Các chuyên gia hàng đầu thế giới cho rằng, nếu cuộc chiến tranh giữa Ixraen và Iran xảy ra sẽ đẩy nền kinh tế toàn cầu vào giai đoạn khốc liệt hơn bao giờ hết. Giá dầu sẽ tăng đến cực điểm và những tác động chính trị khó lường sẽ xảy ra trên khắp Trung Đông.
|
Iran có thể đóng cửa eo biển Hormuz nếu xảy ra chiến tranh với Ixraen. (Ảnh chụp từ vệ tinh, do NASA cung cấp). |
Theo Giáo sư James Hamilton, chuyên gia kinh tế năng lượng tại trường Đại học California, San Diego (Mỹ), tất cả các cuộc xung đột tại Trung Đông trước đây đều gây ra những thay đổi nghiêm trọng trong giá dầu. Và ở thời điểm hiện tại, khi giá dầu đã tăng đến mức chưa từng có, nếu một cuộc chiến tranh giữa Ixraen - Iran xảy ra, nền kinh tế thế giới sẽ phải chịu những hậu quả thảm khốc lớn hơn nhiều so với bất kỳ cuộc xung đột nào đã xảy ra. Ông nói: "Hãy nhìn lại cuộc khủng hoảng Suez năm 1956 - 1957, lệnh cấm vận dầu Arập năm 1973 - 1974, cuộc Cách mạng Iran năm 1978 - 1979, cuộc chiến tranh Iran - Irắc năm 1980 và chiến tranh vùng Vịnh Ba Tư lần đầu tiên năm 1990. Sau mỗi cuộc xung đột, sản lượng dầu thế giới đều giảm trung bình 7% và kinh tế Mỹ rơi vào suy thoái. Tuy nhiên, nếu một cuộc chiến tranh giữa Ixraen và Iran xảy ra, hậu quả có thể sẽ nghiêm trọng hơn gấp 3 lần, bởi tầm vai trò chiến lược của eo biển Hormuz ngoài khơi bờ biển phía Nam Iran đối với nền kinh tế thế giới là rất quan trọng".
Khoảng 14 tàu chở dầu, với 17 triệu thùng dầu thô đi lại qua eo biển Hormuz mỗi ngày. Tổng số này đại diện cho 35% các lô hàng dầu được vận chuyển bằng đường biển và 20% các giao dịch trên toàn thế giới. Giáo sư Hamilton nói: "Iran tuyên bố rằng nếu Ixraen khởi động các cuộc tấn công, họ sẽ đóng cửa eo biển Hormuz và đóng cửa toàn bộ vùng Vịnh Ba Tư. Đây có thể chỉ là một lời hăm dọa, nhưng lời hăm dọa này thực tế rất đáng sợ và nguy hiểm".
Để đối phó với lời đe dọa của Iran, Arập Xêút và Các Tiểu Vương Quốc Arập Thống Nhất (UAE) đã mở các tuyến đường ống dẫn dầu mới không qua eo biển Hormuz. UAE đã xây dựng một đường ống dẫn 370 km kết nối các mỏ dầu gần Abu Đabi với cảng Fujairah ở Ấn Độ Dương. Tuyến đường ống này đạt công suất lên đến 1,5 triệu thùng/ngày, chiếm 65% kim ngạch xuất khẩu của đất nước. Trong khi đó, Arập Xêút cũng mở cửa trở lại đường ống IPSA, được xây dựng vào những năm 1980 để bỏ qua các tuyến đường hàng hải của vùng Vịnh sau khi các tàu chở dầu đã bị tấn công trong cuộc chiến tranh Iran - Irắc. Tuyến đường ống này cũng có thể cung cấp tới 16% dầu xuất khẩu của nước này.
Tiến sĩ Kristian Coates Ulrichsen, Giám đốc Chương trình Côoét tại trường Kinh tế Luân Đôn (Anh), cho biết: "Các sự kiện trong quá khứ cho thấy, Iran không thể đóng cửa hoàn toàn eo biển Hormuz, nhưng họ sẽ gây nhiều khó khăn cho việc vận chuyển dầu qua eo biển này thông qua việc tấn công các tàu chở dầu. Và khả năng dầu tiếp tục tăng giá là khó tránh khỏi". Theo tiến sỹ Ulrichsen, trong bối cảnh khủng hoảng tài chính toàn cầu đang leo thang, việc tăng giá dầu đột biến sẽ khiến tình hình trở nên nghiêm trọng hơn. Và bởi vậy vấn đề vùng Vịnh và eo biển Hormuz là mấu chốt tháo gỡ cho nền kinh tế toàn cầu. Tuy nhiên, ông tin rằng Ixraen vẫn đang chủ ý duy trì chính sách "bên miệng hố chiến tranh" và một cuộc tấn công sớm hơn sẽ khó xảy ra. Ông nói: "Không ai trong chúng ta có thể hình dung được điều gì sẽ xảy ra trong cuộc chơi của chính sách "bên miệng hố chiến tranh". Nhưng có điều chắc chắn rằng một cuộc xung đột xảy ra sẽ không mang lại lợi ích tốt nhất". Ông nói thêm, nếu Mỹ gia tăng các biện pháp trừng phạt làm tổn thương Iran sâu sắc hơn mà Têhêran vẫn không khuất phục, Ixraen sẽ lựa chọn giải pháp tấn công quân sự. Và khả năng xảy ra xung đột sẽ tăng theo cấp số nhân.
Lệnh trừng phạt của Mỹ đã buộc Hàn Quốc và Nhật Bản phải cắt giảm nhập khẩu dầu của Iran, trong khi Ấn Độ và Trung Quốc đang ép Iran bán dầu giảm giá. 27 quốc gia thành viên của Liên minh châu Âu (EU) cũng đã cấm nhập khẩu dầu của Iran và thu hồi bảo hiểm vận chuyển từ các tàu Iran. Xuất khẩu dầu của Iran đã giảm 40% trong năm 2012. Lạm phát tràn lan và tình trạng thất nghiệp tăng vọt.
Cho đến nay, chính phủ Ixraen vẫn đánh giá quá thấp mức độ nghiêm trọng của cuộc xung đột song phương khi tuyên bố rằng các cuộc tấn công nhắm mục tiêu vào các cơ sở hạt nhân của Iran sẽ chỉ kéo dài khoảng 5 ngày. Trong kịch bản dự kiến, Ixraen sẽ tiến hành đánh bom các cơ sở làm giàu urani tại Natanz, Fordow, Esfahan và Arak. Sau đó, Iran sẽ trả đũa với các tên lửa từ lực lượng Hezbollah tại Libăng, nhưng nhà nước Do Thái sẽ chỉ chịu thiệt hại rất ít, với tối đa 500 trường hợp bị thương vong.
Còn theo ước tính của nhóm nghiên cứu BDI-Coface, một cuộc xung đột với Iran có thể sẽ khiến nền kinh tế Ixraen chịu thiệt hại nặng nề. Chi phí cho cuộc chiến có thể lên tới 41,6 tỷ euro, tương đương với gần 20% GDP của nước này. Một số nhà lãnh đạo chính trị và quân sự ở Ixraen cũng đã cảnh báo Thủ tướng Benjamin Netanyahu về sự nguy hiểm của cuộc chiến này.
Thanh Hải