Lừa đảo trực tuyến về tài chính gia tăng dịp cuối năm

Thủ đoạn lừa đảo ngày càng tinh vi

Phó Đức Nam nổi tiếng với nickname TikToker Mr Pips, là một trong những trường hợp điển hình về việc lợi dụng uy tín cá nhân trên mạng xã hội để lừa đảo. Với hơn 2 triệu người theo dõi trên TikTok, Nam đã nhanh chóng xây dựng hình ảnh của mình như một "chuyên gia tài chính", chia sẻ các chiến lược đầu tư hấp dẫn và thu hút hàng nghìn người tham gia vào các dự án tài chính. Tuy nhiên, đằng sau những lời khuyên đầu tư này là một mô hình lừa đảo tài chính quy mô lớn, gây thiệt hại lên tới hơn 5.200 tỷ đồng.

Từ năm 2019, Phó Đức Nam và các cộng sự của mình đã tạo ra các nhóm kín trên các nền tảng như Zalo, Telegram và Viber, mời gọi người dân tham gia vào các sàn giao dịch chứng khoán giả mạo. Ban đầu, các nạn nhân chỉ cần đầu tư số tiền nhỏ và được hứa hẹn sẽ có lợi nhuận cao. Tuy nhiên, khi họ muốn rút tiền, các đối tượng lừa đảo lại yêu cầu họ nộp thêm tiền để "gỡ gạc". Cuối cùng, toàn bộ số tiền đã đầu tư bị chiếm đoạt.

Theo cơ quan an ninh mạng, vụ việc này là một ví dụ rõ ràng cho thấy mức độ tinh vi của các hình thức lừa đảo tài chính qua mạng. Các đối tượng lừa đảo không chỉ lợi dụng tâm lý tham lam của người dân mà còn sử dụng sức ảnh hưởng trên mạng xã hội để xây dựng lòng tin và dụ dỗ nạn nhân tham gia vào các mô hình đầu tư "bánh vẽ". 

Báo cáo từ Hiệp hội An ninh mạng quốc gia cho biết, trong năm 2024, thiệt hại từ lừa đảo trực tuyến tại Việt Nam đã ước tính lên tới 18.900 tỷ đồng, một con số khổng lồ phản ánh mức độ nghiêm trọng của vấn đề. Báo cáo cũng chỉ ra rằng, cứ 220 người dùng thì có 1 người trở thành nạn nhân của các vụ lừa đảo tài chính qua mạng, tương đương với tỷ lệ 0,45%. Điều đáng lo ngại, mặc dù 88,98% người bị lừa đã chia sẻ sự việc với bạn bè và người thân, nhưng chỉ có 45,69% trong số họ báo cáo vụ việc lên cơ quan chức năng. Điều này tạo điều kiện cho các đối tượng phạm pháp tiếp tục hoạt động mà không bị phát hiện kịp thời, gây thiệt hại lớn cho cộng đồng.

Trong khi đó, báo cáo mới nhất từ Kaspersky cũng nhận định, Việt Nam đang đứng thứ ba trong khu vực Đông Nam Á về số vụ lừa đảo tài chính, chỉ sau Thái Lan và Indonesia. Cụ thể, trong năm 2024, Việt Nam đã ghi nhận 40.102 vụ lừa đảo tài chính, một con số đáng báo động. Còn Thái Lan dẫn đầu khu vực với 141.258 vụ, Indonesia đứng thứ hai với 48.439 vụ. Các quốc gia khác như Malaysia (38.056 vụ) và Singapore (28.591 vụ) cũng ghi nhận sự gia tăng các vụ lừa đảo tài chính, mặc dù thấp hơn so với Việt Nam. Tuy nhiên, điều đáng chú ý là Thái Lan và Singapore lại có mức độ tăng trưởng mạnh mẽ, với tỷ lệ tăng trưởng vụ lừa đảo lần lượt là 582% và 406% so với cùng kỳ năm 2023.

Thách thức mới với các công nghệ lừa đảo

Theo Hiệp hội An ninh mạng quốc gia, các đối tượng lừa đảo tại Việt Nam thường lợi dụng các mô hình đầu tư chứng khoán giả mạo, các chương trình vay vốn không rõ ràng hoặc các quỹ từ thiện giả mạo để lừa đảo người dân.

Theo báo cáo từ Kaspersky, ngoài các thủ đoạn lừa đảo truyền thống, các đối tượng lừa đảo ngày càng sử dụng công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo và tự động hóa để thực hiện các cuộc tấn công. Các công nghệ tiên tiến như Deepfake (video và giọng nói giả mạo) và chatbot tự động ngày càng được sử dụng rộng rãi, khiến việc phát hiện và ngăn chặn các vụ lừa đảo trở nên khó khăn hơn. Thông qua đó, tội phạm mạng thực hiện cuộc gọi hàng loạt, gửi email giả mạo và các ứng dụng độc hại để chiếm đoạt thông tin cá nhân của người dân.

Đáng lo ngại, với sự phát triển không ngừng của công nghệ, các đối tượng lừa đảo đã không ngừng cải tiến phương thức và công cụ của mình. Kaspersky cũng cảnh báo về sự gia tăng của các cuộc tấn công phishing, nơi các đối tượng giả mạo các thương hiệu lớn trong ngành ngân hàng, thương mại điện tử và thanh toán để lừa đảo người dùng. Đặc biệt, những cuộc gọi điện cuối năm mời chào "việc nhẹ lương cao" tại nhà, quà khuyến mãi, voucher hấp dẫn… từ các doanh nghiệp trong và ngoài nước, từ siêu thị đến các ngân hàng tưởng chừng đã giảm trong thời gian qua, nay tăng trở lại.

Sau khi chiếm đoạt thông tin cá nhân và tài khoản ngân hàng, chúng thực hiện các giao dịch trái phép, gây thiệt hại nghiêm trọng cho nạn nhân. Những công nghệ này khiến cho việc phân biệt thật giả trở nên khó khăn hơn bao giờ hết. Để bảo vệ mình khỏi các chiêu thức lừa đảo ngày càng tinh vi, các chuyên gia an ninh mạng khuyến cáo, người dân cần nâng cao nhận thức về các dấu hiệu nhận biết lừa đảo.

Đặc biệt, trước khi tham gia vào các dự án đầu tư, người dân nên kiểm tra kỹ lưỡng nguồn gốc và tính minh bạch của các sàn giao dịch. Không tham gia vào các nhóm đầu tư không rõ ràng và tránh cung cấp thông tin cá nhân cho các tổ chức không xác thực.

Cùng với đó, việc báo cáo các vụ lừa đảo lên cơ quan chức năng là vô cùng quan trọng. Điều này không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi cá nhân mà còn hỗ trợ cơ quan chức năng trong việc điều tra và xử lý tội phạm. Mỗi vụ việc được thông báo sẽ giúp xây dựng một cơ sở dữ liệu để cảnh báo cộng đồng và giảm thiểu thiệt hại trong tương lai.

Chính phủ, các cơ quan chức năng, doanh nghiệp công nghệ và người dân cần phối hợp chặt chẽ hơn nữa trong việc đẩy lùi tội phạm mạng và xây dựng một môi trường an toàn hơn trên không gian mạng. Các biện pháp bảo mật như xác thực hai yếu tố (2FA), sử dụng phần mềm bảo mật mạnh mẽ cần được áp dụng rộng rãi để bảo vệ tài sản và thông tin cá nhân.