Người di cư Honduras tại khu vực Ciudad Hidalgo, bang Chiapas, biên giới Mexico - Guatemala, trong hành trình tới Mỹ. Ảnh: AFP/TTXVN
Theo phóng viên TTXVN tại Trung Mỹ, trao đổi với báo giới ngày 21/12, bà Mónica Darer, chuyên gia khu vực về bảo vệ trẻ em và di cư của Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF), nhận định cùng với bạo lực và nghèo đói, đại dịch COVID-19 càng làm tồi tệ thêm tình trạng khó khăn của các các gia đình nghèo, khiến họ bắt buộc phải rời bỏ quê hương ra đi tìm "miền đất hứa".
Theo số liệu thống kê, số người di cư đã tăng vọt vào năm 2019. Các gia đình di cư trái phép bị bắt giữ ở biên giới chung giữa Mỹ và Mexico tăng 456%, từ 77.800 gia đình vào năm 2018 lên hơn 432.000. Quấy rối và đe dọa là một phần vấn nạn mà các gia đình Trung Mỹ phải đối mặt. Khi các băng nhóm tội phạm đe dọa một cá nhân, cả nhóm gia đình cũng bị ảnh hưởng và do đó họ phải bỏ trốn. Bên cạnh đó, bạo lực băng đảng cũng ảnh hưởng đến thu nhập của hộ gia đình thông qua việc "tống tiền" và khiến gia đình bất ổn, trẻ em phải bỏ học vì sợ hãi, qua đó tác động tiêu cực đến xã hội.
Báo cáo của UNICEF chỉ ra rằng việc di cư của trẻ vị thành niên và trẻ vị thành niên không có người lớn đi kèm đang gia tăng mạnh trong vòng 6 năm qua. Theo khảo sát, 30% trẻ em di cư không có người lớn đi kèm cho biết nguyên nhân bỏ nhà là do tình trạng bạo lực băng đảng. Số trẻ thuộc diện này bị bắt ở biên giới phía Nam của Mỹ đã tăng 68% từ 41.283 trường hợp năm 2018 lên 69.157 trường hợp vào năm 2019.
Theo UNICEF, việc đóng cửa biên giới và siết chặt các biện pháp y tế nhằm đối phó với đại dịch COVID-19 trong thời gian qua tại các quốc gia Trung Mỹ đã hạn chế việc di cư, nhưng càng làm trầm trọng thêm tình trạng bạo lực và ngược đãi trong nước. Số lượng người di cư đã giảm mạnh, đặc biệt là từ tháng 3-9, tuy nhiên đã tăng mạnh từ tháng 10 sau khi các quốc gia trong khu vực nới lỏng các biện pháp y tế kiểm dịch.
Đến cuối năm 2019, hơn 800.000 người từ El Salvador, Guatemala và Honduras đã đề nghị các cơ quan chức năng sở tại bảo vệ hoặc vượt biên xin tị nạn để thoát khỏi bạo lực và khủng bố băng đảng. Trước tình trạng này, UNICEF kêu gọi cộng đồng quốc tế và đặc biệt là chính phủ các quốc gia trong khu vực cùng chung tay đầu tư và phát triển kinh tế-xã hội nhằm giải quyết tận gốc rễ tình trạng di cư tại Trung Mỹ.
Trong diễn biến liên quan đến làn sóng di cư ở Trung Mỹ, cùng ngày, Tổng thống Mexico Andres Manuel Lopez Obrador cho biết ông đã bày tỏ mong muốn chính quyền tới đây của Tổng thống đắc cử Mỹ Joe Biden hỗ trợ ngăn chặn làn sóng di cư từ các quốc gia Trung Mỹ thông qua đầu tư và phát triển xã hội.
Tổng thống Lopez Obrador cho biết đã có cuộc điện đàm với ông Biden vào ngày 19/12, trong đó hai bên cam kết hợp tác nhằm giải quyết vấn đề người di cư từ Trung Mỹ và miền Nam Mexico. Hai nhà lãnh đạo đã thảo luận về việc phối hợp đưa ra cách tiếp cận mới đối với vấn đề di cư nhằm mở ra cơ hội lớn hơn và đảm bảo an ninh tại khu vực.
Biên giới Mỹ-Mexico là điểm trung chuyển chính của những người di cư muốn thoát nghèo và tránh bạo lực tại Mexico và Trung Mỹ. Kể từ khi lên nắm quyền vào năm 2018, Tổng thống Obrador đã kêu gọi Mỹ đầu tư vào các khu vực nghèo khó ở phía Nam Mexico và Trung Mỹ để giúp giải quyết tận gốc vấn đề di cư.
Tháng 6/2019, Mexico đã đạt được một thỏa thuận với Mỹ nhằm giảm dòng người di cư từ các quốc gia Trung Mỹ thông qua kế hoạch thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội tại Guatemala, El Salvador, Honduras và miền Nam Mexico. Bên cạnh đó, Mexico cũng triển khai hàng nghìn binh sỹ tại biên giới phía Nam để ngăn chặn dòng người di cư bất hợp pháp.
Theo các tổ chức nhân quyền, mỗi năm, hàng nghìn người di cư Trung Mỹ vượt qua Mexico để tìm đường tới Mỹ. Trong hành trình dài và nguy hiểm này, những người di cư đối mặt với nhiều rủi ro, có thể trở thành nạn nhân của các băng nhóm tội phạm có tổ chức.