Nhà máy hạt nhân Bushehr nằm cách thủ đô Tehran 1.200 km. Ảnh: Reuters |
Hãng tin Sputnik (Nga) cho rằng phát biểu trên được coi là lời đáp trả đối với tuyên bố của Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo. Ngoại trưởng Pompeo vào ngày 21/5 đã trình bày cách tiếp cận mới của Mỹ đối với vấn đề hạt nhân Iran, trong đó dọa áp đặt “lệnh trừng phạt mạnh nhất trong lịch sử” đối với Tehran nếu lãnh đạo nước Cộng hòa Hồi giáo này không thay đổi chính sách.
Đài BBC (Anh) cho biết Ngoại trưởng Pompeo cảnh báo rằng Iran có thể “phải chiến đấu để bảo vệ nền kinh tế” một khi lệnh trừng phạt của Mỹ có hiệu lực.
Ông Pompeo đã tiết lộ về “kế hoạch B” đối với Iran, theo đó nêu 12 điều kiện Washington cần để có thể bắt đầu “thỏa thuận mới” với Tehran. Ngoại trưởng Mỹ còn nêu rõ các lệnh trừng phạt sẽ được nới lỏng khi Washington thật sự nhận thấy có thay đổi trong chính sách của Iran.
Các quan chức chính quyền Mỹ cho biết kế hoạch
này là để tập hợp một liên minh toàn cầu nhằm gây áp lực với Iran trong các cuộc
đàm phán về “một cấu trúc an ninh mới”, chứ không chỉ về chương trình hạt nhân
của Tehran. Trong bài phát biểu của mình, Ngoại trưởng Pompeo nói rõ 12 yêu
cầu đối với Iran có việc dừng hoạt động làm giàu urani, cam kết
không tái chế plutoni, đóng cửa các lò phản ứng nước nặng, đồng thời công khai
toàn bộ khía cạnh quân sự trong chương trình hạt nhân, vĩnh viễn từ bỏ các hoạt
động này dưới sự kiểm chứng của bên ngoài.
Trong số các yêu cầu còn có nội dung liên quan đến việc cho phép các thanh sát
viên tiếp cận không hạn chế các cơ sở hạt nhân, ngừng phát triển chương trình
tên lửa đạn đạo, chấm dứt chính sách bành trướng ở Trung Đông thông qua việc hậu
thuẫn các nhóm vũ trang tại Syria, Liban và Yemen, trả tự do cho các công dân Mỹ
đang bị Iran giam giữ và dừng các đe dọa hủy diệt Nhà nước Do Thái Israel.
Iran nhanh chóng chỉ trích “tối hậu thư” này của Mỹ, điều mà Washington yêu cầu
Iran phải tuân thủ nếu không sẽ phải gánh chịu thêm các đòn trừng phạt kinh tế
nghiêm trọng. Một quan chức cấp cao của Iran cho rằng điều này cho thấy Mỹ đang
tìm cách “thay đổi chế độ” tại Iran, cáo buộc từng gắn liền với cuộc xâm lược
mà Mỹ tiến hành tại Iraq năm 2003 để lật đổ Tổng thống Saddam Hussein.
Liên minh châu Âu (EU) cũng phản đối bài phát biểu của tân Ngoại trưởng Mỹ và
tuyên bố vẫn tôn trọng hoàn toàn việc triển khai thỏa thuận hạt nhân 2015. Theo
nhận định của hãng tin Reuters, Ngoại trưởng Pompeo sẽ đối mặt với nhiều thách
thức nếu muốn thuyết phục các đồng minh châu Âu chấp thuận “kế hoạch B” về Iran
sau khi Tổng thống Trump đơn phương rút Mỹ khỏi Kế hoạch Hành động Chung Toàn
diện (JPCOA).
Tuyên bố của EU có đoạn: “Bài phát biểu của Ngoại trưởng Pompeo
không thể hiện rằng việc rời khỏi JCPOA đã hay sẽ giúp khu vực an toàn hơn trước
nguy cơ phổ biến vũ khí hạt nhân, hay có thể giúp chúng ta có vị thế tốt hơn để
gây áp lực đối với những gì Iran làm trong khu vực, bên ngoài phạm vi JPCOA.
Không có bất kỳ sự thay thế nào cho JPCOA”.
Trong khi đó các đồng minh khu vực của Mỹ như các nước Arập vùng Vịnh và
Israel, những nước chỉ trích gay gắt thỏa thuận hạt nhân, đã hoan nghênh lập
trường của Chính quyền Tổng thống Donald Trump thể hiện trong bài phát biểu của
Ngoại trưởng Pompeo.
Nhiều nhà phân tích cho rằng “kế hoạch B” mà Ngoại trưởng Pompeo đề
cập tới và được chính quyền Mỹ cùng các đồng minh khu vực hoan nghênh thực chất
là một “giấc mơ viển vông”.