Trước đó, vào ngày 13/1 tỷ lệ phiếu bầu của ông Milos Zeman là 38,58% (khoảng 1,9 triệu cử tri), còn của ông Jiri Drahos là 26,6% (khoảng 1,3 triệu cử tri). Như vậy, đã có sự dịch chuyển cử tri tương đối rõ ràng về phía ông Drahos.
Ông Milos Zeman (trái) đối đầu với ông Jiri Drahos trong cuộc bầu cử tổng thống Séc vòng hai. Nguồn: Pravo |
Kết quả các cuộc thăm dò dư luận do hãng Median tiến hành mới đây cho thấy, trong số các cử tri chắc chắn đi bầu cử trong vòng hai có 34,5% sẽ bỏ phiếu cho đương kim Tổng thống Milos Zeman và 11% có khả năng sẽ làm như vậy. Đối thủ của ông, Giáo sư Jiri Drahos, cựu Chủ tịch Viện Hàn lâm khoa học Séc, sẽ được 36,5% cử tri ủng hộ và thêm 8,5% có khả năng ủng hộ. Nếu tính sai số thông kê là từ 1 đến 4% thì có thể nói hai ứng cử viên ngang tài ngang sức.
Những người ủng hộ ông Zeman nói rằng họ đang ủng hộ một chính khách lớn, đại diện cho tầng lớp văn hóa – xã hội đại chúng, đối trọng của giới tinh hoa. Ông Zeman được coi là người bộc trực, thẳng thắn. Điểm yếu của ông là hay có lời phát biểu gây sốc, thiếu thận trọng và hay thay đổi chính kiến.
Ông Zeman nhiều lần khẳng định rằng ông kiên trì ủng hộ Thủ tướng Babis vì ANO do ông này làm thủ lĩnh đã chiến thắng trong cuộc bầu cử Hạ viện hồi tháng 10/2017. Theo ông, để thủ lĩnh các đảng phái khác đứng đầu chính phủ là không công bằng và cần tôn trọng ý kiến của cử tri. Phát biểu trên kênh truyền hình Barrandov, Tổng thống Zeman nhấn mạnh rằng kể cả khi ông không tái đắc cử thì ông cũng sẽ vẫn bổ nhiệm Andrej Babis làm Thủ tướng trước khi ông hết nhiệm kỳ vào đầu tháng 3/2018.
Cách ứng xử của ông khiến ông có nhiều kẻ thù. Bởi vậy, kết quả một cuộc thăm dò dư luận cho thấy có tới 50% số người được hỏi nói rằng họ không thể chấp nhận ông
Trong khi đó ứng cử viên Drahos được đánh giá là người điềm tĩnh, một trí thức lớn. Khẩu hiệu tranh cử của ông nêu rõ: Sự đứng đắn, tử tế là sức mạnh. Nhược điểm của ông mà đối thủ tập trung nhắm tới là thiếu kinh nghiệm chính trị. Ông cũng được coi là nhân vật khó có thể thực hiện những ý tưởng mạnh bạo và không thoát thân từ quần chúng. Ông bày tỏ thái độ kiên quyết đối với Thủ tướng vừa từ nhiệm Andrej Babis. Ông nói rằng nếu trở thành tổng thống thì ông sẽ không bổ nhiệm vào vị trí đứng đầu chính phủ một nhân vật có liên quan đến truy tố hình sự.
Số cử tri không thể chấp nhận ông Drahos chỉ là ¼.
Để tranh thủ lá phiếu của các cử tri còn do dự, cả ông Zeman và Drahos đều sử cụng con bài chống nhập cư. Về cơ bản, quan điểm của hai ông không khác nhau nhiều, cùng từ chối hạn ngạch nhập cư do Liên minh châu Âu (EU) áp đặt. Tuy nhiên, trong khi ông Zeman hù dọa dân chúng về nguy cơ khủng bố từ những người nhập cư Hồi giáo thì ông Drahos lại lập luận theo cách khác. Theo ông Drahos, CH Séc đủ mạnh để xử lý vấn đề nhập cư nhưng việc nhận hay không nhận người tị nạn là quyền tự quyết của nước này. Ông nói rằng nếu được bầu làm tổng thống thì ông sẽ đàm phán với lãnh đạo EU để giải quyết sự khúc mắc về hạn ngạch tị nạn. Ông cũng phê phán đối thủ chính trị của mình chỉ phản đối EU chứ không tìm cơ hội thương lượng.
Giới phân tích chính trị ở phương Tây khắc họa vòng hai cuộc bầu cử tổng thống CH Séc 2018 là sự lựa chọn giữa chính sách “hướng Đông” và “hướng Tây”. Đương kim tổng thống được coi là người chỉ trích gay gắt EU, nhất là về vấn đề nhập cư, và bày tỏ thái độ xích lại gần Nga và Trung Quốc. Cựu Chủ tịch Viện Hàn Lâm khoa học Séc được đánh giá là người ủng hộ việc bảo vệ các giá trị dân chủ ở Séc. Ông đã tuyên bố sẽ đưa CH Séc hội nhập sâu hơn vào EU và NATO. Ông nhiều lần bày tỏ thái độ thiếu thân thiện đối với Nga, coi đây „không phải là một quốc gia dân chủ“. Ông Drahos đã từng nói về tác động của Điện Cremlin đối với tiến trình bầu cử tổng thống ở Séc.
Việc dự đoán ai trong hai ứng cử viên sẽ chiến thắng là rất khó khăn. Điều này phụ thuộc vào tỷ lệ cử tri đi bầu và cơ cấu những người đi bỏ phiếu vòng hai. Số người đang chưa biết lựa chọn ai khá đông và chính họ sẽ quyết định tương lai chính trị của ông Zeman và ông Drahos.
Nếu ông Zeman truyền được động lực tới các cử tri lười không đi bỏ phiếu ở vòng một tại các tỉnh thì cơ hội thành công của ông rất cao vì có khả năng họ dồn phiếu cho ông. Số cử tri tiềm ẩn này vào khoảng 100.000 – 300.000 người. Về thành phần thì cử tri của ông Zeman chủ yếu là những người trên 60 tuổi, ở nông thôn và các thành phố nhỏ, có thu nhập và trình độ học vấn không cao.
Trong khi đó cử tri của ông Drahos có trình độ và thu nhập cao hơn, sống ở thủ đô và các thành phố lớn. Trong số 6 ứng cử viên thất bại ở vòng một có 5 người dành sự ủng hộ cho ông Drahos trong khi chỉ một người quay sang ủng hộ ông Zeman. Tuy nhiên, không có gì đảm bảo các cử tri sẽ làm theo các chính khách mà họ đã ủng hộ trong vòng một cuộc bầu cử tổng thống. Điều đáng lưu ý là có tới 20% số người đã đi bỏ phiếu trong các ngày 12 và 13/1 nói rằng họ sẽ không đi bầu lần nữa vào các ngày 26 và 27/1. Tỷ lệ đi bầu thấp rõ ràng là bất lợi cho ông Drahos - ông khó thu được nhiều lá phiếu từ các cử tri đã bầu cho các ứng cử viên phải dừng chân ở vòng một.