Đảng Cộng hòa với những cương lĩnh bảo thủ, thúc đẩy sự tự do trong và ngoài nước, đã biến thành một chính đảng của thuyết âm mưu, chủ nghĩa độc đoán và quyền lực tập trung vào người da trắng. Đó chính là lời nhận xét của cố vấn, nhà nghiên cứu lịch sử quân sự Max Boot đăng trên tạp chí chính trị Foreign Policy ngày 18/10.
Là người ủng hộ phong trào #NeverTrump phản đối ứng cử viên của đảng Cộng hòa Donald Trump từ ngày đầu tiên, ông Max Boot lấy làm vui mừng khi chiến dịch tranh cử của tỷ phú 70 tuổi này bị tổn hại kể từ ngày 7/10, khi đoạn băng ghi âm tố cáo ông Trump khiếm nhã với phụ nữ bị lan truyền. Không ít phụ nữ đã đứng lên tố cáo từng là nạn nhân bị sàm sỡ của ông Trump.
Ứng viên Donald Trump (giữa) gặp gỡ những người ủng hộ trong cuộc vận động tranh cử tại Charlotte, Bắc Carolina ngày 14/10. Ảnh: EPA/TTXVN |
Bê bối mới của ông Trump cũng đã tạo ra một "làn sóng phản thùng" trong nội bộ đảng Cộng hòa. Ngoài những người đã tỏ rõ thái độ đối nghịch với tỷ phú ngành truyền thông thì hàng loạt nhân vật cộm cán trong đảng cũng mới đứng ra chỉ trích Donald Trump. Tại thời điểm đó, hơn 150 thành viên đảng Cộng hòa, kể cả Chủ tịch Hạ viện Mỹ Paul Ryan và Chủ tịch Ủy ban Quân lực Thượng viện Mỹ John McCain, đã quyết định không ủng hộ ứng viên Donald Trump, đồng thời yêu cầu ông tự nguyện rút khỏi đường đua vào Nhà Trắng.
Có đến hơn 30 lãnh đạo đảng “con voi” còn quay sang ủng hộ ứng viên phe đối thủ là bà Hillary Clinton, trong đó đáng chú ý có Robert D. Blackwill – cựu cố vấn cấp cao của Ủy ban An ninh Quốc gia, James K. Glassman – cựu Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ, John D. Negroponte – cựu Giám đốc Tình báo Quốc gia… Tính trung bình các cuộc thăm dò dư luận mới nhất cho thấy bà Clinton đang dẫn trước 7 điểm % trên toàn quốc, trong khi trang phân tích số liệu FiveThirtyEight dự đoán khả năng chiến thắng của cựu ngoại trưởng Mỹ lên tới 87,6%.
Việc ông Trump bị những thành viên trong đảng Cộng hòa công khai chỉ trích được cho là sẽ "chôn vùi" cơ hội chiến thắng còn lại của đảng Cộng hòa. Điều này đang dẫn đến việc Ủy ban Quốc gia đảng Cộng hòa Mỹ (RNC) xem xét đề cử một người khác thay thế ông Donald Trump. Điều số 9 của RNC cho phép đề cử một nhân vật mới nếu ứng cử viên hiện tại tự nguyện từ chối hoặc bất ngờ qua đời. Tuy nhiên, khi trả lời phỏng vấn tờ The Washington Post ngày 8/10, ông Trump nhấn mạnh sẽ “không đầu hàng” và càng “không có ý định rút lui”. “Tỷ phú vạ miệng” này cũng nói rõ bản thân không cần tới sự ủng hộ của ông Paul Ryan.
Bất chấp lời khẳng định cứng rắn của ông Trump, cố vấn về mảng an ninh quốc gia Max Boot vẫn giữ quan điểm rằng ông Trump không có khả năng trở thành Tổng thống Mỹ thứ 45. Boot cảm thấy chán nản khi một số thành viên đảng Cộng hòa vẫn tiếp tục ủng hộ ông Trump, mặc dù các bằng chứng về sự “suy thoái” và “mất trí” của ứng cử viên này ngày càng bộc lộ rõ. Ông Trump đã đòi kiện báo New York Times và cố gắng trong vô vọng để chối bỏ những cáo buộc tấn công tình dục. Tuy nhiên, ông càng bao biện thì lại càng để lộ ra sự rối trí.
Boot đã ví von quyết định bảo toàn sự ủng hộ đối với ông Trump của các thành viên đảng Cộng hòa trên đã “đưa họ lên chuyến tàu Trump khi nó đang lao vào vách đá” – báo hiệu một tương lai tồi tệ cho đảng “con voi”. Trong cuộc thăm dò mới nhất do Fox News thực hiện, ông Trump vẫn sẽ nhận 80% thành viên Cộng hòa bỏ phiếu bầu vào tháng 11 tới, tỷ lệ này chỉ thấp hơn 10% so với Thượng nghị sĩ John McCain nhận được năm 2008. Còn kết quả điều tra của Washington Post/ABC News cho thấy 72% Nghị sĩ Cộng hòa ủng hộ lời đe dọa tống tù bà Clinton của ông Trump đưa ra trong trường hợp trúng cử - điều này đã vi phạm những tiêu chuẩn cơ bản nhất của nền dân chủ.
Các thủ lĩnh của đảng Cộng hòa hơn ai hết là người hiểu rõ ông Trump không đủ tiêu chuẩn để lãnh đạo đất nước, nhưng nhiều người trong số họ lúc đầu phản đối lúc sau lại rút lại lời kêu gọi ông Trump rời chặng đua. Thượng nghị sĩ John Thune và Deb Fischer từng đứng ra kêu gọi ông Trump bỏ cuộc nhưng sau màn tranh luận thứ hai, họ đã rút lời và tuyên bố vẫn bỏ phiếu cho ông Trump. Trong khi đó, Thượng nghị sĩ Marco Rubio từng khẳng định ông Trump không đáng tin cậy để nắm giữ kho vũ khí hạt nhân, song giữ thái độ ủng hộ vô lý.
Kết luận lại, cố vấn Max Boot tỏ ra mập mờ về quyết định tiếp tục theo đảng Cộng hòa hay không. Bởi lẽ ông không hiểu được “những con voi” này đang đại diện cho điều gì. Đó vẫn là đảng bảo thủ, thúc đẩy tự do trong và ngoài nước, hay đã vĩnh viễn trở thành đảng của thuyết âm mưu, chủ nghĩa độc đoán và quyền lực tập trung vào người da trắng.