Chuyển bệnh nhân mắc COVID-19 tới bệnh viện Wyckoff ở Brooklyn, New York, Mỹ ngày 5/4/2020. Ảnh: AFP/TTXVN
Trong khi các nỗ lực chống COVID-19 tập trung vào điều trị các bệnh lý hô hấp, bảo đảm đủ nguồn cung máy thở, các bác sĩ trên tuyến đầu lại đang đối diện với một bí ẩn y khoa mới. Ngoài tổn thương phổi, nhiều bệnh nhân COVID-19 cũng có biểu hiện về bệnh tim, tử vong vì suy tim. Khi có được dữ liệu ngày một nhiều từ Trung Quốc, Italy, hay bang Washington, New York, các chuyên gia y tế tin rằng SARS-CoV-2 có thể ảnh hưởng đến cơ tim. Nghiên cứu bước đầu cho thấy tổn thương tim xuất hiện trung bình ở 1/5 bệnh nhân, dẫn đến suy tim và thậm chí tử vọng ở những người không có biểu hiện bệnh lý nền liên quan đến hô hấp.
Điều này có thể thay đổi cách thức điều trị của bác sĩ và bệnh viện đối với bệnh nhân, đặc biệt là ở giai đoạn đầu mắc bệnh. Nó cũng có thể mở ra mặt trận thứ hai trong cuộc chiến chống COVID-19, với yêu cầu mới cần phải lưu ý với những người có vấn đề tim mạch trước khi nhập viện, nhu cầu mới đối với thiết bị và sau cùng là các kế hoạch điều trị đối chứng trụy tim với những người sống sót. “Việc trả lời câu hỏi sau sẽ có ý nghĩa đặc biệt quan trọng: Liệu có phải virus tấn công tim và chúng ta có thể làm được điều gì đó để ngăn chặn? Điều này có thể cứu sống người bệnh”, bác sĩ Ulrich Jorde, người đứng đầu bộ phận điều trị suy tim, phẫu thuật tim và hỗ trợ tuần hoàn cơ học tại Hệ thống bệnh viện Montefiore Health System ở thành phố New York chia sẻ.
Những bất ổn về tim mạch là do virus tự thân nó gây ra, hay tình cờ là sản phẩm của phản ứng cơ thể người trước xâm nhập của virus hiện là điều giới y khoa chưa giải mã được khi họ cố gắng tìm hiểu đầy đủ về COVID-19. Rất khó để xác định virus ảnh hưởng ra sao đến tim mạch, một phần là bởi ốm bệnh nặng cũng có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe tim. Theo bác sĩ Robert Bonow, Giáo sư tim mạch tại Đại học Y khoa Feinberg thuộc Đại học Northwestern (Mỹ), những người hấp hối vì viêm phổi nặng cuối cùng sẽ chết bởi vì tim ngừng đập, đó là bởi người bệnh không thể lấy đủ ô xy cho hệ thống và mọi thứ ngừng lại. Bonow và nhiều chuyên gia tim mạch tin rằng, COVID-19 có thể gây ảnh hưởng, hủy hoại tim mạch theo 4 hoặc 5 cách khác nhau và một bệnh nhân có thể chịu tác động theo hơn một cách.
Các bác sĩ từ lâu đã biết rằng bất kể một ca bệnh nặng nào, ngay cả chỉ dừng ở mức phẫu thuật hông, đều có thể tạo ra những sức ép đủ để gây hại cho tim. Hơn thế, những biểu hiện bệnh như viêm phổi có thể gây ra tình trạng viêm nhiễm lan rộng trong cơ thể. Điều này đến lượt nó lại khiến cho các động mạch hoạt động không ổn định, gây đột quỵ. Viêm nhiễm cũng có thể gây ra các bệnh lý khác như phì đại cơ tim, dẫn đến làm yếu cơ tim và thậm chí là trụy tim. Theo Bonow, tổn thương quan sát được ở các bệnh nhân COVID-19 có thể là do xâm nhập trực tiếp của virus vào cơ tim. Những nghiên cứu bước đầu cho thấy, virus xâm lấn một số thụ thể (receptor) trong phổi và họ cũng tìm ra thụ thể này trong các cơ tim.
Những số liệu ban đầu từ Trung Quốc có thể là một lời giải thích. Tháng 3 vừa qua, các bác sĩ tại Trung Quốc cho công bố hai công trình nghiên cứu, bước đầu đề cập đến mối liên hệ giữa các vấn đề tim mạch với bệnh nhân mắc COVID-19. Khảo sát trên 416 bệnh nhân nhập viện, các nhà nghiên cứu nhận thấy 19% có biểu hiện tổn thương tim và những người tổn thương thường có tỉ lệ tử vong cao hơn: 51% người mắc COVID-19 bị suy tim tử vong so với 4,5 % người nhiễm virus nhưng không có biểu hiện tổn thương tim. Bệnh nhân có bệnh lý nền về tim trước khi nhiễm SARS-CoV-2 cũng thường là số chịu tổn thương tim sau đó. Nhưng một số bệnh nhân không mắc bệnh tim trước đó cũng cho thấy những tín hiệu suy tim khi nhiễm bệnh. Thực tế, người mắc bệnh lý nền về tim và phải chịu tổn thương tim khi nhiễm virus dễ tử vong hơn số trước đó không mắc bệnh tim nhưng vẫn bị suy tim khi dương tính với SARS-CoV-2.
Hiện chưa rõ nguyên nhân tại sao các bệnh nhân COVID-19 lại có mức độ tổn thương tim khác nhau. Điều này đặt ra yêu cầu cần phải giám sát kĩ hơn các dấu ấn tim (cardiac markers) ở các bệnh nhân – ông Jorde nhận định. Nếu các bác sĩ ở New York City, bang Washington và nhiều điểm nóng dịch bệnh khác có thể bắt đầu phân định được virus SARS-CoV-2 ảnh hưởng đến tim ra sao, họ có thể lập ra bảng nguy cơ và nhiều hướng dẫn khác để giúp các cơ sở y tế quản lý bệnh nhân mắc COVID-19. “Chúng ta có lẽ sẽ phải mặc định rằng virus tác động trực tiếp đến phổi. Phải tìm ra được sự thật rõ ràng”, ông Jorde nói .