Ảnh minh họa: TTXVN
Trong đó, điểm thay đổi quan trọng nhất là xóa bỏ cơ chế Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng, xuất khẩu vàng nguyên liệu và nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng. Giới chuyên gia nhận định đây là bước ngoặt lớn, vừa tạo cơ hội cạnh tranh, vừa đặt ra yêu cầu hoàn thiện khung pháp lý và cơ chế quản lý, đồng thời kỳ vọng sẽ mở ra giai đoạn mới cho thị trường vàng Việt Nam.
Theo ông Đinh Nho Bảng, Chủ tịch Hiệp hội Kinh doanh Vàng Việt Nam, việc xóa bỏ độc quyền vàng miếng SJC là bước ngoặt lớn nhất trong hơn một thập kỷ qua. Ông phân tích: “Thời điểm còn độc quyền, người dân là đối tượng thiệt thòi nhất khi giá vàng thế nào cũng phải mua, thậm chí có thời điểm muốn mua cũng không được vì khan hiếm. Nhìn lại giai đoạn từ tháng 5 đến tháng 11/2024, dù Ngân hàng Nhà nước đã đưa ra thị trường hơn 13 tấn vàng SJC nhưng giá vàng trong nước vẫn cao và chênh lệch lớn so với quốc tế. Điều đó cho thấy, điều hành thị trường không thể chỉ dựa vào nguồn vật chất đưa ra can thiệp, mà phải từ chính sách”.
Ông Đinh Nho Bảng nhận định khi có nhiều thương hiệu vàng miếng, thị trường sẽ cạnh tranh lành mạnh hơn, buộc doanh nghiệp phải chú trọng hơn đến chất lượng và uy tín. “Cơ quan quản lý sẽ phải lượng tính nhu cầu thị trường để cho ra những sản phẩm vàng đối với những doanh nghiệp có uy tín, khả năng. Đồng thời, cơ quan quản lý cũng cần cho phép doanh nghiệp trực tiếp nhập khẩu vàng, chủ động về thời điểm và số lượng, tránh đọng vốn và nguyên liệu”, ông nhấn mạnh.
Ở góc nhìn khác, PGS. TS Nguyễn Hữu Huân, Trưởng bộ môn Thị trường tài chính - Trường Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh cho rằng bỏ độc quyền mới chỉ là một vế của câu chuyện. Điều quan trọng hơn là phải xử lý được vấn đề nguồn cung.
“Hiện nay, nguồn cung vàng trong nước vẫn hạn chế do không được nhập khẩu nhiều như trước. Sự khan hiếm này khiến giá trong nước chênh lệch lớn so với thế giới. Vì vậy, ngoài việc mở cửa sản xuất vàng miếng, cần nhanh chóng xây dựng thị trường vàng hiện đại, thiết lập sàn giao dịch vàng để nhà đầu tư giao dịch, thay vì chỉ mua bán vàng vật chất. Khi đó giá vàng trong nước sẽ liên thông với giá thế giới, góp phần hạn chế tình trạng đầu cơ, tích trữ”, PGS. TS Nguyễn Hữu Huân đề xuất.
Theo số liệu từ Ngân hàng Nhà nước, hiện có khoảng 6.000 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực vàng trang sức, mỹ nghệ, song đa phần quy mô nhỏ, phụ thuộc vào vàng nguyên liệu trong nước. Trong khi đó, chỉ 38 doanh nghiệp và ngân hàng được cấp phép kinh doanh vàng miếng và chỉ một số ít đơn vị có đủ vốn để tham gia sản xuất vàng miếng.
Chiếu theo quy định mới, nhóm doanh nghiệp lớn như Công ty TNHH MTV Vàng Bạc Đá quý Sài Gòn (SJC), Công ty cổ phần Vàng bạc Đá quý Phú Nhuận (PNJ) và Tập đoàn DOJI cùng một số ngân hàng top đầu như Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank), Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV), Công Thương Việt Nam (VietinBank), Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam (Agribank), Quân đội (MB), Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank), Kỹ thương Việt Nam (Techcombank) và Á Châu (ACB) đang có lợi thế nhờ vốn điều lệ đáp ứng chuẩn. Bên cạnh đó, trong hệ sinh thái nhiều ngân hàng đã sẵn có công ty con kinh doanh vàng, như VietinBank Gold tại VietinBank hay Sacombank-SBJ tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín (Sacombank).
Việc các ngân hàng thương mại được phép sản xuất, xuất nhập khẩu vàng miếng theo quy định mới không chỉ mở rộng thị trường mà còn giúp gắn hoạt động vàng với hệ thống tài chính ngân hàng, qua đó tăng tính minh bạch. Nghị định 232/2025/NĐ-CP cũng bổ sung yêu cầu thanh toán giao dịch vàng từ 20 triệu đồng trở lên phải qua tài khoản ngân hàng, hạn chế rủi ro rửa tiền và nâng cao giám sát.
Bên cạnh đó, Nghị định 232/2025/NĐ-CP còn bổ sung nhiều điểm mới đáng chú ý về hoạt động sản xuất vàng miếng, làm rõ khái niệm vàng miếng, sửa đổi bổ sung quy định sản xuất vàng miếng là hoạt động kinh doanh có điều kiện, phải được Ngân hàng Nhà nước cấp phép...
Nhìn tổng thể, Nghị định 232/2025/NĐ-CP được đánh giá là bước đi đúng hướng trong việc thị trường hóa hoạt động kinh doanh vàng. Tuy nhiên, để thực sự phát huy hiệu quả, giới chuyên gia khuyến nghị phải sớm ban hành hướng dẫn chi tiết, tránh khoảng trống pháp lý khiến doanh nghiệp lúng túng. Ông Đinh Nho Bảng nhấn mạnh nếu không bàn hành thông tư kịp thời, doanh nghiệp sẽ không biết chuẩn bị ra sao, còn cơ quan quản lý cũng khó điều tiết.
Trong khi đó, PGS. TS Nguyễn Hữu Huân nhìn nhận trong bối cảnh Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế ở mức 2 con số, nhu cầu vốn là cực lớn và nguồn lực vàng trong dân sẽ là một kênh bổ sung quan trọng. Một giải pháp mang tính chiến lược trong bối cảnh hiện nay được vị chuyên gia kiến nghị là huy động nguồn vàng lớn đang nằm trong dân thông qua việc phát hành tín chỉ vàng.
"Có thể khuyến khích, động viên người dân gửi vàng vào ngân hàng và nhận tín chỉ vàng kèm lãi suất. Như vậy, thay vì để vàng trong nhà vừa rủi ro vừa không sinh lời, họ sẽ có lợi ích kinh tế. Quan trọng hơn, Nhà nước có thể huy động được một nguồn vốn khổng lồ để phục vụ phát triển hạ tầng, giảm bớt phụ thuộc vốn vay nước ngoài", PGS. TS Nguyễn Hữu Huân nêu ý kiến.
Có thể thấy, Nghị định 232/2025/NĐ-CP đang mở ra cơ hội xây dựng thị trường vàng cạnh tranh, minh bạch, tiệm cận thông lệ quốc tế. Sự tham gia của nhiều doanh nghiệp, ngân hàng cùng các chính sách huy động, quản lý hiệu quả sẽ quyết định việc thị trường vàng có thực sự trở thành một kênh đầu tư, tích trữ ổn định hay không, đồng thời đóng góp nguồn lực lớn cho phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.