Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky (bên trái) và Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: THX, AFP/TTXVN
Các quan chức cấp cao của Bộ Ngoại giao Mỹ đang lập danh sách các miễn trừ bổ sung đối với lệnh đóng băng viện trợ nước ngoài dành cho Ukraine, nhằm giúp nước này tiếp cận một số khoản hỗ trợ kinh tế và an ninh hiện đang bị tạm dừng.
Theo một quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ và hai người khác có hiểu biết về kế hoạch này cũng như một tài liệu do Politico thu thập được thì nếu được thực thi, các miễn trừ này sẽ mở rộng hơn so với những miễn trừ mà Ngoại trưởng Marco Rubio đã cho phép trên toàn cầu đối với viện trợ “cốt lõi cứu mạng sống con người” như chương trình rà phá bom mìn và kiểm soát ma túy.
Không rõ liệu có một miễn trừ dành cho khoản tài trợ quân sự nước ngoài dành riêng cho Ukraine do Bộ Ngoại giao Mỹ kiểm soát hay không.
Quốc hội Mỹ đã phân bổ hơn 4 tỷ USD cho viện trợ quân sự Ukraine, phần lớn đã được sử dụng vào nhiều mục đích khác nhau, từ mua vũ khí như tên lửa Javelin đến thiết bị liên lạc như radio. Một số hợp đồng này có thời hạn nhiều năm, khiến việc xác định chính xác số tiền đã chi trở nên khó khăn.
Trên thực tế, không chắc chắn rằng khoản viện trợ bổ sung cho Ukraine có thể đến Kiev ngay cả khi có miễn trừ mới, do các miễn trừ nhân đạo đã được phê duyệt trước đó vẫn gặp nhiều trở ngại.
Tuy nhiên, về mặt chính trị, những nỗ lực mở rộng miễn trừ viện trợ cho Ukraine cho thấy sự chia rẽ trong nội bộ chính quyền Trump về cách đối xử với Kiev.
Tuần trước, Tổng thống Donald Trump đã công kích Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky trong khi theo đuổi các cuộc đàm phán hòa bình với Liên bang Nga, làm dấy lên lo ngại rằng ông có thể hoàn toàn “bỏ rơi” Kiev. Chính quyền Trump thậm chí đã vận động chống lại Ukraine tại Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc trong tuần này để ngăn chặn một nghị quyết lên án Liên bang Nga vì đưa quân vào Ukraine.
Tuy nhiên, một số trợ lý của ông Trump, bao gồm Đặc phái viên về Liên bang Nga và Ukraine Keith Kellogg và Ngoại trưởng Rubio, đã có lập trường cứng rắn hơn với Liên bang Nga, dù vẫn thận trọng hoặc chỉ thể hiện quan điểm này trong các cuộc họp kín.
Bộ Ngoại giao Mỹ đã né tránh câu hỏi về việc liệu có miễn trừ mới nào dành cho Ukraine hay không, chỉ tuyên bố rằng “các chương trình phục vụ lợi ích quốc gia của chúng ta sẽ tiếp tục, trong khi các chương trình không phù hợp với lợi ích quốc gia sẽ không được duy trì”.
Người phát ngôn của Bộ Ngoại giao và Hội đồng An ninh Quốc gia không trả lời yêu cầu bình luận về việc liệu có đang thảo luận thêm các miễn trừ cho Ukraine hay không.
Quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ và hai nguồn tin khác quen thuộc với kế hoạch này yêu cầu giấu tên vì họ không được phép công khai nói về các chính sách nội bộ của chính quyền.
Theo một phân tích của Hội đồng Quan hệ Đối ngoại (CFR) vào mùa thu năm ngoái, kể từ khi Liên bang Nga triển khai chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine, Quốc hội Mỹ đã phân bổ 175 tỷ USD viện trợ cho Ukraine, các nước bị ảnh hưởng bởi chiến tranh và các chương trình liên quan. Một phần nhỏ trong số đó - khoảng 3 tỷ USD, theo CFR - được dành cho viện trợ nhân đạo, nhưng số tiền này có thể tạo ra tác động lớn vì vật tư nhân đạo thường rẻ hơn nhiều so với vũ khí.
Căn cứ vào tài liệu do Politico thu thập được thì kế hoạch về các miễn trừ này đã được thảo luận ít nhất từ cuối tháng 1, chỉ vài ngày sau khi chính quyền Trump áp đặt lệnh đóng băng viện trợ nước ngoài rộng rãi. Các miễn trừ được đề xuất bao gồm các chương trình hỗ trợ kinh tế tổng quát, rà phá bom mìn, kiểm soát ma túy và các chương trình y tế.
Theo một quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ và các tin nhắn nội bộ giữa các quan chức cấp vụ được Politico tiếp cận thì các cuộc thảo luận nội bộ này vẫn tiếp tục diễn ra vào tuần trước.
Các miễn trừ được đề xuất cũng bao gồm các quỹ hỗ trợ thể chế dân chủ và xã hội dân sự của Ukraine, được gọi nội bộ là “các sáng kiến chuyển đổi” và “viện trợ cho châu Âu, Á-Âu và Trung Á” (AEECA).
Theo tài liệu này, các miễn trừ sẽ không được áp dụng đối với các chương trình thúc đẩy đa dạng, công bằng và hòa nhập (DEI).
Một quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ tiết lộ với Politico rằng Phó Trợ lý Ngoại trưởng phụ trách các vấn đề châu Âu và Á-Âu Yuri Kim được giao nhiệm vụ lập danh sách các chương trình liên quan đến Ukraine từ các cục và văn phòng khác nhau trong Bộ Ngoại giao như một phần của nỗ lực mở rộng các miễn trừ.
Phó Trợ lý Ngoại trưởng phụ trách các vấn đề châu Âu và Á-Âu Yuri Kim chưa đưa ra phản hồi ngay lập tức đối với yêu cầu bình luận.