Người dân ở New York, Mỹ đeo khẩu trang phòng ngừa dịch COVID-19. Ảnh: THX/TTXVN
Theo New York Times, ngày 29/12/2020, một Vệ binh Quốc gia bang Colorado trở thành trường hợp mắc COVID-19 đầu tiên tại Mỹ nhiễm một biến thể virus SARS-CoV-2 mới.
Tin tức trở nên chấn động. Biến thể với tên khoa học B.1.1.7 lần đầu tiên được biết đến với ca bệnh ở Anh, đã bắt đầu lan mạnh trên toàn châu Âu và đe dọa kịch bản tương tự tại Mỹ. Bên cạnh đó, các biến thể khác cũng đã bắt đầu xuất hiện rải rác ở một số nơi trên nước Mỹ. Chúng bao gồm biến thể được tìm thấy ca mắc đầu tiên ở Nam Phi và Brazil, có khả năng vượt mặt hệ thống miễn dịch.
Thời điểm xuất hiện của các biến thể này cũng không thể nào tệ hơn. Mỹ chứng kiến các ca bệnh tăng nhanh chóng sau kỳ nghỉ. Trong khi đó, việc phân phối vaccine ngừa COVID-19 của các hãng như Moderna và Pfizer-BioNTech bị ảnh hưởng bởi tình trạng hỗn loạn và các thông tin sai lệch. Các nhà khoa học cảnh báo những biến thể virus SARS-CoV-2 mới, đặc biệt là B.1.1.7 – có thể bùng phát làn sóng dịch bệnh thứ 4 tại Mỹ và hệ thống y tế vốn dĩ đã mong manh trong ba làn sóng trước đó càng thêm kiệt quệ.
Tuy nhiên, viễn cảnh đó đã không xảy ra. Thay vì làn sóng thứ 4, nước Mỹ chỉ ghi nhận những đợt bùng phát nhỏ trên toàn quốc. Thực tế, biến thể B.1.1.7 gây ra 3/4 số ca mắc COVID-19 ghi nhận tại Mỹ từ đầu năm 2021 đến nay. Tuy nhiên, số ca mắc mới mỗi ngày tại Mỹ đã có xu hướng giảm từ tháng 4 và giảm hơn 85% so với đợt cao điểm hồi tháng 1.
“Chúng ta thực sự đã làm tốt hơn những gì tôi mong đợi”, nhà virus học Kristian Andersen tại Viện nghiên cứu Scripps ở California nhận định.
Các chuyên gia chỉ ra sự kết hợp của những yếu tố bao gồm đeo khẩu trang, giãn cách xã hội, các biện pháp hạn chế và hàng chục triệu người Mỹ được tiêm vaccine đã ngăn ngừa thảm kịch xảy ra. Bên cạnh đó, các nhà khoa học cũng tin rằng so sánh với những biến thể khác, biến thể B.1.1.7 yếu thế hơn khi so về mức độ kháng vaccine hiện hành.
“Tôi nghĩ chúng ta đã rất may mắn. Chúng ta đã được vaccine cứu sống”, chuyên gia dịch tễ học Nathan Grubaugh tại Đại học Yale cho hay.
Khi biến thể B.1.1.7 xuất hiện vào cuối tháng 12 năm ngoái, các loại biến thể mới khác với những kết hợp đột biến nguy hiểm hơn cũng lộ diện. Các nhà khoa học đã lao vào nghiên cứu so sánh sức mạnh của những biến thể này.
Hồi tháng 1, các nhà nghiên cứu ở California đã phát hiện ra một biến thể với 10 đột biến đang trở nên phổ biến hơn tại bang và bắt đầu lây lan sang các bang khác. Các thí nghiệm cho thấy biến thể này dễ lây lan hơn và có thể né tránh phương pháp điều trị bằng kháng thể trước đó hiệu quả đối với virus trước đây.
Trong những tháng sau đó, Mỹ đã cải thiện đáng kể việc giám sát phương thức các biến thể đột biến. Tuần trước, trên 28.800 bộ gien virus lấy từ 10% tổng số các trường hợp dương tính đã được tải lên cơ sở dữ liệu trực tuyến quốc tế có tên GISAID, cung cấp cho các nhà khoa học một bức tranh tổng thể để quan sát cách các biến thể cạnh tranh với nhau.
Kết quả, biến thể tại California là một biến thể yếu. Số lượng ca nhiễm biến thể này giảm mạnh trong tháng 2 và tháng 3. Hiện nó chỉ còn tồn tại ở một số vùng ở phía Bắc California, trong khi khu vực phía Nam hoàn toàn vắng bóng. Trên thực tế, biến thể B.1.1.7 mới là biến thể gây ra đa số các ca mắc mới tại khu vực này, với 66%.
Ở bên kia đất nước, các nhà nghiên cứu trong tháng 2 phát hiện một biến thể khác có tên gọi B.1.526 lây lan nhanh tại New York và có khả năng trở thành đối thủ đáng gờm với B.1.1.7. Tuy nhiên, cuối cùng, các cuộc nghiên cứu phát hiện biến thể này có khả năng lây nhiễm cao hơn không đáng kể so với thể thường và thấp hơn nhiều so với B.1.1.7.
Tiêm vaccine ngừa COVID-19 cho người dân tại bang Ohio, Mỹ ngày 10/2/2021. Ảnh: AFP/TTXVN
Vậy điều gì đã khiến biến thể B.1.1.7 đẩy lui những biến thể khác trong cuộc cạnh tranh về sức mạnh lây nhiễm? Cho đến nay, các nhà khoa học vẫn chưa có lời giải đáp.
Theo nhà dịch tễ học Emma Hodcroft tại Đại học Bern, mặc dù B.1.1.7 có khả năng lây nhiễm cao hơn thể thường đến 60% song cách thức lây nhiễm thì không hề khác biệt. “B.1.1.7 dễ lây lan hơn, nhưng nó không thể nhảy xuyên qua khẩu trang. Chính vì vậy chúng ta có thể ngăn chặn sự lây nhiễm”, Tiến sĩ Hodcroft chỉ ra phần lớn chính quyền các bang đều tiếp tục thực hiện các biện pháp phòng ngừa một phần đối với các nhóm tụ tập trong nhà và quy định đeo khẩu trang bắt buộc đã góp phần làm hạn chế sự lây lan của biến thể mới.