Hamas suy yếu vẫn thống trị Gaza, từng ngày phục hồi quyền lực

Theo tờ The New York Times, kể từ khi lực lượng Israel rút khỏi một số khu vực ở Gaza vào tháng 10 theo thỏa thuận ngừng bắn, Hamas đã nhanh chóng hành động để lấp đầy khoảng trống.

Lực lượng cảnh sát của họ lại xuất hiện trên đường phố. Chính quyền đánh thuế một số hàng hóa đắt tiền được nhập khẩu vào Gaza.

Trong hơn hai năm chiến tranh, các chỉ huy cấp cao của Hamas và hàng ngàn chiến binh đã bị giết, và kho vũ khí của họ đã cạn kiệt nghiêm trọng. Hiện tại, Hamas kiểm soát chưa đến một nửa lãnh thổ ở Gaza, phần còn lại do Israel chiếm đóng. Tuy nhiên, theo các quan chức an ninh Israel và một quan chức tình báo Arab, nhóm này đã tìm cách tái khẳng định quyền lực của mình ở Gaza.

“Hamas đã bị tấn công dữ dội, nhưng chưa bị đánh bại”, Shalom Ben Hanan, cựu quan chức cấp cao của Shin Bet, cơ quan tình báo nội địa Israel, cho biết. “Họ vẫn đứng vững".

Khó khăn với kế hoạch tái thiết Gaza không còn Hamas

Sự tái tập hợp nhanh chóng này đặt ra một trở ngại to lớn cho kế hoạch của chính quyền Tổng thống Trump nhằm tái thiết một Gaza không còn Hamas. Kế hoạch này tính đến việc phi quân sự hóa dải đất và kêu gọi phá hủy tất cả các cơ sở hạ tầng quân sự, bao gồm cả đường hầm và các cơ sở sản xuất vũ khí.

Hamas đã thoát khỏi cuộc chiến với một nền tảng vững chắc để tiếp tục phát triển. Ông Ben Hanan, người nhận báo cáo tóm tắt từ ban lãnh đạo Shin Bet, cho biết mặc dù lực lượng Hamas đã giảm sút, nhưng ước tính chính thức cho biết vẫn còn 20.000 chiến binh.

Hamas đã nhanh chóng thay thế các chỉ huy thiệt mạng trong chiến tranh - theo Chuẩn tướng Israel Erez Winner.

Các quan chức Israel và Arab cho biết nhóm này có nhiều nơi để cất giấu và tích trữ vũ khí, do hơn một nửa mạng lưới đường hầm ngầm vẫn còn nguyên vẹn.

Ông Ben Hanan cho biết Hamas vẫn điều hành các cơ quan chính phủ trung ương ở Gaza, bao gồm cả các cơ quan an ninh. Nguồn cung cấp tên lửa của nhóm đã giảm dần, nhưng các thành viên vẫn có vũ khí hạng nhẹ hơn, như súng trường tự động, súng phóng lựu và súng cối.

Theo người dân, các tay súng Hamas đang thiết lập các trạm kiểm soát ở một số khu vực của Gaza. Cảnh sát của nhóm này đã ngăn chặn người dân tìm cách ăn cắp từ xe tải cứu trợ và những ngôi nhà bị bỏ hoang.

Nidal Kuhail, 31 tuổi, cư dân Thành phố Gaza, cho biết: "Họ đang cố gắng truyền đạt với công chúng rằng họ vẫn nắm quyền và họ đang đảm bảo an ninh. Bạn có thể cảm nhận được sự hiện diện của họ, nhưng họ cũng có vẻ yếu hơn so với trước đây".

Husam Badran, một quan chức cấp cao của Hamas, cho biết nhóm này đã sẵn sàng cho phép một ủy ban gồm các nhà kỹ trị Palestine tiếp quản việc quản lý Gaza. Ông nói rằng hỗn loạn sẽ là hậu quả của việc để lại một khoảng trống quyền lực.

Trong nỗ lực thiết lập an ninh, Hamas cũng tìm cách thu hút tiền trong thời gian ngừng bắn. Kể từ khi lệnh ngừng bắn có hiệu lực, hàng trăm xe tải chở hàng viện trợ nhân đạo và hàng hóa thương mại đã vào Gaza mỗi ngày, tăng mạnh so với thời chiến. Theo bốn doanh nhân Gaza, Hamas đã tạo ra doanh thu từ một số mặt hàng đắt tiền hơn bằng cách đánh thuế một số ít hàng hóa thương mại, như máy tính và tấm pin mặt trời.

Tuy nhiên, ông Ismail Thawabteh, Tổng giám đốc văn phòng truyền thông chính phủ do Hamas kiểm soát tại Gaza, đã phủ nhận việc nhóm này thu bất kỳ loại thuế nào đối với hàng hóa nhập khẩu.

