Từ trái sang: Thủ tướng Đức Friedrich Merz, Thủ tướng Anh Keir Starmer, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và Tổng thống Pháp Emmanuel Macron tại cuộc gặp ở London ngày 8/12/2025. Ảnh: THX/TTXVN
Sau khi Liên minh châu Âu (EU) không đạt được thỏa thuận về việc sử dụng các tài sản bị đóng băng của Nga, Ukraine đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt tài chính nghiêm trọng để duy trì hoạt động quân sự trong cuộc chiến, theo Politico.eu ngày 23/12.
Tuần trước, EU đã thất bại trong việc nhất trí sử dụng 210 tỷ euro tài sản của Nga bị đóng băng để hỗ trợ Ukraine. Đề xuất "khoản vay bồi thường" nhằm tái sử dụng các tài sản này, phần lớn đang bị đóng băng tại một ngân hàng thanh toán bù trừ ở Bỉ, đã bị bác bỏ.
Việc từ chối này xuất phát từ những lo ngại về mặt pháp lý của Bỉ, cùng với sự dè dặt của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và Thủ tướng Italy Giorgia Meloni trong việc cùng Thủ tướng Đức Friedrich Merz ủng hộ đề xuất. Thất bại này đã loại bỏ nguồn tài trợ được đảm bảo cho Ukraine trong 2 năm tới, bất chấp nhiều tuần tranh cãi và kỳ vọng từ những người ủng hộ kế hoạch, bao gồm Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen.
Gói cứu trợ 90 tỷ euro: Đủ hay không đủ?
Thay vào đó, EU đã nhất trí cùng nhau vay 90 tỷ euro từ thị trường vốn được bảo đảm bằng ngân sách của khối và cho vay không lãi suất. Mặc dù gói cứu trợ này sẽ giúp Ukraine tránh khỏi tình trạng cạn kiệt ngân sách vào đầu năm tới, nhưng số tiền được phân bổ trong 2 năm vẫn chưa đủ để duy trì cuộc chiến với Nga.
Theo dự báo của Quỹ Tiền tệ Quốc tế, do sự giảm sút hỗ trợ tài chính từ Mỹ, thâm hụt ngân sách của Ukraine trong hai năm tới sẽ lên tới gần 160 tỷ USD. Con số này cho thấy khoảng cách tài chính đáng kể mà Kiev cần lấp đầy.
Tổng thống Phần Lan Alexander Stubb lưu ý rằng gói tài chính trên vẫn sẽ gắn liền với các tài sản của Nga bị phong tỏa, vì kế hoạch dự kiến Kiev sẽ sử dụng chúng để trả khoản vay sau khi xung đột kết thúc. Ông Stubb đăng trên X rằng: "Các tài sản của Nga bị phong tỏa sẽ vẫn bị phong tỏa… và EU bảo lưu quyền sử dụng các tài sản bị phong tỏa này để trả khoản vay".
Triển vọng ảm đạm trong tương lai
Việc đảm bảo một khoản vay khác sẽ không còn đơn giản nữa một khi ngân sách của Ukraine lại cạn kiệt. Ba quốc gia là Hungary, Slovakia và Cộng hòa Séc đã từ chối tham gia kế hoạch vay nợ chung được thông qua tuần trước. Politic cho rằng không khó để hình dung rằng các quốc gia khác cũng sẽ làm theo, vì họ e ngại ý tưởng về một gói cứu trợ trị giá hàng tỷ euro khác vào năm 2027, một năm bầu cử quan trọng đối với cả Pháp và Đức.
Dư luận châu Âu cũng đang thể hiện sự thiếu kiên nhẫn ngày càng tăng. Một cuộc thăm dò của Politico được công bố tuần trước với 10.000 người tham gia cho thấy những người được hỏi ở Đức và Pháp thậm chí còn miễn cưỡng hơn trong việc tiếp tục tài trợ cho Ukraine so với những người ở Mỹ.
Tại Đức, 45% cho biết họ sẽ ủng hộ việc cắt giảm viện trợ tài chính cho Ukraine, trong khi chỉ có 20% cho biết họ muốn tăng viện trợ tài chính. Tại Pháp, 37% muốn giảm viện trợ, trong khi chỉ có 24% muốn tăng viện trợ.
Lợi thế về phía Nga
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã lưu ý khi tìm cách thuyết phục các nhà lãnh đạo châu Âu ủng hộ khoản vay bồi thường: "Nếu Nga biết rằng chúng ta có thể duy trì khả năng phục hồi ít nhất thêm vài năm nữa, thì lý do để Moskva duy trì cuộc chiến sẽ trở nên yếu hơn nhiều".
Thất bại trong việc thông qua khoản vay bồi thường làm nổi bật sự chia rẽ giữa các nhà lãnh đạo châu Âu, khẳng định rằng thời gian đang đứng về phía Nga. Nhưng bất chấp những khó khăn, Thủ tướng Bỉ Bart De Wever vẫn mô tả thỏa thuận đạt được tuần trước, sau gần 17 giờ đàm phán, là "một chiến thắng cho Ukraine, một chiến thắng cho sự ổn định tài chính… và một chiến thắng cho EU". Tuy nhiên, với khoảng cách tài chính lớn và sự chia rẽ trong nội bộ EU, câu hỏi về việc liệu châu Âu có đang bỏ rơi Ukraine hay không vẫn còn bỏ ngõ.
Trước thềm cuộc họp Hội đồng châu Âu tuần trước, Thủ tướng Estonia Kristen Michal đã nói với Politico rằng các nhà lãnh đạo châu Âu đang được trao cơ hội để bác bỏ tuyên bố của Tổng thống Mỹ Donald Trump rằng họ "yếu kém". Bằng việc ký kết thỏa thuận giải ngân hàng trăm tỷ euro tài sản bị đóng băng của Nga, họ cũng sẽ đáp trả lại chỉ trích của tổng thống Mỹ khi gọi châu Âu là "một nhóm các quốc gia đang suy tàn". Nhưng châu Âu đã không làm được điều đó.