Bất cập trong vận dụng luật
Vụ tranh chấp đất giữa ông Tô Văn Đởm và bà Trương Thị Tiến được cơ quan Thanh tra thành phố và UBND thành phố Bạc Liêu (tỉnh Bạc Liêu) áp dụng Luật Đất đai năm 2003 là đúng quy định và lẽ ra đã được giải quyết dứt điểm từ năm 2008. Tuy nhiên, khi Thanh tra tỉnh Bạc Liêu thụ lý hồ sơ lại áp dụng Luật Đất đai năm 2013, dẫn đến không thống nhất quan điểm giữa 2 cơ quan, làm cho vụ việc kéo dài.
Cụ thể, tại báo cáo Kết quả kiểm tra số 36/BC-TTr ngày 13/3/2017 của Thanh tra thành phố Bạc Liêu do Chánh Thanh tra Tô Thành Phương ký cũng như Báo cáo số 126/BC-UBND ngày 15/5/2017 của UBND thành phố Bạc Liêu do Chủ tịch UBND thành phố Bạc Liêu Lưu Hoàng Ly ký về việc giải quyết khiếu nại của ông Tô Văn Đởm và bà Trương Thị Tiến, đều khẳng định: Từ khi UBND thị xã Bạc Liêu (nay là thành phố Bạc Liêu) ban hành Quyết định giải quyết khiếu nại ngày 8/7/2008, bà Tiến không khiếu nại hoặc khởi kiện vụ án hành chính.
Ngày 20/7/2010, Thanh tra tỉnh thụ lý hồ sơ khiếu nại của bà Tiến là không phù hợp theo quy định của Luật Khiếu nại, tố cáo vì đã hết thời gian khiếu nại. Hơn nữa, từ khi thụ lý hồ sơ vào năm 2010 đến khi Luật Đất đai 2013 có hiệu lực thi hành là hơn 3 năm, Thanh tra tỉnh không giải quyết vụ việc, mà đến năm 2016 mới đem ra giải quyết theo Luật Đất đai 2013 là không hợp lý.
Chủ tịch UBND thành phố Bạc Liêu Lưu Hoàng Ly cho biết, để đảm bảo khách quan, đúng quy định pháp luật, Cơ quan Cảnh sát điều tra, Công an tỉnh Bạc Liêu đã xác minh, làm rõ, chứng minh bà Trương Thị Tiến và bà Trần Kim Loan có hành vi lừa đảo, chiếm đoạt tài sản của ông Tô Văn Đởm. Theo đó, ngày 5/10/2012, Cơ quan Cảnh sát điều tra, Công an tỉnh Bạc Liêu đã ban hành Công văn số 89/PC44 đề nghị Phòng Tài nguyên và Môi trường thành phố Bạc Liêu cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho ông Tô Văn Đởm. Vụ việc trên đã kết thúc, nếu như không có việc Thanh tra tỉnh Bạc Liêu thụ lý hồ sơ, áp dụng Luật Khiếu nại, tố cáo và Luật Đất đai 2013 không hợp lý, dẫn đến tranh chấp kéo dài.
Một vụ việc nhiều cơ quan xử lý
Năm 1997, ông Tô Văn Đởm (khóm Đầu Lộ, phường Nhà Mát, thị xã Bạc Liêu) mua phần đất 63m2 của bà Trương Thị Tiến và 94,5m2 của bà Trần Kim Loan ở cùng khóm Đầu Lộ để xây nhà ở. Tuy nhiên, sau đó, bà Tiến lại lập thủ tục xin cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của cả phần đất nói trên bằng cách ký tên khống trên sơ đồ hiện trạng mặt bằng khu đất và các hộ kế cận. Ngày 19/8/2002, UBND thị xã Bạc Liêu đã cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất diện tích 186,7m2 cho bà Tiến. Cùng năm, bà Tiến lại chuyển nhượng hết phần đất này cho bà Trần Kim Loan (bà Loan có thời gian sống như vợ chồng với ông Đởm). Theo lời khai của ông Đởm với cơ quan điều tra, ông bị bà Loan lấy trộm giấy tờ rồi làm giấy chuyển nhượng đất cho bà Tiến. Ông Đởm phát hiện và làm đơn khiếu nại.
Ngày 16/3/2007, Thanh tra thị xã Bạc Liêu đã có báo cáo kết quả xác minh vụ khiếu nại của ông Đởm, kết luận bà Tiến đã ký khống và đề nghị UBND thị xã Bạc Liêu thu hồi Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã cấp cho bà Tiến, đồng thời không công nhận việc chuyển nhượng đất của bà Tiến cho bà Loan. Trên cơ sở đó, ngày 1/6/2007, UBND thị xã Bạc Liêu có Quyết định số 249 thu hồi Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã cấp cho bà Tiến. Tuy nhiên, bà Tiến không đồng ý và khởi kiện Quyết định 249 ra Tòa án nhân dân thị xã Bạc Liêu. Tòa đã trả lại đơn do UBND thị xã Bạc Liêu chưa có quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu. Ngày 8/7/2008, UBND thị xã Bạc Liêu bác đơn khiếu nại của bà Tiến, giữ nguyên Quyết định 249.
Khi ông Đởm nộp hồ sơ xin cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, bà Loan có đơn khiếu nại, ngăn chặn. Sau đó, ông Đởm gửi đơn tố giác bà Tiến và bà Loan có hành vi “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” đến Cơ quan Cảnh sát điều tra, Công an tỉnh Bạc Liêu.
Ngày 5/10/2012, Cơ quan Cảnh sát điều tra, Công an tỉnh Bạc Liêu có văn bản gửi Phòng Tài nguyên và Môi trường, UBND thành phố Bạc Liêu, cho biết cơ quan điều tra đã chứng minh được bà Tiến và bà Loan có hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản, nhưng đã hết hiệu lực truy cứu trách nhiệm hình sự (vì vụ việc xảy ra năm 2001) nên đề nghị hai cơ quan trên cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho ông Đởm.
Theo Cơ quan Cảnh sát điều tra, việc cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất này sẽ giải quyết dứt điểm việc khiếu nại, tố cáo kéo dài hơn 10 năm gây bức xúc trong dư luận, ảnh hưởng xấu đến an ninh trật tự ở địa phương. Tuy nhiên, sau đó ông Đởm vẫn bị từ chối cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất với lý do bà Tiến và bà Loan đang tiếp tục khiếu nại.
Trao đổi với phóng viên, ông Lê Quốc Minh, Phó Chánh Thanh tra tỉnh Bạc Liêu thừa nhận, việc một vụ việc mà 2 cơ quan vận dụng Luật Đất đai khác nhau về mốc thời gian là chưa hợp lý. Xét về trình tự, thời gian thụ lý và thời gian giải quyết vụ việc của Thanh tra tỉnh là chưa ổn. Quan điểm của Thanh tra tỉnh là không áp dụng Luật Đất đai 2013 giải quyết, nhưng còn “vướng” pháp luật, cần có sự thống nhất giữa các cơ quan có thẩm quyền.