Tranh cãi về tương lai Gaza và bài toán giải trừ vũ khí

Mặc dù đã lấy lại được một phần quyền lực, Hamas rõ ràng không còn nắm giữ được quyền lực như trước ngày 7/10/2023, khi họ là một lực lượng dân quân và chính phủ hoàn chỉnh, kiểm soát chặt chẽ Gaza.

Một nửa dải đất mà họ hiện đang nắm quyền đã bị phá hủy bởi chiến tranh. Chính quyền Tổng thống Trump đã từ chối xem xét việc tái thiết các khu vực Gaza vẫn nằm dưới quyền kiểm soát của Hamas. Các quan chức Israel cho biết phần lớn nguồn tài trợ của nhóm này cũng đã bị cắt giảm.

Quan trọng nhất, Hamas đang phải đối mặt với áp lực lớn hơn bao giờ hết từ cả Israel và cộng đồng quốc tế về việc phải từ bỏ bất kỳ vũ khí nào mà họ vẫn còn sở hữu. Kế hoạch của Tổng thống Trump đối với Gaza dựa trên việc Hamas giải giáp vũ khí và một chính phủ mới tiếp quản quyền quản lý lãnh thổ này với sự hỗ trợ của một lực lượng ổn định quốc tế.

Ông Badran cho biết Hamas sẵn sàng thảo luận về vấn đề vũ khí của nhóm, nhưng chỉ trong bối cảnh các cuộc đàm phán "nghiêm túc" về việc Israel rút quân hoàn toàn khỏi Gaza, ngừng hoàn toàn các hoạt động quân sự trên lãnh thổ này và thành lập một nhà nước Palestine ở Bờ Tây, Gaza và Đông Jerusalem.

“Nếu không có điều đó, việc bàn luận về những vấn đề này sẽ trở nên vô nghĩa”, ông nói. Ông cũng cho rằng Hamas sẵn sàng cho một thỏa thuận ngừng bắn dài hạn.

Đối với Hamas, việc từ bỏ toàn bộ vũ khí đồng nghĩa với việc từ bỏ một yếu tố cốt lõi trong bản sắc của mình: khả năng chống lại Israel.

Ngoài sự gắn bó về mặt ý thức hệ với vũ khí, các thành viên Hamas còn coi chúng là yếu tố quan trọng cho việc tự vệ - theo Wesam Afifa, một nhà phân tích người Palestine và cựu giám đốc điều hành của kênh truyền hình Al Aqsa của Hamas.

Các nhà phân tích Palestine cho biết họ nghĩ Hamas có thể sẽ áp dụng một cách tiếp cận thực dụng để duy trì một số vai trò trong tương lai ở Gaza và một lệnh ngừng bắn dài hạn với Israel.

Ông Afifa đánh giá, mặc dù một thỏa thuận ngừng bắn dài hạn là có thể, nhưng việc đầu hàng toàn diện không nằm trong tầm ngắm.

Một số nhà trung gian hòa giải Arab cho biết họ tin rằng họ có thể thuyết phục Hamas từ bỏ một số vũ khí của mình miễn là Tổng thống Trump đưa ra đảm bảo rằng Israel sẽ không tái khởi động chiến tranh.

Các thành viên cấp cao của chính phủ Israel cho biết họ có thể sẽ không chấp nhận việc Hamas giải trừ vũ khí một phần, lưu ý rằng điều đó sẽ không phù hợp với tầm nhìn của Mỹ.

"Lãnh thổ này sẽ được phi quân sự hóa, và Hamas sẽ bị giải trừ vũ khí", Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu nhấn mạnh hồi giữa tháng 11.

Các quan chức chính trị và quân sự Israel phàn nàn rằng với mỗi ngày trôi qua của lệnh ngừng bắn, Hamas đang gia tăng quyền kiểm soát và tái tổ chức lực lượng, khiến việc đưa ra một giải pháp thay thế khả thi trở nên khó khăn hơn.

Ông Ben Hanan, cựu quan chức Shin Bet, cảnh báo rằng Hamas có thể lại gây ra mối đe dọa trong tương lai, nếu Israel chủ quan với nhóm này.

“Hamas đang bị bao vây. Nhưng nếu họ tiếp tục kiểm soát một số khu vực ở Gaza và muốn xây dựng lại năng lực của mình, họ sẽ tìm ra cách để xây dựng lại chúng”, ông Hanan nhận xét.

Ông nói thêm: “Trận chiến tiếp theo có thể diễn ra sau 10 hoặc 20 năm nữa, nhưng nó có thể tồi tệ hơn nhiều so với ngày 7/10.”