Ngày 22/7, "Báo Độc lập" (Nga) cho biết Chính phủ Nhật Bản đã đưa ra một vài điều kiện đối với chuyến thăm sắp tới của Tổng thống Nga Vladimir Putin tới đất nước "mặt trời mọc". Theo đó, Tokyo yêu cầu Điện Kremlin đồng ý tiến hành đàm phán về tranh chấp quần đảo Kuril (Nhật Bản gọi là các vùng lãnh thổ phương Bắc). Những đề nghị đàm phán liên quan vấn đề này vốn được coi là một hình thức gây áp lực lên phía Nga, được nêu ra từ năm 2001.
Chưa đầy 1 tháng trước, về cơ bản Tổng thống Nga Vladimir Putin đã thống nhất với Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe về chuyến thăm dự kiến diễn ra vào cuối năm nay. Tuy nhiên, đến nay Nhật Bản đã thay đổi quan điểm. Theo nguồn tin được trích dẫn từ hãng tin "Kyodo" và "Thời báo Nhật Bản", trước khi chuyến thăm này diễn ra, đất nước "mặt trời mọc" muốn chắc chắn rằng Tokyo và Moskva đồng quan điểm liên quan đến các hòn đảo đang tranh chấp.
Tổng thống Nga Vladimir Putin (phải) và Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe trong một cuộc gặp ở Sochi, Nga. Ảnh: RT
|
Theo đó, Nhật Bản sẽ đưa ra các điều kiện để đạt được một thỏa thuận hòa bình giữa hai quốc gia liên quan đến quần đảo Kuril. Theo thỏa thuận đạt được hồi năm 2001, cần thiết lập lại chủ quyền của tất cả 4 hòn đảo gần với đảo Hokkaido (Nhật Bản). Hãng tin "Kyodo" khẳng định, tại Hội nghị Thượng đỉnh Irkusk năm 2001, Tổng thống Vladimir Putin và Thủ tướng Nhật Bản lúc đó là ông Iosiro Mori đã thống nhất rằng hai bên sẽ hướng đến ký kết thỏa thuận hòa bình bằng cách giải quyết tranh chấp chủ quyền đối với 4 hòn đảo này.
Tokyo đề nghị Moskva tôn trọng những thỏa thuận đạt được giữa lãnh đạo hai nước lúc đó bởi hiện có mối quan ngại rằng Nga đang tăng cường kiểm soát các hòn đảo, xây dựng cơ sở hạ tầng và tăng cường sự hiện diện quân đội tại đây. Câu hỏi đặt ra là những thông tin mà truyền thông Nhật Bản đưa ra có theo đúng định hướng của Chính phủ nước này hay không?
"Báo Độc lập" đã tiến hành phỏng vấn Đại sứ Nhật Bản tại Moskva Chikahito Harada và nhận được câu trả lời rằng "Chính phủ Nhật Bản đã và đang tiến hành đàm phán với mục đích giải quyết vấn đề tranh chấp 4 hòn đảo phương Bắc trên cơ sở tất cả tài liệu và thỏa thuận đã đạt được giữa Nhật Bản và Nga cho tới thời điểm hiện tại, bao gồm cả Tuyên bố Irkusk năm 2001. Trong bất cứ trường hợp nào, chúng tôi cũng kiên trì đàm phán đến cùng".
Như vậy, có thể hiểu rằng Nhật Bản sẽ nêu lên yêu cầu về quần đảo Kuril bao gồm Iturup, Kunashir, Shikotan và Habomai. Tuy nhiên, Moskva bác bỏ cách tiếp cận đơn phương này. Khi nói đến lợi ích của một thỏa thuận hòa bình được ký kết sẽ mang lại những dòng đầu tư mới từ Nhật Bản, Moskva cho rằng vào năm 1956, hai nước đã ký một tuyên bố chung khẳng định sau khi đạt được một thỏa thuận hòa bình, Nga sẽ trao trả cho đất nước "mặt trời mọc" 2 hòn đảo Habomai và Shikotan.
Trả lời phỏng vấn "Báo Độc lập", nhà nghiên cứu hàng đầu Viktor Pavliatenko thuộc Viện Viễn Đông (Viện Hàn lâm Khoa học Nga) nhận định: "Bầu không khí xung quanh cuộc gặp của Tổng thống Putin là rất phức tạp". Thứ nhất, các bài viết của hãng tin "Kyodo" được coi là một kênh gây áp lực lên các cuộc đàm phán sắp tới giữa lãnh đạo hai nước. Rõ ràng, trong tháng 8 tới, Ngoại trưởng Nhật Bản Fumio Kusida sẽ đến thăm Nga để đảm bảo rằng các điều kiện Tokyo đưa ra được phía Nga chấp nhận và sau đó mới lên kế hoạch chi tiết cho chuyến thăm của ông Putin. Thứ hai, có thể hiểu rằng Nhật Bản yêu cầu Nga "tôn trọng Thỏa thuận Irkusk" mặc dù không ai biết chính xác nội dung của thỏa thuận này ngoài việc hai bên đã thống nhất về số phận của 4 hòn đảo trên.
Các chuyên gia Nga nhận định: "Rõ ràng, các thông tin của truyền thông Nhật Bản là giả tạo và không khách quan. Nếu cuộc hội đàm Nga-Nhật sắp tới diễn ra thì vấn đề được bàn thảo sẽ chỉ là mở rộng hợp tác kinh tế song phương".
Theo báo cáo hàng năm về tình hình quốc phòng đã được Chính phủ Nhật Bản chấp thuận ngày 21/7 vừa qua, mối quan hệ Nhật-Nga ngày càng gia tăng phức tạp, đồng thời khẳng định sự tham gia của Nga trong cuộc chiến tại Ukraine cũng ảnh hưởng đến tình hình an ninh khu vực châu Á. Và cũng không phải tình cờ khi lực lượng phòng vệ Nhật Bản, với sự hỗ trợ của thủy quân lục chiến Mỹ, ngày 21/7 vừa qua đã tổ chức tập trận chung tại miền Nam Nhật Bản.