Cờ Liên minh châu Âu tại Brussels, Bỉ. Ảnh: THX/TTXVN
Sự kiện được xem là cột mốc quan trọng đối với chính sách mở rộng của EU, diễn ra trong bối cảnh khối này đang tìm kiếm hướng đi mới cho tiến trình kết nạp thành viên, đặc biệt sau khi chiến sự Nga - Ukraine làm thay đổi cục diện địa chính trị châu Âu.
Diễn đàn của những nhà lãnh đạo định hình tương lai châu Âu
Chủ tịch Hội đồng châu Âu António Costa xác nhận tham dự, cùng với sự góp mặt của Tổng thống Moldova Maia Sandu, Tổng thống Serbia Aleksandar Vučić, ba Thủ tướng khu vực Tây Balkan gồm ông Edi Rama (Albania), ông Milojko Spajić (Montenegro), ông Hristijan Mickoski (Bắc Macedonia) và Ủy viên châu Âu phụ trách mở rộng Marta Kos.
Sáng kiến của Euronews được đánh giá là nỗ lực mang lại tiếng nói cho các quốc gia ứng cử viên, trong bối cảnh Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen tái khởi động tiến trình mở rộng, gọi đây là “sự tái thống nhất của châu Âu”.
Tại hội nghị, các lãnh đạo dự kiến trình bày quan điểm riêng về con đường hội nhập, từ quyết tâm của Moldova trong bối cảnh chiến tranh ở Ukraine, cho đến sự chờ đợi kéo dài hàng thập kỷ của các nước Tây Balkan.
Những thách thức khác biệt trong hành trình gia nhập EU
Từ sau khi Nga mở chiến dịch quân sự toàn diện ở Ukraine, Brussels đã thúc đẩy tiến trình mở rộng nhằm củng cố an ninh và sức mạnh kinh tế - chính trị của châu lục. Tuy nhiên, mỗi ứng viên lại đối mặt những thách thức riêng.
Ukraine nộp đơn xin gia nhập chỉ bốn ngày sau cuộc tấn công của Nga vào tháng 2/2022 và được cấp quy chế ứng viên trong vòng bốn tháng. Nước này hiện nỗ lực thực hiện cải cách trong khi vẫn phải bảo vệ lãnh thổ. Moldova theo bước Ukraine, nhận tư cách ứng viên cùng thời điểm và được kỳ vọng hoàn tất đàm phán vào năm 2027. Tổng thống Maia Sandu đã kiên định theo đuổi mục tiêu EU bất chấp sức ép và can thiệp chính trị từ Nga.
Serbia bắt đầu đàm phán từ năm 2014 sau khi nộp đơn vào năm 2009, song tỷ lệ ủng hộ gia nhập trong dân giảm từ hơn 70% xuống còn khoảng 40%. Dù vậy, cả Brussels và Belgrade đều khẳng định Serbia có vị trí trong khối.
Albania, ứng viên từ năm 2009, đang tiến gần mục tiêu gia nhập hơn bao giờ hết. Thủ tướng Edi Rama nhấn mạnh đây là thời điểm để lựa chọn đứng về phía các giá trị và an ninh châu Âu, với mục tiêu gia nhập vào năm 2030.
Montenegro hiện dẫn đầu tiến trình, đã mở 33 chương và tạm kết thúc 7 chương đàm phán, hướng tới hoàn tất quá trình vào năm 2026 và trở thành thành viên năm 2028. Trong khi đó, Bắc Macedonia, nộp đơn từ năm 2004, vẫn gặp trở ngại từ các tranh chấp lịch sử và ngôn ngữ với Bulgaria, khiến tiến trình bị đình trệ.
Đặt nền móng cho giai đoạn mở rộng mới
Hội nghị của Euronews diễn ra đúng thời điểm Ủy ban châu Âu công bố bản báo cáo đánh giá mở rộng năm 2025, một bản báo cáo thường niên nhằm theo dõi tiến độ của các quốc gia ứng cử viên, định hướng cho các bước đi sắp tới.
Theo khảo sát Eurobarometer mới nhất, 56% công dân EU ủng hộ mở rộng khối, trong đó nhóm người trẻ thể hiện mức ủng hộ cao nhất. Điều này phản ánh xu hướng chung tại châu Âu trong việc tìm kiếm sự gắn kết mới giữa các quốc gia.
Euronews nhấn mạnh định dạng truyền hình trực tiếp của hội nghị sẽ cho phép người dân toàn châu Âu chứng kiến những cuộc đối thoại thẳng thắn giữa lãnh đạo EU và các nước ứng viên – nơi hy vọng, thách thức và khát vọng hội nhập được đặt cạnh nhau, góp phần định hình tương lai của châu Âu thống nhất.