Tổng thống Mỹ Joe Biden phát biểu tại một sự kiện ở bang Colorado ngày 29/11/2023. Ảnh: AFP/TTXVN
Theo hãng tin Reuters ngày 9/12, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken, trong lời chỉ trích công khai mạnh mẽ nhất về việc Israel tiến hành cuộc chiến với Hamas ở phía Nam Gaza, lưu ý có “khoảng cách” giữa những cam kết bảo vệ dân thường và mức độ thương vong cho đến nay.
“Khi chúng tôi chứng kiến gần một tuần chiến dịch tiến về phía Nam, điều bắt buộc là Israel phải đặt ưu tiên hàng đầu vào việc bảo vệ dân thường. Vẫn còn một khoảng cách giữa ý định bảo vệ dân thường và kết quả thực tế mà chúng ta đang thấy trên thực địa”, ông Blinken phát biểu trong cuộc họp báo.
Trước đó Tổng thống Mỹ Joe Biden đã có cuộc điện đàm với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu và Quốc vương Jordan Abdullah hôm 8/12. Nhà Trắng cho biết ông Biden “nhấn mạnh nhu cầu thiết yếu là bảo vệ dân thường và tách dân thường khỏi lực lượng Hamas, bao gồm cả việc thông qua các hành lang cho phép mọi người di chuyển an toàn khỏi các khu vực chiến sự đã xác định”.
Sự thay đổi quan điểm trên của chính quyền Mỹ xảy ra trong bối cảnh Israel mở rộng danh sách mục tiêu tấn công cở Gaza, cùng với số người chết vượt quá 17.000 người Palestine.
Theo cơ quan y tế Gaza, hơn 17.170 người Palestine đã thiệt mạng và 46.000 người bị thương kể từ ngày 7/10, khi Israel bắt đầu tấn công Gaza để đáp trả cuộc đột kích của Hamas. Quân đội Israel ngày 9/12 cho biết gần 100 binh sĩ của họ đã thiệt mạng trong cuộc giao tranh ở Gaza kể từ khi các cuộc tấn công trên bộ của Lực lượng Phòng vệ nước này (IDF) bắt đầu vào ngày 27/10.
Tuy nhiên, tờ Guardian của Anh nhận định, Mỹ không hay đổi thực chất chính sách với Israel, mà chỉ điều chỉnh lập trường, làm dấy lên nghi ngờ trong số những người chỉ trích về độ tin cậy của các tuyên bố chính thức của Nhà Trắng về cuộc tấn công gây thương vong lớn đang diễn ra.
Các quan chức hàng đầu của Mỹ đã thể hiện sự đồng cảm với Israel trong những tuần sau cuộc tấn công ngày 7/10 của Hamas, nhưng mối lo ngại ngày càng tăng về cái giá phải trả liên quan đến nhân mạng trong phản ứng của Israel - cùng với hậu quả chính trị trong nước - đã khiến họ phải thay đổi chiến thuật.
Khoảng 2/3 số người Palestine thiệt mạng ở Gaza là phụ nữ và trẻ em. Ước tính 80% dân số ở vùng lãnh thổ đã phải di dời trong cuộc tấn công trả đũa của Israel, được phát động với mục tiêu đã nêu là tiêu diệt vĩnh viễn Hamas.
Những con số đó, cùng với viễn cảnh nghiệt ngã về nhiều thương vong sắp tới khi Israel tiến hành chiến dịch quân sự mới ở phía Nam Gaza, nơi ước tính có tới 2 triệu người phải sơ tán đã tập trung ở đây, đã thúc đẩy một loạt các quan chức chính quyền cấp cao Mỹ phải công khai cảnh báo Israel.
Xe quân sự Israel di chuyển sát biên giới với Dải Gaza ngày 5/12/2023. Ảnh: AFP/TTXVN
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin từng cảnh báo rằng Israel có nguy cơ thay thế “chiến thắng về mặt chiến thuật bằng thất bại về mặt chiến lược” nếu không bảo vệ được dân thường, do đó “đẩy họ vào vòng tay của đối thủ”.
Đưa ra quan điểm mạnh mẽ hơn, Phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris, phát biểu tại hội nghị thượng đỉnh về khí hậu COP 28 ở Dubai, cho biết “quá nhiều người Palestine vô tội đã thiệt mạng” và nói thêm: “Luật nhân đạo quốc tế phải được tôn trọng”.
Sau đó, trong cuộc gặp với Tổng thống Ai Cập Abdel Fatah al-Sisi, bà Harris còn cứng rắn hơn khi nói: “Trong mọi trường hợp, Mỹ sẽ không cho phép buộc người Palestine phải di dời khỏi Gaza hoặc Bờ Tây, bao vây Gaza hoặc vẽ lại bản đồ biên giới Gaza”.
Tuy nhiên, Joe Cirincione, nhà phân tích an ninh quốc gia ở Washington cảnh báo rằng thái độ thay đổi của các quan chức Mỹ cấp cao khó có thể mang lại kết quả tốt hơn vì nó không được hỗ trợ bởi mối đe dọa về hậu quả thực sự. Chuyên gia Cirincione, người ban đầu ca ngợi cách xử lý khủng hoảng của Tổng thống Biden, nêu quan điểm: “Họ (chính quyền Mỹ) đã thay đổi lời nói nhưng không phải chính sách. Họ nhấn mạnh rằng Israel phải giảm thương vong cho dân thường, nhưng khi Israel không giảm thương vong cho dân thường thì họ sẽ không làm gì cả”.
Cùng với đó, ông Biden – đang nguy cơ đối mặt với những khó khăn trong chiến dịch tái tranh cử vào năm 2024 – có thể bị áp lực bởi chính trị trong nước và những con số thăm dò đáng báo động.
Một cuộc khảo sát trong tuần này của Gallup cho thấy 63% đảng viên Đảng Dân chủ phản đối hành động của Israel ở Gaza. Trong khi đó, các nhà tài trợ của Đảng Dân chủ được cho là đang cảnh giác trước những tác động bầu cử tiềm tàng của cuộc chiến ở các bang chiến địa như Michigan và Georgia, nơi có khối cử tri người Mỹ gốc Arab quan trọng cư trú.
Aaron David Miller, thành viên cấp cao tại Quỹ Hòa bình Quốc tế Carnegie và là nhà đàm phán hòa bình Trung Đông dày dạn kinh nghiệm của Mỹ, cảnh báo rằng chu kỳ bầu cử có nghĩa là “thời kỳ khó khăn hơn đang đến” đối với mối quan hệ giữa Washington với Tel Aviv.