Nhân viên y tế điều trị cho bệnh nhân mắc COVID-19 tại một bệnh viện ở California, Mỹ. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN
Cytokine là nhóm protein đa chức năng do các tế bào miễn dịch tiết ra để giúp cơ thể vận hành hệ miễn dịch. Một phản ứng miễn dịch quá mức, giải phóng ồ ạt cytokine gây viêm - còn gọi là "cơn bão cytokine", có thể dẫn đến nguy cơ suy đa tạng và tử vong ở bệnh nhân COVID-19. Tuy nhiên, đến nay các nhà khoa học vẫn chưa xác định được cytokine nào thúc đẩy quá trình này. Việc xác định nồng độ của các cytokine này khi bệnh nhân nhập viện sẽ giúp các bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân nào có tiên lượng xấu, qua đó đưa ra liệu pháp điều trị phù hợp.
Tiến sĩ Emanuela Sozio tại Bệnh viện Bệnh truyền nhiễm ở Udine (Italy) và các đồng nghiệp tại Khoa Y học Xét nghiệm đã thực hiện một nghiên cứu hồi cứu dựa trên dữ liệu của 415 bệnh nhân nhập viện vì COVID-19 từ tháng 5/2020 - 3/2021, trong đó 65,5% là nam giới. Các bệnh nhân đều có các triệu chứng nghiêm trọng của COVID-19. Trong số đó, 15,7% bệnh nhân tử vong tại bệnh viện và 23,6% chuyển biến nặng (phải đặt nội khí quản và/hoặc tử vong).
Các nhà nghiên cứu đã tiến hành đo nồng độ của một nhóm cytokine trong huyết thanh của những người tham gia nghiên cứu hồi cứu khi nhập viện và so sánh với nồng độ cytokine này khi tình trạng bệnh COVID-19 của họ chuyển biến nặng. Các dấu ấn sinh học khác như protein phản ứng C (CRP) và dấu ấn sinh học vùng giữa tiền hormon (MR-proADM) cũng được thu thập và so sánh.
Từ đó, các nhà nghiên cứu đã có thể xây dựng một cây quyết định (mô hình đưa ra quyết định dựa trên các câu hỏi) cho phép họ dự đoán những bệnh nhân có nguy cơ mắc bệnh nặng, dựa trên nồng độ cytokine và các dấu ấn sinh học khác trong máu.
Họ đã chia các bệnh nhân thành hai nhóm, dựa trên nồng độ IL-6 (một cytokine tiền viêm) của họ, trước khi đo và so sánh nồng độ các loại cytokine IL-10, sIL2Ra, IP10 cùng MR-proADM và CRP của bệnh nhân để xác định liệu họ có nguy cơ chuyển nặng hoặc tử vong hay không. Phân tích cũng cho thấy nồng độ IP-10 cao khi nhập viện có thể báo hiệu một phản ứng miễn dịch quá mức có thể dẫn đến nguy cơ xơ phổi và phải đặt nội khí quản.
Ngoài ra, các nhà nghiên cứu phát hiện rằng nồng độ IL-6 cao có thể đồng nghĩa nồng độ sIL2Ra và IL-10 (có vai trò chống viêm) cũng cao. Phát hiện này có ý nghĩa rất quan trọng bởi trong những trường hợp như vậy, các loại thuốc ức chế miễn dịch thường được sử dụng để điều trị bệnh nhân COVID-19 thể nặng có thể gây hại nhiều hơn lợi.
Tiến sĩ Sozio kết luận không phải lúc nào cũng có thể xác định được bệnh nhân COVID-19 nào có tiên lượng xấu nhất. Tuy nhiên, phát hiện và điều trị phản ứng viêm quá mức càng sớm ngăn chặn tình trạng này, qua đó tránh được những tổn thương không thể phục hồi ở các cơ quan trong cơ thể.