Ngày 29/9/2024, Chủ tịch Quốc hội Iran Mohammad Baqer Qalibaf đã kêu gọi các cơ quan lập pháp và chính phủ của các quốc gia Hồi giáo có lập trường “răn đe” đối với Israel. Ảnh: THX/TTXVN
Trong bối cảnh bất ổn tại Trung Đông, sự gia tăng các hành động quân sự của Israel đã tạo ra một cú sốc lớn đối với Iran và các lực lượng dân quân thân Tehran trong khu vực. Hơn một năm qua, khu vực này đã luôn tiềm ẩn nguy cơ bùng nổ chiến tranh toàn diện. Tuy nhiên, hiện tại có thể coi là thời điểm nguy hiểm nhất khi Israel tiến hành các cuộc tấn công ở cả Gaza, Yemen và Liban, cho thấy rằng sự răn đe lâu dài đã bị phá vỡ.
Theo Sky News ngày 1/10, Iran từng tuyên bố sẽ có "phản ứng mạnh mẽ" trước các cuộc tấn công này, nhưng Tehran có vẻ như đã tính toán sai rủi ro mà đối thủ "không đội trời chung" của họ sẵn sàng chấp nhận. Sự không chắc chắn và nguy cơ từ những hành động quân sự mạnh mẽ của Israel đang khiến Iran tự hỏi liệu các cơ sở hạt nhân của họ có nằm trong danh sách các mục tiêu tiếp theo của Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) hay không.
Một trong những yếu tố quan trọng dẫn đến sự bất ngờ của Iran chính là việc các "quy tắc bất thành văn" trước đây, ngăn cản Israel tấn công trực tiếp vào Iran, đã bị phá vỡ. Những quy tắc này đã không còn có giá trị sau khi Israel thực hiện vụ tấn công một phó chỉ huy Lực lượng vệ binh cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) tại thủ đô Beirut, vụ tiêu diệt thủ lĩnh Hezbollah ở Liban, loại bỏ hầu hết các cơ sở chủ chốt của Hamas ở Gaza, và tiến hành các cuộc không kích lớn nhằm vào các mục tiêu của Houthi ở Yemen.
Hiện tại, các lực lượng Israel đang tiến hành một cuộc tấn công trên bộ vào Liban với mục tiêu làm suy yếu Hezbollah, nhóm mà Iran coi là một trong những lực lượng quan trọng nhất của mình. Tình hình hiện tại đã trở nên căng thẳng hơn bao giờ hết, và tốc độ cùng cường độ của các sự kiện xảy ra đã khiến không ai có thể đoán trước được điều gì sẽ xảy ra tiếp theo.
Iran rõ ràng nhận thức rằng ưu tiên hàng đầu của họ là khôi phục khả năng răn đe của mình. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, có thể đã quá muộn để làm điều này. Israel đang thực hiện các hành động nhằm đạt được sự thay đổi cơ bản trong cán cân quyền lực khu vực.
Matthew Saville, Giám đốc khoa học quân sự tại Viện Nghiên cứu Quốc phòng và An ninh (RUSI) có trụ sở tại Anh, nhận định rằng Iran nổi tiếng trong việc điều chỉnh các hoạt động của mình để tránh leo thang thành một cuộc chiến tranh toàn diện với Israel. Tuy nhiên, ông cho rằng Tehran đã có một sự đánh giá sai lầm nghiêm trọng về mức độ mà Israel, đặc biệt là Thủ tướng nước này Netanyahu, sẵn sàng chấp nhận rủi ro sau sự kiện ngày 7/10 năm ngoái, một cú sốc lớn đối với chính quyền Israel.
Theo nhà phân tích trên, cái gọi là “trục kháng cự” được thiết kế nhằm ngăn chặn các cuộc tấn công vào Iran, nhưng Tehran có thể không muốn mạo hiểm bắt đầu một cuộc chiến trực tiếp vì lợi ích của các đối tác của mình. Điều này cho thấy một sự cân nhắc tinh tế trong chiến lược của Iran, khi họ tìm cách bảo vệ lợi ích của mình mà không làm leo thang tình hình.