Rác thải nhựa tại cơ sở tái chế. Ảnh tư liệu - minh họa: Yonhap/TTXVN
Theo kế hoạch, vòng đàm phán thứ 5 sẽ kết thúc trong ngày 14/8 theo giờ Thụy Sĩ (tức ngày 15/8 theo giờ Việt Nam).
Vấn đề lớn nhất trong các cuộc đàm phán là liệu hiệp ước có nên áp đặt giới hạn sản xuất nhựa mới hay thay vào đó tập trung vào những vấn đề như thiết kế, tái chế và tái sử dụng tốt hơn. Bản dự thảo mới có đề cập đến sản xuất nhựa trong phần mở đầu, khẳng định lại tầm quan trọng của việc thúc đẩy sản xuất và tiêu thụ nhựa bền vững. Tuy nhiên, văn kiện mới này không có điều khoản nào về sản xuất và không đề cập đến hóa chất, như từng được nêu trong bản dự thảo trước đó.
Các cuộc thương lượng tiếp tục rơi vào bế tắc trong những giờ cuối hôm 14/8, sau khi Nhóm các nước tham vọng cao chấm dứt ô nhiễm nhựa (High Ambition Coalition to End Plastic Pollution) đã bác bỏ dự thảo mới được đưa ra hôm 13/8.
Một số nước thuộc nhóm trên, gồm Panama, Kenya, Pháp và Anh, đã bày tỏ thất vọng trước việc dự thảo mới hiệp ước chống ô nhiễm nhựa toàn cầu không còn đề cập đến nội dung hạn chế sản xuất nhựa hoặc giải quyết các hóa chất được sử dụng trong các sản phẩm nhựa, cũng như tác hại đối với sức khỏe.Ngược lại, nhóm các nước sản xuất dầu cho rằng không nên hạn chế việc sản xuất nhựa nguyên sinh từ dầu mỏ, than đá và khí đốt, còn một số quốc gia khác lại ủng hộ áp giới hạn và tăng kiểm soát đối với sản phẩm nhựa cùng hóa chất nguy hại.
Trước những khác biệt hoàn toàn về lập trường này, bà Zaynab Sadan thuộc Quỹ Quốc tế Bảo vệ Thiên nhiên (WWF) nhận định mức độ đồng thuận hiện vẫn “xa vời” như suốt gần 3 năm đàm phán qua, nhấn mạnh “khó có có khả năng tất cả các nước có thể thu hẹp khác biệt”.
Bà Giulia Carlini, luật sư cao cấp thuộc Chương trình Sức khỏe Môi trường của Trung tâm Luật Môi trường Quốc tế (CIEL), cho rằng các bên cần tận dụng tối đa thời gian trong ngày đàm phán cuối để tìm ra văn bản có thể hiện thực hóa cam kết chấm dứt ô nhiễm nhựa. Bộ trưởng Khí hậu và Môi trường Na Uy Andreas Bjelland Eriksen, đồng chủ tịch Nhóm các nước tham vọng cao, kêu gọi mọi bên nhượng bộ và sẵn sàng thảo luận lại một số điều khoản để tạo ra thỏa thuận đáp ứng lợi ích chung, kể cả khả năng xem xét lại các hạn chế về hóa chất và sản xuất.
Ông Ross Eisenberg, Chủ tịch tổ chức America’s Plastic Makers thuộc Hội đồng Hóa học Mỹ, bày tỏ lạc quan rằng một thỏa thuận như dự thảo gần nhất có thể mang lại lợi ích cho ngành công nghiệp, xã hội và môi trường. Tuy nhiên, Hội đồng này - vốn ủng hộ hiệp ước không giới hạn sản xuất nhựa - cảnh báo Mỹ có thể không phê chuẩn nếu văn bản chứa các điều khoản cấm hóa chất hoặc hạn chế sản xuất.
Ở chiều ngược lại, nghị sĩ Colombia Juan Carlos Loazada cho rằng kịch bản không đạt được thỏa thuận vẫn khả dĩ hơn việc nội dung hiệp ước chỉ ở mức chung chung, thiếu hiệu quả. Khoảng 300 doanh nghiệp, trong đó có Unilever, kêu gọi một hiệp ước tham vọng, hài hòa các quy định trên toàn cầu. Đại diện Unilever cảnh báo rằng nếu không đạt được mức độ hài hòa này, “nguy cơ phân mảnh sẽ gia tăng và chi phí sẽ cao hơn”.
Hơn 1.000 đại biểu đang tham dự vòng đàm phán thứ 6 tại Geneva (ngày 5-14/8), sau khi cuộc họp của Ủy ban Đàm phán Liên chính phủ phiên thứ 5 (INC-5) ở Hàn Quốc cuối năm ngoái kết thúc mà không đạt kết quả. Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) cảnh báo nếu không có biện pháp can thiệp, sản lượng nhựa toàn cầu có thể tăng gấp 3 vào năm 2060, gây thêm áp lực đối với đại dương, đe dọa sức khỏe con người và làm trầm trọng biến đổi khí hậu.