Sức sống từ lòng tin và lợi ích chung

Hội nghị đã ký kết và ra “Tuyên bố Thiên Tân”, phê chuẩn “Chiến lược phát triển SCO trong 10 năm tới (2026-2035)”, ra Tuyên bố kỷ niệm 80 năm chiến thắng trong Chiến tranh thế giới thứ hai và thành lập Liên hợp quốc; ra Tuyên bố ủng hộ thể chế thương mại đa phương; thông qua 24 văn kiện về tăng cường hợp tác an ninh, kinh tế, nhân văn và xây dựng SCO...

Được thành lập cách đây 24 năm, từ 6 nước thành viên sáng lập gồm Trung Quốc, Nga, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan và Uzbekistan, đến nay với sự tham gia của Ấn Độ, Iran, Pakistan và Belarus, SCO có 10 nước thành viên cùng hai nước quan sát viên và 14 nước đối tác đối thoại, trở thành một tổ chức khu vực bao gồm gần một nửa dân số thế giới, một phần tư diện tích đất liền và một phần tư Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) toàn cầu. SCO đã trở thành tổ chức khu vực lớn nhất thế giới với 26 nước tham gia, triển khai hợp tác trên hơn 50 lĩnh vực, tổng GDP gần 30 nghìn tỷ USD, tầm ảnh hưởng và sức hấp dẫn ngày càng tăng. Mặc dù SCO được thành lập để đáp ứng nhu cầu hợp tác an ninh, nhưng tổ chức này đã dần phát triển thành một nền tảng hợp tác sâu sắc trên nhiều lĩnh vực, bao gồm kinh tế, thương mại và trao đổi nhân văn, thúc đẩy sự hội nhập kinh tế và chính trị của các nước Nam bán cầu. Thực tế, sau hơn 2 thập niên, SCO đã chuyển mình từ một tổ chức khu vực thành một lực lượng có ảnh hưởng toàn cầu.

Bất chấp những thách thức, SCO đã thể hiện khả năng phục hồi bằng các nỗ lực hợp tác, có thể dẫn đến sự phát triển lớn hơn trong tương lai. Trong 20 năm đầu kể từ khi thành lập, tổng giá trị thương mại của các nước thành viên SCO tăng gần 100 lần, trong khi tỷ lệ của SCO trong thương mại toàn cầu tăng từ 5,4% năm 2001 lên 17,5% năm 2020, thể hiện sức ảnh hưởng ngày càng tăng của tổ chức này.

Chuyên gia Chu Vĩnh Bưu của Đại học Lan Châu cho rằng SCO đóng vai trò không thể thiếu như một nhân tố ổn định trong việc duy trì hòa bình và phát triển khu vực. Trong bối cảnh biến động trên lục địa Á - Âu, khu vực bao gồm các quốc gia thành viên SCO vẫn tương đối ổn định, với những cọ xát được quản lý trong phạm vi có thể kiểm soát được. Các quốc gia thành viên SCO có nền tảng lịch sử, văn hóa và tôn giáo đa dạng. Trong bối cảnh phức tạp này, đáng chú ý là các thành viên có thể cùng nhau, giải quyết các vấn đề thông qua giao tiếp và đạt được kết quả hữu hình. 

Là một trong những sự kiện ngoại giao quan trọng nhất tại Trung Quốc năm nay, Hội nghị thượng đỉnh SCO tại Thiên Tân là hội nghị lớn nhất kể từ khi SCO thành lập. Theo giới chuyên gia, các ưu tiên của hội nghị bao gồm phát huy “Tinh thần Thượng Hải”, vốn nhấn mạnh lòng tin và lợi ích chung; củng cố cơ chế hợp tác; tăng cường an ninh tập thể; thảo luận sâu rộng các vấn đề quốc tế và khu vực cũng như thúc đẩy hợp tác đa phương trong các lĩnh vực chính trị, an ninh, hội nhập kinh tế… Với những thay đổi địa chính trị, căng thẳng thuế quan và xung đột ngày càng gia tăng, Hội nghị thượng đỉnh Thiên Tân đóng vai trò như một nền tảng để cải thiện trật tự thế giới.

Phó Tổng thư ký SCO Ahmad Saidmurodzoda đánh giá hội nghị đã tập hợp các tổ chức và thể chế khác nhau, tất cả đều có một mục đích chung: thúc đẩy và tăng cường quan hệ láng giềng, hợp tác hữu nghị và tạo ra bầu không khí tôn trọng và tin cậy lẫn nhau.

