Cử tri Thái Lan bỏ phiếu tại một địa điểm bầu cử ở Bangkok, Thái Lan, ngày 7/5/2023. Ảnh: AFP/TTXVN
Cuộc bầu cử năm nay diễn ra trong bối cảnh nền kinh tế Thái Lan vẫn mắc kẹt trong “bẫy thu nhập trung bình” với tăng trưởng kinh tế không đạt 5% kể từ năm 2012, cùng các vấn đề khác như dân số già, tiết kiệm và đầu tư thấp, nợ hộ gia đình cao và tụt hậu so với các nước láng giềng đông dân hơn và đang phát triển nhanh. Do đó, cuộc bầu cử sẽ không chỉ bầu ra các nghị sĩ mà còn tìm kiếm một nhà lãnh đạo chính phủ có khả năng dẫn dắt đất nước vượt qua những khó khăn hiện tại để phát triển lên tầm cao mới.
Mặc dù có tới gần 70 đảng tham gia tranh cử song cuộc bầu cử dự kiến sẽ là cuộc đua chủ yếu giữa hai đảng: Quốc gia Thái Lan thống nhất (UTN) của Thủ tướng đương nhiệm Prayut Chan-o-cha và Vì nước Thái (Pheu Thai), một nhánh của đảng Người Thái yêu người Thái (Thai Rak Thai) của cựu Thủ tướng lưu vong Thaksin Shinawatra, hiện đã không còn tồn tại.
UTN tuy mới thành lập nhưng thành viên của đảng không phải là những gương mặt mới, trong đó có Thủ tướng Prayut, các cựu phó thủ tướng cùng các thành viên chính phủ kỳ cựu. Gần đây, UTN đã tập hợp một nhóm kinh tế, bao gồm những trụ cột vững chắc nhất của Thái Lan là năng lượng, bất động sản và sản xuất để hỗ trợ ông Prayut tiếp tục những sáng kiến mà chính phủ 4 năm qua đã triển khai như tiếp tục đầu tư vào Hành lang kinh tế phía Đông (EEC) - nơi tập trung nhiều ngành công nghiệp mới như chuỗi cung ứng xe điện, sản xuất pin và thiết bị điện tử, năng lượng tái tạo - và mô hình kinh tế Sinh học - Tuần hoàn - Xanh (BCG)…
Trong khi đó, đảng Pheu Thai đang hứa hẹn một sự trỗi dậy sau thời kỳ mà họ gọi là “một thập kỷ bị mất” dưới chế độ liên kết với quân đội của Thủ tướng đương nhiệm Prayut. Với việc bà Paetongtarn Shinawatra, con gái ông Thaksin, lãnh đạo chiến dịch bầu cử của Pheu Thai, các cuộc thăm dò dư luận đều cho thấy đảng này đang dẫn đầu và có nhiều khả năng giành được nhiều ghế nhất.
Tuy nhiên, đảng Tiến bước với tư tưởng cấp tiến cũng là một ẩn số thú vị, cho thấy cuộc bầu cử sẽ là một cuộc đua tam mã. Theo quy định bầu cử Thái Lan, một đảng hoặc một nhóm đảng cần phải giành được ít nhất 251 trong số 500 ghế hạ viện để thành lập chính phủ. Trước bầu cử, mỗi đảng có thể đề cử tối đa 3 ứng cử viên cho ghế thủ tướng và phải giành được ít nhất 25 ghế nghị sĩ để có thể bảo đảm danh sách ứng cử viên của mình được bỏ phiếu tại quốc hội.
Gương mặt quen thuộc nhất trong số các ứng cử viên thủ tướng là Thủ tướng đương nhiệm Prayut. Là người chèo lái chính phủ vượt qua đại dịch COVID-19 kéo dài trong phần lớn nhiệm kỳ vừa qua, vị tướng quân đội 69 tuổi hy vọng sẽ trở lại vị trí thủ tướng với cương lĩnh tranh cử tập trung vào phát triển hạ tầng, đảm bảo tính liên tục trong các chính sách phát triển mà đất nước đang thực hiện, bảo đảm sự ổn định cũng như bảo vệ Hoàng gia.
