Chính phủ Nigeria khẳng định Mỹ không có quyền đơn phương tiến hành bất kỳ chiến dịch quân sự nào trên lãnh thổ nước này, sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố sẽ “hành động mạnh tay” vì cho rằng có tình trạng đàn áp người theo Cơ đốc giáo tại quốc gia Tây Phi này.
Theo hãng tin AP, người phát ngôn của Tổng thống Nigeria, ông Daniel Bwala, ngày 2/11 cho biết lời đe dọa của ông Trump “dựa trên các thông tin sai lệch” và phản ánh “phong cách quen thuộc của ông Trump rằng sử dụng những tuyên bố mạnh mẽ để gây sức ép buộc các bên phải đối thoại”.
Trước đó, trong một bài đăng trên mạng xã hội, ông Trump nói rằng ông đã yêu cầu Lầu Năm Góc chuẩn bị kế hoạch cho “hành động quân sự tiềm tàng” tại Nigeria nếu chính quyền nước này tiếp tục để mặc cho các vụ sát hại người Cơ đốc giáo diễn ra. Ông cũng cảnh báo sẽ cắt toàn bộ viện trợ của Mỹ cho Nigeria và có thể can thiệp để "tiêu diệt tận gốc những phần tử khủng bố Hồi giáo".
Cáo buộc gây tranh cãi
Tuyên bố của ông Trump được đưa ra sau khi ông liệt Nigeria vào danh sách “các quốc gia cần đặc biệt quan tâm” về tự do tôn giáo – một động thái chính thức của Mỹ nhằm cảnh báo các quốc gia bị cho là vi phạm quyền tự do tín ngưỡng. Một số chính trị gia Mỹ như Thượng nghị sĩ Cộng hòa Ted Cruz và một số nhân vật nổi tiếng ở Mỹ cũng lặp lại cáo buộc này. Tuy nhiên, không có bằng chứng cụ thể nào được đưa ra.
Trong các cuộc xung đột và khủng hoảng an ninh kéo dài nhiều năm tại Nigeria, cả người Cơ đốc giáo và Hồi giáo đều là nạn nhân. Số người thiệt mạng thường phụ thuộc vào khu vực xảy ra bạo lực, không phải tôn giáo.
Nigeria bác bỏ cáo buộc đàn áp tôn giáo
Người phát ngôn của Tổng thống cũng cho biết, các tuyên bố của ông Trump và ông Cruz dựa trên những báo cáo lỗi thời từ hơn mười năm trước, khi nhóm khủng bố Boko Haram khởi động cuộc nổi dậy ở miền Bắc Nigeria nhằm áp đặt luật Hồi giáo Sharia hà khắc.
“Về các hoạt động quân sự trên lãnh thổ Nigeria, chỉ có thể tiến hành khi hai nguyên thủ quốc gia đạt được thỏa thuận. Nigeria là một quốc gia có chủ quyền và không ai có thể tự ý can thiệp”, ông nói thêm.
Tổng thống Nirgeria Bola Ahmed Tinubu cũng bác bỏ việc Mỹ đưa Nigeria vào danh sách đặc biệt, đồng thời cam kết sẽ hợp tác với Washington và các đối tác quốc tế nhằm tăng cường bảo vệ cộng đồng của mọi tôn giáo.
Ông Joseph Hayab, cựu Chủ tịch Hiệp hội Cơ đốc giáo Nigeria tại bang Kaduna - một khu vực thường xuyên xảy ra xung đột, cũng cho rằng “không có chiến dịch đàn áp người Cơ đốc giáo nào”, nhưng nhấn mạnh chính phủ “cần làm nhiều hơn nữa để bảo vệ người dân ở các vùng bị bạo lực tàn phá”.
Binh sĩ và cảnh sát tuần tra tại làng Dalori, bang Borno, Nigeria sau một cuộc tấn công của Boko Haram. Ảnh: AFP/ TTXVN
Bạo lực kéo dài và nguyên nhân phức tạp
Nigeria từ lâu phải đối mặt với các cuộc khủng hoảng an ninh nghiêm trọng, trong đó bạo lực chủ yếu diễn ra ở miền Bắc - nơi hoạt động của phiến quân Boko Haram và các băng nhóm vũ trang. Các nhóm này bao gồm nhiều cựu người chăn gia súc mang vũ khí chống lại các cộng đồng nông dân do mâu thuẫn kéo dài về đất đai và tài nguyên.
“Xung đột tại Nigeria phức tạp hơn nhiều so với cách hiểu tôn giáo đơn giản. Vị trí địa lý của bạo lực mới là yếu tố quyết định ai sẽ trở thành nạn nhân”, ông Taiwo Hassan Adebayo, nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu An ninh, nhận định.
Gần đây, quân đội Nigeria đã tiến hành các cuộc không kích và chiến dịch đặc biệt nhằm truy quét các nhóm vũ trang. Tổng thống Tinubu cũng vừa thay đổi toàn bộ ban lãnh đạo an ninh quốc gia để cải thiện hiệu quả hoạt động.
Thất bại lớn của chính phủ
Một số chuyên gia cho rằng dù không có bằng chứng về việc chỉ một tôn giáo bị nhắm mục tiêu, chính phủ Nigeria vẫn bị chỉ trích vì thiếu hành động kiên quyết trước bạo lực leo thang.
“Trong quá nhiều trường hợp, thủ phạm đã thoát tội. Tình trạng này phản ánh sự yếu kém nghiêm trọng của bộ máy nhà nước”, ông Cheta Nwanze, chuyên gia tại công ty nghiên cứu SBM Intelligence ở Lagos, nhận xét.
Ông Taiwo Hassan bổ sung rằng, nếu chính quyền Nigeria không cải thiện năng lực đảm bảo an ninh, “những chỉ trích và áp lực từ Washington sẽ còn tiếp diễn, bởi chúng không tự nhiên mà có, đó là hậu quả của nhiều năm thất bại trong việc bảo vệ người dân”.