“Năm 2011 đối với ngành thủy sản Việt Nam sẽ là một năm đầy khó khăn với xuất khẩu (XK) cá tra vì nguồn nguyên liệu trong nước không đủ cho chế biến. Hiện rất nhiều doanh nghiệp (DN) đang đắn đo khi ký hợp đồng thương mại với khách hàng vì lo lắng không biết tìm đâu ra cá tra để XK” - ông Trương Đình Hòe, Tổng Thư ký Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) cho biết.
Giá cao nhưng hiếm hàng
Ông Nguyễn Văn Đạo, TGĐ Công ty cổ phần Gò Đàng (KCN Mỹ Tho, Tiền Giang), cho biết: Giá cá tra đang tăng mạnh, mang đến niềm vui cho người nuôi cá tại địa phương nói riêng và vùng đồng bằng sông Cửu Long nói chung. Hiện cá tra thịt trắng đủ tiêu chí chế biến XK thu mua tại các ao hầm ở tỉnh Tiền Giang dao động từ 23.000 - 23.500 đồng/kg. Giá XK cá tra trong thời gian vừa qua đã tăng từ 2,4 USD/kg lên 2,8 USD/kg và không như thời gian trước giá bán phụ thuộc vào nhà nhập khẩu, hiện nay giá do chính nhà XK ấn định. Chỉ tính từ đầu tháng 10/2010 đến nay, giá cá tra nguyên liệu tăng tới gần 40%.
|
Hệ thống quản lý chất lượng khắt khe hàng đầu quốc tế áp dụng trong sản xuất cá tra phi lê tại Công ty cổ phần thủy sản Bình An (Cần Thơ). Ảnh: Duy Khương - TTXVN |
Dù giá cá tăng nhưng sản lượng khan hiếm nên các nhà máy thu mua được rất ít. Một DN cho biết: “Bình quân mỗi ngày công ty cần khoảng 200 tấn cá để chế biến XK nhưng chỉ mua được khoảng 100 tấn, cá biệt có ngày số lượng mua chưa đến 30 tấn”. Tâm lý người nuôi cá hiện đang chần chừ không chịu bán mà đợi giá tăng cao hơn. Ngoài ra, lo ngại chậm thời gian giao hàng theo hợp đồng sẽ bị phạt bổ sung nên các DN đang tranh mua, góp phần làm cho tình hình thiếu nguyên liệu cá tra đã nóng càng nóng hơn.
Theo các chuyên gia trong ngành, do năm 2008, khủng hoảng nguyên liệu cá tra thừa, giá bán không có lãi nên người nuôi cá tra đã “treo” ao, bỏ ao hoặc chuyển sang nuôi các loại thủy sản khác. Số liệu khảo sát của ngành nông nghiệp cho thấy năm 2010, diện tích nuôi cá tra ở các các tỉnh đều giảm mạnh so với cùng kỳ.
Chẳng hạn, tỉnh Sóc Trăng có kế hoạch năm nay duy trì diện tích ao nuôi 200 ha, nhưng đến nay diện tích thả nuôi vẫn chưa được 50%. Tại tỉnh Tiền Giang, số hộ bỏ trống không tiếp tục nuôi nữa hoặc chuyển hướng làm ăn mới chiếm đến hơn 40%. Thống kê cho thấy sản lượng nuôi cá tra trong năm nay giảm gần 70% và hiện nhiều nhà máy chế biến chỉ hoạt động khoảng 30% so với công suất thiết kế.
Siết chặt quản lý
Hiện cá tra Việt Nam đã có mặt ở hơn 120 quốc gia, vùng lãnh thổ và ngày càng được ưa chuộng. Tuy nhiên, việc chế biến và XK cá tra đang đối mặt với thiếu hụt nguyên liệu do nhà máy chế biến mọc ra như nấm. Bên cạnh đó, theo ông Hòe, mọi nguy cơ rủi ro trong việc nuôi cá tra ở Việt Nam đều đổ dồn lên vai người nông dân và họ tự “bơi” là chính. Các ngành chức năng chỉ lo công tác phát triển nhà máy chế biến mà chưa chú trọng đến vấn đề xây dựng, đầu tư vùng nguyên liệu.
Theo Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu nuôi trồng thủy sản II Nguyễn Văn Sáng, đã đến lúc ngành thủy sản phải tập trung rà soát lại công tác quy hoạch các nhà máy chế biến cũng như xây dựng vùng nguyên liệu cá tra bền vững. Để giảm tình trạng mất cân đối trong cung cầu, phát triển tự phát…, các ngành chức năng cần có những chính sách về thuế, xây dựng mối liên kết chặt chẽ giữa DN và người nuôi nhằm hỗ trợ rủi ro trong sản xuất và tiêu thụ cá theo hướng đảm bảo cho người sản xuất có lãi…
“Mới đây Chính phủ đã giao Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chủ trì xây dựng nghị định quản lý sản xuất, tiêu thụ cá tra, trong đó tập trung vào vấn đề quy hoạch vùng nuôi, sản lượng nuôi phù hợp với chế biến. Hy vọng nghị định ra đời sẽ tháo gỡ được các vướng mắc trên” - ông Sáng cho biết.
Trong một động thái khác, tại cuộc họp ở TP Hồ Chí Minh mới đây, các DN XK cá tra đã thống nhất giá sàn XK cho năm 2011 là 3 USD/kg đối với cá tra thịt trắng và 2,05 USD/kg đối với cá tra thịt đỏ. Việc đồng thuận áp dụng giá sàn của các DN XK cá tra đã loại bỏ được nhiều DN làm ăn theo kiểu chụp giật. Cũng chính việc thống nhất giá này, trong 3 tháng qua, đã có tới gần 50% DN không có thực lực đã bị “rớt đài”. Việc này sẽ tránh cho sản phẩm cá tra của Việt Nam bị đánh mất uy tín trên thị trường thế giới bởi các DN nhỏ lẻ cạnh tranh không lành mạnh.
Theo VASEP, XK cá tra năm 2010 cả nước dự kiến sẽ khoảng 600.000 tấn, trị giá 1,5 tỷ USD, tăng gần 160 triệu USD so với năm 2009. XK cá tra trong quý I/2011 sẽ tăng so với cùng kỳ năm trước.
Lê Nghĩa