Nhà máy lọc dầu ở Tây Siberia, Nga. Ảnh: AFP/TTXVN
Theo tờ Politico ngày 23/10, CH Séc đang đối mặt với một tình huống khá phức tạp. Mặc dù đã có những cam kết nhằm giảm phụ thuộc dầu mỏ Nga, nhưng một thông tin gần đây đã chỉ ra rằng ngành công nghiệp lọc dầu của nước này lại đang kiếm được hàng tỷ euro từ việc nhập khẩu dầu giá rẻ từ Moskva.
Cụ thể, công ty Orlen Unipetrol đã kiếm được lợi nhuận thặng dư khoảng 1,2 tỷ euro trong bối cảnh này, mặc dù có những lựa chọn thay thế khả thi từ các nguồn khác.
Theo báo cáo từ Trung tâm Nghiên cứu Dân chủ và Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Không khí Sạch, Séc đã chi hơn 7 tỷ euro cho dầu khí của Nga, gấp hơn năm lần so với 1,29 tỷ euro mà nước này đã cung cấp viện trợ cho Ukraine. Điều này cho thấy sự mâu thuẫn giữa cam kết chính trị của Séc đối với Ukraine và thực tế kinh tế của ngành công nghiệp trong nước.
Trong năm 2023, Séc đã tăng tỷ lệ phụ thuộc vào dầu mỏ của Nga lên tới 60%, mặc dù Praha đã tuyên bố sẽ nỗ lực để giảm bớt phụ thuộc. Nguyên nhân chính của tình trạng này là giá dầu của Nga thấp hơn khoảng 21% so với các loại dầu thay thế, chẳng hạn như dầu từ Azerbaijan. Điều này đã tạo điều kiện cho Orlen Unipetrol thu lợi từ chênh lệch giá, góp phần đáng kể vào doanh thu và lợi nhuận của công ty.
Liên minh châu Âu (EU) đã cấp cho Séc quyền miễn trừ khỏi lệnh cấm dầu của Nga sau khi xung đột ở Ukraine nổ ra năm 2022. Mục tiêu của việc miễn trừ này là giúp các quốc gia không giáp biển ở Trung Âu, bao gồm cả Séc, có thời gian để tìm kiếm các nguồn cung cấp năng lượng thay thế. Tuy nhiên, việc này đã dẫn đến một thực tế trái ngược: Séc không những không giảm được phụ thuộc vào dầu mỏ của Nga mà còn gia tăng phụ thuộc.
Martin Vladimirov, Giám đốc năng lượng và khí hậu tại Trung tâm Nghiên cứu Dân chủ, cho biết Séc hoàn toàn có khả năng tìm kiếm các nguồn cung cấp dầu thô từ các tuyến đường ống khác. Ông Vladimirov nhấn mạnh rằng nếu sử dụng các cơ sở hạ tầng hiện có, Séc có thể dễ dàng chuyển đổi sang các loại dầu không phải của Nga.
Mặc dù Bộ Công thương Séc khẳng định cam kết giảm thiểu phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch của Nga, nhưng nhiều ý kiến từ các chuyên gia cho rằng Chính phủ Séc không thể kiểm soát các quyết định của những công ty tư nhân như Orlen Unipetrol. Điều này đã dẫn đến sự chỉ trích từ phía các nhà lãnh đạo Ukraine, những người bày tỏ thất vọng về việc các quốc gia đồng minh và đối tác vẫn tiếp tục mua dầu của Nga.
Orlen Unipetrol cũng đã lên tiếng bảo vệ quyết định kinh doanh của mình, khẳng định rằng công ty "tuân thủ mọi luật pháp và quy định trong nước và quốc tế hiện hành". Công ty cho biết hiện tại khoảng 90% dầu được chế biến tại các nhà máy của họ đến từ các nguồn ngoài Nga.