Nga và Mỹ có thể cân nhắc những điều khoản nào cho lệnh ngừng bắn ở Ukraine?

Cuộc điện đàm giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin và người đồng cấp Mỹ Donald Trump vào ngày 18/3 đang thu hút sự chú ý đặc biệt, nhất trong bối cảnh xung đột Ukraine vẫn chưa có hồi kết. Báo Vedomosti (Nga) dẫn thông tin từ Điện Kremlin cho biết, hai nhà lãnh đạo dự kiến thảo luận về các vấn đề như phân định lãnh thổ, nhà máy điện hạt nhân, và việc "phân phối lại một số tài sản". Đây được xem là nỗ lực mới nhằm tìm kiếm tiếng nói chung cho một lệnh ngừng bắn, dù hành trình này còn nhiều chông gai.

Thứ trưởng Ngoại giao Nga Alexander Grushko trước đó lưu ý rằng việc đạt được hòa bình lâu dài ở Ukraine chỉ có thể thực hiện được thông qua việc đưa ra các bảo đảm an ninh mạnh mẽ cho Moskva từ Mỹ và NATO, và một phần trước mắt của những bảo đảm này phải là vị thế trung lập của Ukraine - cam kết từ chối tư cách thành viên NATO của Kiev.

Ngoài ra, ông Grushko gọi những tuyên bố về ý định của các nhà lãnh đạo các nước thành viên NATO ở châu Âu gửi quân tới Ukraine với tư cách là lực lượng gìn giữ hòa bình là "vô lý". Nhìn chung, Thứ trưởng Grushko coi việc thảo luận về gìn giữ hòa bình trong bối cảnh cuộc xung đột hiện nay là “một nỗ lực đảo ngược tình thế”.

Theo ông Grushko, vấn đề hỗ trợ quốc tế cho thỏa thuận này chỉ có thể được giải quyết “khi thỏa thuận này được xây dựng”. Ông Grushko nhấn mạnh rằng điều này có thể liên quan đến các quan sát viên phi vũ trang, một phái bộ dân sự sẽ giám sát việc thực hiện từng điểm riêng lẻ của thỏa thuận này hoặc các cơ chế bảo đảm.

Tuy nhiên, Kiev vẫn kiên định mục tiêu gia nhập NATO. Bộ trưởng Ngoại giao Ukraine Andrey Sybiga tuyên bố: "Đây là ưu tiên hàng đầu để đảm bảo an ninh quốc gia". Trong khi cả Tổng thống Trump và các thành viên trong chính quyền của ông đều nhiều lần nhấn mạnh rằng Kiev không nhất thiết phải gia nhập liên minh quân sự do Mỹ đứng đầu, sự chia rẽ giữa các bên khiến đàm phán trở nên phức tạp.

Ngoài ra, Nga không chỉ yêu cầu Ukraine trung lập mà còn muốn Mỹ và NATO đưa ra các cam kết ràng buộc pháp lý. Theo Dmitry Kornev, chuyên gia quân sự kiêm người sáng lập cổng thông tin Quân sự Nga, các thỏa thuận "cần xác định rõ cơ chế giám sát, có thể thông qua tổ chức quốc tế hoặc quốc gia thứ ba như Trung Quốc, Ấn Độ". Sự tham gia của bên thứ ba được kỳ vọng tạo tính khách quan, nhưng việc lựa chọn đối tác nào vẫn là vấn đề gây tranh cãi.

Trong khi đó, giới phân tích nhận định, Tổng thống Mỹ đang chịu sức ép lớn về mặt chính trị. Bà Victoria Zhuravleva, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Bắc Mỹ (Viện Kinh tế Thế giới và Quan hệ Quốc tế Moskva), cho biết: "Tổng thống Trump cần kết quả nhanh để thông báo cho cử tri trước bầu cử giữa nhiệm kỳ tháng 11/2026. Nếu ngoại giao thất bại, ông ấy có thể đổ lỗi cho mọi người, kể cả Nga". 

Một điểm đáng chú ý trong tuyên bố của ông Trump là đề cập đến việc "phân phối lại tài sản", bao gồm cả nhà máy điện hạt nhân. Khi được phóng viên Reuters hỏi về chủ đề mà các nhà lãnh đạo Mỹ và Nga sẽ đề cập, Tổng thống Trump đã nói về "đất đai" và "nhà máy điện hạt nhân". Tổng thống Trump cũng nhấn mạnh rằng ông đã nói chuyện với Kiev và Moskva về việc “phân chia một số tài sản”.

Đặc phái viên của Tổng thống Mỹ Steven Witkoff cho biết: "Có những khu vực mà chúng ta đều biết là người Nga đang nhắm tới. Ở đó (tại Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhya – Vedomosti) có một lò phản ứng hạt nhân cung cấp khá nhiều điện cho Ukraine. Vấn đề này cần phải được giải quyết".

Kênh CNN (Mỹ) ngày 18/3 cũng đưa tin rằng Tổng thống Putin và ông Trump có thể sẽ thảo luận về một cuộc gặp riêng trong cuộc điện đàm lần này giữa họ, trích lời một phát ngôn viên Nhà Trắng. Người phát ngôn Nhà Trắng nêu rõ cuộc gặp riêng mà các nhà lãnh đạo đã nhất trí trong cuộc điện đàm đầu tiên vào ngày 12/2 có thể trở thành một trong những chủ đề của cuộc đối thoại sắp diễn ra.

Theo CNN, cuộc điện đàm lần này sẽ là phép thử quan trọng để xem liệu Tổng thống Trump có thể thực hiện được lời hứa trong chiến dịch tranh cử là chấm dứt giao tranh ở Ukraine hay không.