Lễ tưởng niệm 30 năm ngày Thủ tướng Yitzhak Rabin bị ám sát diễn ra tại Quảng trường Rabin. Ảnh: Times of Israel
Ông Rabin khi đó đã đồng ý nhượng lại một phần lãnh thổ Israel giành được sau Chiến tranh Sáu ngày năm 1967 cho Tổ chức Giải phóng Palestine (PLO) để đổi lấy hòa bình, trong khuôn khổ các cuộc đàm phán về Hiệp định Oslo.
Hiệp định Oslo – một loạt thỏa thuận giữa Israel và PLO – đặt mục tiêu hướng tới giải pháp hai nhà nước, với hy vọng chấm dứt xung đột Israel – Palestine trước tháng 5/1999.
Cuộc mít-tinh hòa bình hôm đó diễn ra trước tòa thị chính Tel Aviv, với sự tham dự của nhiều quan chức cấp cao Israel, trong đó có đối thủ chính trị của Rabin – ông Shimon Peres. Hơn 100.000 người đã có mặt tại sự kiện này.
Sau khi cùng mọi người hát bài “Bài ca Hòa bình”, ông Rabin chuẩn bị rời sân khấu để dự buổi tiếp tân sau lễ, được các đặc vụ của Cơ quan An ninh Israel (Shin Bet) bảo vệ.
Khi ông bước xuống, đặc vụ đi ngay phía sau bất ngờ tụt lại và tiếng súng vang lên. Các nhân viên an ninh nhanh chóng đưa Thủ tướng vào xe bọc thép. Khi được hỏi có bị thương không, ông đáp lại rằng “Tôi thấy đau ở lưng”. Đó là những lời cuối cùng trước khi ông bất tỉnh.
Ông Rabin trúng hai phát đạn, một xuyên qua động mạch chủ, một găm vào cột sống sau khi xuyên qua lá lách. Ông được đưa khẩn cấp đến Bệnh viện Ichilov ở Tel Aviv để phẫu thuật, nhưng đã không qua khỏi. Cái chết của ông được công bố trên truyền hình vào lúc 23h đêm hôm đó.
Yigal Amir, cùng anh trai và một người bạn thân, trước đó đã lên kế hoạch ba vụ tấn công nhằm vào ông Rabin nhưng đều thất bại. Amir bị kết án tù chung thân cộng thêm 6 năm, sau đó tăng lên chung thân cộng 14 năm vì tội âm mưu và giết người.
Ông Yitzhak Rabin là thủ tướng thứ năm của Israel, đảm nhiệm hai nhiệm kỳ: từ năm 1974 đến 1977 và từ năm 1992 cho đến khi bị ám sát năm 1995. Trong suốt sự nghiệp quân sự và chính trị, ông luôn là người thúc đẩy mạnh mẽ tiến trình hòa bình.
Ông được Đại học Hebrew Jerusalem trao bằng Tiến sĩ danh dự vì vai trò lãnh đạo trong Chiến tranh Sáu Ngày khi còn là Trung tướng, đồng thời góp công lớn giúp Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) phục hồi sau Chiến tranh Yom Kippur năm 1973.
Trong nhiệm kỳ đầu tiên, ông Rabin cũng ra lệnh tiến hành Chiến dịch Entebbe – cuộc giải cứu con tin táo bạo tại Uganda, được xem là một trong những chiến dịch huyền thoại của IDF.
Ngày 10/12/1994, gần một năm trước khi qua đời, ông Rabin được trao giải Nobel Hòa bình – ghi nhận những nỗ lực không ngừng nghỉ của ông trong hành trình tìm kiếm hòa bình cho khu vực Trung Đông.
Tròn 30 năm kể từ vụ ám sát Thủ tướng Rabin, hiều chương trình truyền hình, phim tài liệu và lễ tưởng niệm đã được tổ chức trên khắp Israel nhằm ôn lại cuộc đời, sự nghiệp và di sản của ông.