Phó Thủ tướng Prawit Wongsuwan, 78 tuổi, cũng nhắm đến ghế thủ tướng với tư cách là ứng cử viên của đảng Quyền lực Nhà nước nhân dân (PPRP) đứng đầu trong liên minh cầm quyền 4 năm qua. Ông Prawit được coi là “anh cả” của các nhà lãnh đạo quân đội từng tiến hành cuộc đảo chính năm 2014. Ở cuộc bầu cử lần này, cương lĩnh tranh cử của ông chú trọng vào phúc lợi nhà nước, cung cấp miễn phí cho người nghèo và hoà giải chính trị.
Lợi thế của 2 ứng cử viên đều xuất thân quân đội này là họ có kinh nghiệm lãnh đạo trong nhiệm kỳ vừa qua và được sự hậu thuẫn của Thượng viện 250 ghế do quân đội bổ nhiệm.
Mặc dù vậy, các cuộc thăm dò dư luận cho thấy cả 2 lãnh đạo kỳ cựu này đều tụt lại phía sau 2 ứng cử viên trẻ tuổi của đảng Pheu Thai và đảng Tiến bước.
Ở tuổi 37, bà Paetongtarn Shinawatra đang nổi lên như ứng cử viên sáng giá nhất cho chiếc ghế thủ tướng Thái Lan sắp tới. Từng chứng kiến cả bố đẻ Thaksin và cô ruột Yingluck bị quân đội lật đổ khi đang ở ngôi vị thủ tướng, ứng cử viên Paetongtarn có mục tiêu rất quyết liệt tại cuộc bầu cử lần này là một chiến thắng “long trời lở đất” cho đảng Pheu Thai. Cương lĩnh tranh cử của bà là tăng lương tối thiểu và phục hồi kinh tế.
Tuy vậy, cũng như Pheu Thai đang đối mặt với một đối thủ “cùng hội cùng thuyền” đáng gờm là đảng Tiến bước, bà Paetongtarn cũng sẽ thấy mình phải chạy đua với thủ lĩnh 43 tuổi của Tiến bước là Pita Limjaroenrat. Càng sát ngày bầu cử, ông Pita đang được ví như một “cơn sốt” với những lời lẽ vận động lôi cuốn tập trung vào cải thiện cuộc sống người dân, phi tập trung hóa, cải cách hành chính quan liêu và chấm dứt sự can thiệp của quân đội vào chính trị.
Nhìn từ kết quả các cuộc thăm dò dư luận, có thể thấy cuộc bầu cử năm nay tại Thái Lan là cuộc đua tranh của các mặt đối lập. Giữa các đảng đứng đầu, đó là sự đối lập giữa phe thân quân đội với phe phản đối đảo chính. Giữa các ứng cử viên thủ tướng hàng đầu, đó là sự đối lập về tuổi tác và kinh nghiệm chính trường.
Theo khảo sát của Viện Quản lý phát triển quốc gia (NIDA), trong số 52.322.824 cử tri đủ điều kiện bầu cử, nhóm tuổi dưới 42 chiếm tỷ lệ cao nhất với hơn 40%. Nhóm Thế hệ X (từ 43 đến 58 tuổi) chiếm khoảng 30% số cử tri. Thế hệ Bùng nổ dân số (từ 59 đến 77 tuổi) chiếm khoảng 22% trong khi nhóm cử tri lớn tuổi nhất, còn được gọi là “thế hệ im lặng” (78 đến 98 tuổi), chiếm khoảng 4%.
Giới quan sát nhận định rằng việc nắm bắt sự ủng hộ của lớp cử tri trẻ tuổi và những cử tri còn lưỡng lự, vốn chiếm tỷ lệ khá cao trong các cuộc thăm dò trước bầu cử, sẽ góp phần quyết định cơ hội chiến thắng của mỗi đảng. Tuy nhiên, các chuyên gia cũng cảnh báo bất cứ ai về đích, việc không mang lại lợi ích kinh tế rộng lớn có thể dẫn đến sự bất ổn của Thái Lan.