Trung Quốc đặt mục tiêu tận dụng Hội nghị thượng đỉnh Thiên Tân để tạo ra sự đồng thuận chính trị với các quốc gia thành viên SCO, giải phóng động lực hợp tác, tăng cường tiếng nói thống nhất và thực hiện hành động chung. Bằng cách khai thác sự ổn định và khả năng phục hồi, SCO tìm cách giải quyết sự không chắc chắn và không thể đoán trước của môi trường quốc tế, tạo ra một bối cảnh thuận lợi cho hòa bình bền vững, an ninh phổ quát, thịnh vượng chung, cởi mở toàn diện trong khu vực. 

Hội nghị Thiên Tân được coi là một sự kiện bước ngoặt có ý nghĩa chiến lược, định hướng cho các ưu tiên và trọng tâm phát triển của SCO trong thập niên tới. Hội nghị sẽ dẫn dắt các nỗ lực tăng cường cấu trúc của tổ chức, thúc đẩy sự đoàn kết nội bộ và thúc đẩy hợp tác trong tương lai. Theo chuyên gia Chu Vĩnh Bưu, các ưu tiên trong tương lai của SCO sẽ tập trung vào việc tăng cường hợp tác trong cả lĩnh vực an ninh truyền thống và phi truyền thống, bao gồm chống khủng bố, chống cực đoan hóa, phòng ngừa và giảm thiểu thảm họa. Dựa trên nền tảng hợp tác an ninh, các quốc gia thành viên có cơ hội đáng kể để mở rộng quan hệ đối tác trong các lĩnh vực kinh tế, khoa học, công nghệ và nhân đạo, đặc biệt là kinh tế kỹ thuật số và thám hiểm vũ trụ. Sự hợp tác của SCO tiếp tục mở rộng sang nhiều lĩnh vực khác ngoài an ninh, thể hiện sức sống mạnh mẽ và tiềm năng phát triển to lớn của tổ chức này. 

Cựu Tổng thư ký SCO Vladimir Norov nói rằng "SCO liên tục củng cố vị trí của mình trong ba lĩnh vực chiến lược - an ninh, kinh tế và hợp tác nhân văn". Ông Norov nhận định trong thập niên tới, SCO có cơ hội tạo ra nền tảng cho một không gian kinh tế chung. Đây không phải là các kế hoạch trừu tượng, mà là các bước thực tế: thống nhất các quy tắc hải quan, kỹ thuật số hóa thương mại, tạo ra "hành lang xanh" cho vận chuyển hàng hóa và hòa hợp các tiêu chuẩn giao dịch điện tử. Theo ông, sức mạnh thực sự của SCO nằm ở khả năng biến sự đa dạng thành sự bổ sung. Bằng cách tăng cường niềm tin, phát triển hợp tác thực tế và đảm bảo lợi ích thực sự cho tất cả các quốc gia thành viên, tổ chức này sẽ duy trì sự bền vững trong một thế giới ngày càng phức tạp và đa cực. Tuy nhiên, về lâu dài, SCO cần có các cơ chế làm việc hiệu quả hơn, tăng cường phối hợp thể chế và duy trì tinh thần đồng thuận bình đẳng.

Mặc dù các thành viên SCO khác nhau về quan điểm và ưu tiên về các vấn đề kinh tế và an ninh, nhưng sự khác biệt cũng tạo ra cơ hội để thúc đẩy sự hợp tác toàn diện hơn. Các nguyên tắc sáng lập của SCO nhấn mạnh "sự tin tưởng lẫn nhau, lợi ích chung, bình đẳng, tham vấn, tôn trọng các nền văn minh đa dạng và theo đuổi sự phát triển chung" - những giá trị đã trở thành nền tảng cho sự phát triển năng động của tổ chức. Phát biểu tại hội nghị, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nhấn mạnh kể từ khi thành lập đến nay, SCO luôn giữ "Tinh thần Thượng Hải", củng cố đoàn kết tin cậy lẫn nhau, làm sâu sắc hợp tác thiết thực, tham gia công việc quốc tế và khu vực, trở thành lực lượng quan trọng thúc đẩy xây dựng quan hệ quốc tế kiểu mới. Hội nghị thượng đỉnh lần này gánh vác sứ mệnh quan trọng tập hợp nhận thức chung của các bên, kích thích động lực hợp tác, đề ra kế hoạch phát triển, hợp tác, thúc đẩy cải thiện quản trị toàn cầu để đưa SCO vào giai đoạn mới phát triển chất lượng cao, đoàn kết hơn, phối hợp chặt chẽ hơn, giàu sức sống hơn và hiệu quả hơn.