm 2008, ông Putin đã phát biểu: “Giờ đây, tôi muốn nhắc lại những gì tôi đã nói với bà Condi và ông Gates (khi đó là Ngoại trưởng Mỹ Condoleezza Rice và Bộ trưởng Quốc phòng Robert Gates) về vấn đề mở rộng NATO. Điều này có lẽ không còn mới mẻ với các vị và tôi không kỳ vọng một phản hồi nào; tôi chỉ muốn làm rõ quan điểm. Tôi muốn nhấn mạnh rằng việc một quốc gia như Ukraine gia nhập NATO sẽ tạo ra một cuộc xung đột lâu dài giữa chúng tôi và các vị”.
Khi Tổng thống Bush hỏi lý do vì sao ông nghĩ như vậy, ông Putin giải thích rằng điều này sẽ dẫn đến mối đe dọa từ việc NATO di chuyển các căn cứ quân sự và hệ thống vũ khí gần sát biên giới Nga. Ngoài ra, ông cũng lưu ý rằng không phải toàn bộ người dân Ukraine đều ủng hộ gia nhập NATO và vào thời điểm đó, khoảng 1/3 dân số Ukraine, tức khoảng 17 triệu người, là người Nga.
Trong một cuộc phỏng vấn với nhà báo Mỹ Tucker Carlson vào tháng 2/2024, Tổng thống Putin cũng cho rằng Mỹ đã gây áp lực lên các thành viên NATO khác, thúc đẩy việc mở rộng liên minh này để bao gồm cả Ukraine và Gruzia.
Ông nói: “Năm 2008, tại hội nghị thượng đỉnh Bucharest, họ tuyên bố rằng cánh cửa gia nhập NATO của Ukraine và Gruzia là rộng mở. Đức, Pháp dường như phản đối, cùng với một số quốc gia châu Âu khác. Nhưng sau đó, theo những gì tôi được biết, Tổng thống Bush - một chính trị gia cứng rắn - đã gây áp lực lên chúng tôi”.
Người đứng đầu Điện Kremlin tiếp tục giải thích rằng sau đó, phía Mỹ lại tuyên bố rằng Ukraine sẽ không gia nhập NATO. Ông cho biết đã ông phản hồi rằng mình không biết điều đó, chỉ biết rằng Mỹ đã đồng ý vào năm 2008. Ông thắc mắc tại sao Mỹ không thể tiếp tục đồng ý trong tương lai. Khi đó, phía Mỹ giải thích rằng họ đã bị gây áp lực vào năm 2008. Ông Putin cho rằng điều này thật vô lý và đặt câu hỏi tại sao Mỹ không thể bị gây áp lực thêm một lần nữa và lại đồng ý như trước.
Tháng 4/2008, tại hội nghị thượng đỉnh Bucharest, các quốc gia NATO đã đưa vào tuyên bố chung một cam kết bằng văn bản về việc sẽ kết nạp Ukraine và Gruzia vào liên minh này, mặc dù không nêu rõ thời gian cụ thể. Đến tháng 2/2019, Quốc hội Ukraine đã thông qua các sửa đổi trong hiến pháp, khẳng định rõ ràng mục tiêu gia nhập NATO của đất nước này. Tổng thống Volodymyr Zelensky cũng nhiều lần tuyên bố rằng Ukraine mong muốn gia nhập NATO.
Tuy nhiên, mới đây Tổng thống Zelensky thừa nhận Ukraine hiện chưa có cơ hội gia nhập NATO.
“Chúng tôi là những người thực tế. Chúng tôi thực sự muốn trở thành thành viên NATO. Điều đó là chính đáng. Nhưng chúng tôi hiểu rõ rằng cả Mỹ lẫn một số quốc gia khác hiện chưa sẵn sàng chấp nhận Ukraine. Còn Nga thì dĩ nhiên sẽ không bao giờ chấp nhận việc này”, trang tin Strana của Ukraine dẫn lời ông Zelensky ngày 9/12 cho hay.
Cuối tháng 11, truyền thông Mỹ đăng tải một kế hoạch hòa bình gồm 28 điểm do Washington soạn thảo, có sự tham vấn từ phía Nga. Bản đề xuất ban đầu gợi ý Ukraine có thể từ bỏ ý định gia nhập NATO.
Trước đó, vào ngày 2/12, CNN dẫn nguồn từ các nhà đàm phán hòa bình Mỹ cho biết NATO có thể ngăn Ukraine gia nhập liên minh này. Thông tin này được đưa ra sau nhiều tháng Kiev từ chối các điều kiện mà Moskva nêu ra, trong đó có yêu cầu về quy chế trung lập – điều mà Nga coi là then chốt trong việc giải quyết xung đột.
Ông Trump cũng từng nhấn mạnh luôn tồn tại một điều hiểu ngầm rằng Ukraine sẽ không gia nhập NATO, và điều này đã có từ rất lâu trước khi ông Putin lên nắm quyền.
Ông nhắc lại rằng trong lần gặp đầu tiên giữa Tổng thống Zelensky và Tổng thống Putin, phía Ukraine bày tỏ mong muốn lấy lại Crimea và trở thành thành viên NATO.
Tuy nhiên, theo báo Ukrainska Pravda, không rõ ông Trump đề cập đến cuộc gặp nào, bởi lần duy nhất ông Zelensky gặp trực tiếp Tổng thống Putin là tại Paris năm 2019. Ông Trump không tham dự sự kiện này và vấn đề Ukraine gia nhập NATO khi đó cũng không được đưa ra thảo luận.